Geriatrische Revalidatie

EU-COGER - Europees onderzoek geriatrische revalidatie na COVID-19

Doelen van de EU-COGER studie

Inzicht krijgen in het herstel van post-COVID cliënten tijdens en na opname in de geriatrische revalidatie.
Inzicht krijgen in de inhoud van het revalidatietraject in de verschillende Europese landen: welke behandelingen en professionals worden er ingezet? Wat werkt er en wat werkt er niet?
Als we hier meer over weten, kunnen we betere zorg bieden. En dat is natuurlijk ons doel.

Informatieverzameling uit reguliere gegevens

Wij verzamelen gegevens op 4 momenten: bij opname, ontslag en follow-up na 6 weken en 6 maanden. De gegevens die we gebruiken in dit onderzoek worden standaard in de geriatrische revalidatie verzameld: zoals medische voorgeschiedenis, symptomen, kwaliteit van leven, duur van ziekenhuisopname en gegevens over het ADL functioneren vóór en na de revalidatie. Er worden geen extra testen uitgevoerd voor de gegevensverzameling.

Wat betekent het om deel te nemen?

Wanneer cliënten worden opgenomen voor GRZ met als hoofddiagnose COVID-19 (SARS-CoV-2), krijgen zij een informatiebrief. Daarin staat dat hun gegevens gebruikt worden voor dit onderzoek, tenzij zij bezwaar hebben. Elke deelnemende revalidatie-afdeling stelt een lokale studiecoördinator aan. Deze coördinator is verantwoordelijk voor het invoeren van de gegevens in onze online database (Castor). Dit kost ongeveer 20 minuten per post-COVID revalidant. De follow-up metingen (6 weken en 6 maanden na ontslag) vinden telefonisch plaats.

Start en verwachte afronding onderzoek: 2020-2022

Onderzoeker(s)

• Prof. Dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
• Prof. Adam Gordon, hoogleraar Ouderenzorg, University of Nottingham (UK)
• Dr. Monique Caljouw, assistent professor LUMC
• Dr. Stefan Grund, senior onderzoeker, Universität Heidelberg (DE)
• Dr. Miriam Haaksma, senior onderzoeker, LUMC
• Lisa van Tol, MSc., promovenda, LUMC

Contactpersoon

• Dr. Miriam Haaksma, senior onderzoeker

Deelnemende instellingen

Meer dan 60 zorginstellingen in 10 verschillenden landen nemen reeds deel aan de studie. De deelnemende landen zijn: Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Israël, Italië, Malta, Spanje, Tsjechië en Rusland. Nederlandse zorginstellingen die bijdragen zijn: de Omring, Zorgcirkel, Brabantzorg, Topaz, Tante Louise, MUMC+|Herstelzorg, Patyna, SVRZ, Axion continu, Archipel Zorggroep, Liemerije, Laurens en nog veel meer.

Samenwerking met

De Special Interest Group (SIG) voor geriatrische revalidatie van de European Geriatric Medicine Society (EuGMS).

Financiering

• ZonMw
• Leids Universiteits Fonds

Factsheets

• Factsheet EU-COGER update December 2021
• Factsheet EU-COGER update May 2021
• Factsheet EU-COGER first 100 inclusions Jan 2021

Publicaties

Grund, S., Caljouw, M.A.A., Haaksma, M.L. et al. Pan-European Study on Functional and Medical Recovery and Geriatric Rehabilitation Services of Post-COVID-19 Patients: Protocol of the EU-COGER Study”. J Nutr Health Aging (2021). https://doi.org/10.1007/s12603-021-1607-5

Interview onderzoeker Miriam Haaksma in Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde februari 2021

EAGER-eHealth in de geriatrische revalidatie

Achtergrond

De algemene verwachting is dat eHealth een grote rol gaat spelen in de zorg van de toekomst. De toenemende groei van ouderen en het dreigend tekort aan zorgprofessionals zet de kwaliteit, beschikbaarheid en betaalbaarheid van de zorg onder druk. eHealth lijkt veelbelovende mogelijkheden te bieden en kan daarmee mogelijk een deel van de oplossing bieden voor deze zorgkloof. eHealth wordt tegenwoordig breed gedefinieerd en omvat in feite alle vormen van digitale informatie en communicatie gericht op het verbeteren en ondersteunen van gezondheid en gezondheidszorg. De potentie van eHealth is groot in termen van kwaliteitsverbetering én kostenreductie. Maar, er is ook veel onduidelijk als het gaat om bruikbaarheid en effectiviteit van eHealth, aangezien wetenschappelijke onderbouwing vaak ontbreekt.

Ook binnen de geriatrische revalidatie (GR) biedt eHealth zeer waarschijnlijk veel mogelijkheden, welke ook benoemd worden in de onderzoeksagenda van de GR, opgesteld in de Position Paper GR. Ouderen zijn in toenemende mate bekend met het gebruik van smartphones en tablets en blijken ook geïnteresseerd in de mogelijkheden van bijvoorbeeld telerevalidatie en apps. Onderzoek laat zien dat eHealth kan bijdragen aan het bevorderen van fysieke actviteit, verbeteren van het loopvermogen en balans bij zelfstandig wonende ouderen. Daarnaast blijkt het gebruik van eHealth bij deze ouderen veilig, bruikbaar en haalbaar te zijn. Het wetenschappelijk bewijs voor het inzetten van eHealth in de GR is echter nog schaars.

Om revalidanten optimale kwaliteit van revalidatie te bieden is het voor zorgprofessionals van belang om open te staan voor zorgtechnologie en er vertrouwd mee te raken. Technologieën volgen elkaar bovendien steeds sneller op. Tegelijkertijd vinden slimme en effectieve technologieën vaak moeilijk de weg naar de praktijk. Ook het (potentiële) aanbod van eHealth toepassingen in de (geriatrische) revalidatie groeit snel, zoals bijvoorbeeld de inzet van sensoren gericht op het meten en monitoren van looppratronen, balans en/of bewegingsactiviteit. Het is echter voor individuele behandelaren lastig om deze ontwikkelingen bij te houden en de juiste applicaties, passend bij hun patiënten, te kiezen. Hierdoor 'worstelen' professionals in de GR, zoals specialisten ouderengeneeskunde, fysiotherapeuten en ergotherapeuten met de vraag welke eHealth-toepassingen voor hun patiënten zinvol kunnen zijn. Kortom, aan de ene kant neemt de noodzaak m.b.t. het inzetten van eHealth in de geriatrische revalidatie toe en groeien ook de mogelijkheden hiertoe, maar aan de andere kant blijven de ontwikkelingen in de praktijk van de GR daar momenteel bij achter.

Doel

Het doel van deze onderzoekslijn is om de wetenschappelijke kennis over dit onderwerp te vergoten en om de praktijk te ondersteunen bij het succesvol (door)ontwikkelen en implementeren van eHealth-applicaties in het behandeldomein van de GR.

Onderzoeken

Om dit doel te bereiken zijn er verschillende onderzoeken gestart. De uitkomsten hiervan worden breed gedeeld en ook samengevat in infographics. Tevens organiseren we webinars en kenniscafé's. Meer informatie is te vinden op de aparte pagina's van de EAGER-onderzoeken.

Overige informatie over ondersteunend onderzoek:

SEARCH - Judy Bakker - Universiteit van Utrecht

Zie ook:

• EAGER-1
• EAGER-2-SEE
• EAGER@HOME

CREATE

Op de meeste afdelingen binnen de Geriatrische Revalidatie Zorg (GRZ) in Nederland is sprake van een uitdagend revalidatieklimaat. Echter bestaat er veel verschil in hoe dit is vormgegeven. Er heeft nog geen onderzoek plaatsgevonden hoe een uitdagend revalidatieklimaat het beste kan worden vormgegeven en welke factoren hierin effectief zijn.

Bij factoren die van invloed zijn op een uitdagend revalidatieklimaat kan worden gedacht aan: therapie intensiteit, groepstraining, zelfstandig oefenen, familie participatie, taak georiënteerd trainen, enriched environment en teamdynamiek.

Het doel is om tot een onderbouwde conceptualisering van het uitdagend revalidatieklimaat te komen. Hiermee kunnen we een meetinstrument ontwikkelen om de mate van uitdagend revalidatieklimaat op een afdeling te meten. Door het ontwikkelen van een toolbox, kunnen we dit klimaat op de afdeling zo optimaal mogelijk krijgen.

Start en verwachte afronding onderzoek: 2018-2022

Onderzoeker(s)

• Prof. Dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
• Dr. Bianca Buijck, ketencoördinator Rotterdam Stroke Service en kwartiermaker samenwerking GRZ, de Zorgboog en Oktober
• Dr. Els Derksen, coördinator UKON en onderzoeker Radboud UMC
• Lian Tijsen, MSc, promovenda de Zorgboog/Oktober/LUMC, geriatrie fysiotherapeut de Zorgboog

Contactpersoon

• Lian Tijsen

Samenwerking met

• Oktober en de Zorgboog

Financiering

• Samenwerking GRZ van Oktober en de Zorgboog

Publicaties

• Lian Tijsen MSc, Els Derksen PhD, Yvonne Drewes MD PhD, Udo Nabitz PhD, Wilco Achterberg MD PhD, Bianca Buijck PhD. Challenging rehabilitation environment: results of a concept mapping study. Posterpresentatie EuGMS 2022.
• L.M.J. Tijsen MSc, E.W.C. Derksen PhD, Prof. dr. W.P. Achterberg MD, B.I. Buijck PhD. Challenging rehabilitation environment. Posterpresentatie EuGMS 2021.
• Lian Tijsen, Els Derksen, Wilco Achterberg en Bianca Buijck. Het uitdagend revalidatieklimaat; Resultaten van een narrative reviw binnen de CREATE-studie. Nederlands Tijdschrift voor Geriatriefysiotherapie september 2021.
• Lian Tijsen, Els Derksen, Wilco Achterberg, Bianca Buijck. Het uitdagend revalidatieklimaat; Resultaten van een narrative review binnen de CREATE-studie. Tijdschrift voor ouderengeneeskunde augustus 2020.
• L.M.J. Tijsen MSc, dr. E.W.C. Derksen, Prof. dr. W.P. Achterberg, dr. B.I. Buijck. Challenging rehabilitation environment for older persons: a narrative review. Posterpresentatie EuGMS 2019.
• Tijsen LMJ, Derksen EWC, Achterberg WP, Buijck BI. Challenging rehabilitation environment for older patients.

Pijn bij afasie

Pijn bij afasie: een onbesproken probleem. Het doel van dit onderzoeksproject is in kaart brengen hoe pijn op een valide en betrouwbare manier kan worden gemeten bij personen met afasie. Daarnaast wordt er een pijnprotocol ontwikkeld en vindt er een proefimplementatie en procesevaluatie plaats.

Omschrijving

Per jaar krijgen ongeveer 48.000 mensen een CVA, hiervan krijgt ongeveer 20% ten gevolge daarvan een afasie (www.afasie.nl). Een deel van de personen met afasie kan, afhankelijk van de ernst van de afasie, niet, nauwelijks of met moeite een boodschap overbrengen of een behoefte communiceren. Het gebruik van zelfrapportage pijnschalen bij personen met afasie is een uitdaging vanwege de communicatieve en cognitieve problemen. Omdat zelfrapportage pijnschalen moeilijk in te vullen zijn, kan een pijnobservatie-instrument een geschikt alternatief zijn. Dit project bestaat uit drie stappen:

De eerste stap was het uitvoeren van een systematische review om de prevalentie en incidentie van pijn bij personen met afasie na een beroerte te onderzoeken, de gebruikte instrumenten voor pijnbeoordeling te identificeren en te onderzoeken of ze haalbaar, valide en betrouwbaar zijn.

Stap 2 omvatte een observationeel cross-sectioneel onderzoek (2019-2021) gericht op het inschrijven van ten minste 80 personen met afasie met 50 deelnemers die ook zelf hun pijn konden rapporteren. De deelnemende organisaties waren geriatrische revalidatiecentra en verpleeghuizen, en we onderzochten de validiteit en betrouwbaarheid van het pijnobservatie-instrument Pain Assessment in Impaired Cognition (PAIC15).

Op basis van de resultaten van stap 1 en 2 zal een klinisch pijnprotocol voor personen met afasie worden ontwikkeld met behulp van een Delphi-methode (2021-2022). Dit pijnprotocol bestaat bijvoorbeeld uit een aantal stappen met zelfrapportage pijnschalen in volgorde van bruikbaarheid. Daarnaast wordt een valide en betrouwbare pijnobservatieschaal gebruikt.

In stap 3 voeren we een haalbaarheidsonderzoek uit waarin we het pijnprotocol voor personen met afasie implementeren binnen het verpleeghuis en de implementatie ervan evalueren (gepland 2022).

Start en verwachte afronding onderzoek: 2018-2023

Onderzoeker(s)

• Drs. Carolien (N.J.) de Vries, logopedist en junior onderzoeker
• Dr. Hanneke Smaling, senior onderzoeker, PHEG LUMC
• Dr. Ir. Jenny van der Steen, senior onderzoeker, PHEG LUMC
• Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC

Contactpersoon

• Drs. Carolien (N.J.) de Vries

Deelnemende instellingen

• Topaz

Financiering

• Zorgondersteuningsfonds

Publicaties

• Vries, N.J. de, Sloot, P.H., Achterberg, W.P. Pain and pain assessment in stroke patients with a aphasia: a systemnatic review. Aphasiology 2016; DOI: 10.1080/02687038.2016.1254150
• Vries, N.J. (2017). Pijn en het meten van pijn bij CVA-patiënten met afsie: een systematische review. Nederlands tijdschrift Pijn en Pijnbestrijding (NTPP), gast redacteur aug. 2017.
• Vries, N. de, Smaling, H., Steen, J. Van der, Achterberg, W. Poster abstract: Pain in Aphasia: The Reliability and Validity of the PACSLAC-D Observational Scale. Research/ JAMBA 20 (2019) B27eB34.
• Mandysova, P., Klugar, M., Vries, N.J. de, Matĕjková, I. (2020) Assessment instruments used for self-report of pain by hospitalized stroke patients with communication problems: a scoping review protocol. JBI Evid Synth, 18(0):1-7. DOI: 10.11124/JBISRIR-D-19-00278

NEGLECT

Dit onderzoek richt zich op het diagnosticeren van neglect na een beroerte en het in kaart brengen van de gevolgen van neglect.

Omschrijving
Visuospatieel neglect - kortweg neglect - is een veel voorkomende cognitieve stoornis na een beroerte, waarbij voor een gedeelte van de ruimte geen of minder aandacht is. Neglect heeft vergaande gevolgen zoals een langere revalidatie, minder herstel en meer afhankelijkheid bij het uitvoeren van activiteiten. Patiënten met een neglect die zijn opgenomen op een afdeling voor geriatrische revalidatie worden niet altijd structureel in kaart gebracht. Door neglect goed en sensitief te diagnosticeren kunnen we meer inzicht krijgen in deze populatie.

Tevens is het van belang om de gevolgen van neglect bij de uitvoering van activiteiten en in participatie voor deze populatie duidelijk in kaart te brengen. Zo kunnen we in de toekomst dit eerder integreren in de revalidatie.

Door meer inzicht in deze populatie door juiste diagnostiek en meer inzicht in de gevolgen van neglect voor deze populatie kunnen we de patiënt en eventueel mantelzorger beter informeren, revalideren en voorbereiden op ontslag naar huis.

Start en verwachte afronding onderzoek: 2017-2022

Onderzoeker(s)

• Martine Bosma MNR, promovenda, LUMC en Zorggroep Florence
• Prof. Dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
• Dr. Monique Caljouw, assistent professor, LUMC
• Dr. T.C.W. Tanja Nijboer, associate professor, UU & Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht

Contactpersoon

• Martine Kant-Bosma

Deelnemende instellingen

• Zorggroep Florence
• Pieter van Foreest
• Topaz
• Laurens
• Marente
• Saffier

In samenwerking met

• Zorggroep Florence en UNC-ZH

Financiering

• Zorggroep Florence

Publicaties

• Bosma MS, Caljouw MAA, Benfield JK, Edwards L, Nijboer TCW, Achterberg WP. Routines and Structure in the Assessment of Visuospatial Neglect in Rehabilitation Facilities: Current Practice in the Netherlands and the United Kingdom.OBM Geriatrics 2021;5(1):15; doi: 10.21926/obm.geriatr.2101163.
• Bosma MS, Nijboer TCW & UNC-ZH. (2021, januari). Blog Neglect met antwoord op vragen uit webinar.UNC-ZH.
• Bosma MS, Caljouw MAA, Nijboer TCW & Achterberg WP. (2020, 26 oktober). NEglect Assessment in geriatric Rehabilitation.Netherlands Trial Register.
• Bosma MS, Nijboer TCW, Caljouw MAA & Achterberg WP. Impact of visuospatial neglect post-stroke on daily activities, participation and informal caregiver burden: A systematic review.Ann Phys Rehabil Med. 2020 Jul;63(4):344-358. doi: 10.1016/j.rehab.2019.05.006.
• Bosma MS, Caljouw MAA, Achterberg WP & Nijboer TCW. (2019). Visuospatieel neglect in de geriatrische revalidatie; het belang van vroegtijdige diagnostiek. Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde. 2019 feb;No.1.39-47
• Bosma MS, Nijboer TCW, Caljouw MAA & Achterberg WP. (2018). Diagnosticeren van visuospatieel neglect in de Geriatrische Revalidatie Zorg. [Poster]. KennisnetwerkCVA.nl.
• Bosma MS & Nijboer TCW. (2018, 21 juni). Beter diagnosticeren van visueel neglect bij patiënten met hersenletsel in de geriatrische revalidatie.Studio GRZ.

FIT-HIP

Onderzoek naar de effectiviteit, haalbaarheid en kosten van een interventieprogramma om valangst te verminderen en naar het bevorderen van het herstel van heupfractuurpatiënten in de GRZ.

Comorbiditeit in GR

Ouder worden gaat gepaard met fysiologische veranderingen en aanwezigheid van vaak meerdere gelijktijdige aandoeningen. Dit onderzoek richt zich op de zorgbehoeften en herstelpatroon in revalidatietraject van kwetsbare ouderen.

Omschrijving

Het doel van deze studie is te onderzoeken wat de impact is van comorbiditeit en intercurrente ziekten op de revalidatie uitkomsten van kwetsbare ouderen na een acuut event zoals een CVA of heupfractuur of na orthopedische chirurgie (electief).
Onderzoeksvragen zijn:

1. Wat is de invloed van comorbiditeit op de functionele prognose na Geriatrische Revalidatie bij CVA- en heup fractuur patiënten?
2. Comorbiditeit en intercurrente ziekten: wat is de prevalentie en incidentie en wat is het effect op verschillende GRZ uitkomsten bij heup chirurgie patiënten (trauma/electief)?
3. Comorbiditeit en intercurrente ziekten: wat is de prevalentie en incidentie en wat is het effect op verschillende GRZ uitkomsten bij CVA patiënten?
4. Wat zijn karakteristieken van patiënten die intercurrente ziekten tijdens GRZ ontwikkelen en wat is de relatie met bestaande comorbiditeit?
5. Welke invloed hebben comorbiditeit en intercurrente ziekten op de behandeling en therapie keuze?

Start en verwachte afronding onderzoek: 2014-2020

Onderzoeker(s)

• Drs. Anouk Kabboord, AIOTO Specialisme Ouderengeneeskunde, LUMC
• Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
• Dr. Romke van Balen, specialist Ouderengeneeskunde, Laurens, Rotterdam
• Dr. Monica van Eijk, onderzoeker en specialist Ouderengeneeskunde, LUMC

Contactpersoon

• Drs. Anouk Kabboord

Financiering

• Laurens, Rotterdam

Publicaties

• Kabboord AD, Godfrey D, Gordon AL, Gladman JRF, Van Eijk M, van Balen R, Achterberg WP. The modified functional comorbidity index performed better than the Charlson index and original functional comorbidity index in predicting functional outcome in geriatric rehabilitation: a prospective observational study. BMC Geriatr. 2020 Mar 29;20(1):114.
• Kabboord AD, van Eijk M, van Dingenen L, Wouters M, Koet M, van Balen R, Achterberg WP. Reliability and usability of a weighted version of the Functional Comorbidity Index. Clin Interv Aging. 2019 Feb 11;14:289-299.
• Kabboord AD, Van Eijk M, Buijck BI, Koopmans RTCM, van Balen R, Achterberg WP. Comorbidity and intercurrent diseases in geriatric stroke rehabilitation: a multicentre observational study in skilled nursing facilities. Eur Geriatr Med. 2018; 9(3): 347–353. https://doi.org/10.1007/s41999-018-0043-5
• Anouk D. Kabboord, Monica Van Eijk, Bianca I. Buijck, Raymond T. C. M. Koopmans, Romke van Balen, Wilco P. Achterberg. Comorbidity and intercurrent diseases in geriatric stroke rehabilitation: a multicentre observational study in skilled nursing facilities. European Geriatric Medicine. 2018 March; https://doi.org/10.1007/S41999-018-0043-5
• Kabboord AD, van Eijk M, Fiocco M, van Balen R, Achterberg WP. Assessment of Comorbidity Burden and its Association With Functional Rehabilitation Outcome After Stroke or Hip Fracture: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Am Med Dir Assoc. 2016 Nov 1;17(11):1066.e13-1066.e21. doi: 10.1016/j.jamda.2016.07.028. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27663529

Proefschrift

• Comorbidity and outcomes in geriatric rehabilitation

Factsheet

• Factsheet Comorbidity and outcomes in geriatric rehabilitation 

GR-COPD studie

Het primaire doel van het onderzoek is het onderzoeken van de haalbaarheid en effectiviteit van het GR-COPD-programma; een geriatrisch revalidatieprogramma dat revalidatie en palliatieve zorgaspecten integreert, voor oudere patiënten met ernstig COPD die in het ziekenhuis zijn opgenomen voor een acute exacerbatie.

Omschrijving

Gezien de wereldwijde vergrijzing en stijging van het aantal kwetsbare ouderen met chronische aandoeningen is er in toenemende mate behoefte aan revalidatieprogramma’s die specifiek gericht zijn op de geriatrische patiënt.

Zorggroep Solis heeft in 2009, in samenwerking met de longafdeling van het Deventer Ziekenhuis het COPD zorgpad ontwikkeld. Doel van dit revalidatieprogramma is om met name oudere patiënten met ernstig en zeer ernstig COPD, na een ziekenhuisopname in verband met een exacerbatie, beter te laten functioneren in hun thuissituatie en om complicaties, zoals een verslechterende gezondheidstoestand en recidiverende ziekenhuisopnames, te voorkomen.

Onderzoek naar de effecten van geriatrische revalidatie voor patiënten met ernstig en zeer ernstig COPD in de vorm van en gecontroleerde interventie studie ontbreekt tot op heden, ook in de internationale literatuur. Hierdoor is onduidelijk of geriatrische revalidatie voor deze specifieke groep patiënten effectief is.

Het doel van het onderzoek is het onderzoeken van de effectiviteit van geriatrische revalidatie op de gezondheidsstatus (primaire uitkomstmaat) en de exacerbatie- en opnamefrequentie (secundaire uitkomstmaten) van patiënten met ernstig en zeer ernstig COPD, opgenomen in het ziekenhuis vanwege een acute exacerbatie.

Start en verwachte afronding onderzoek: 2012-2018

Onderzoeker(s)

• Dr. Leonoor van Dam van Isselt, Specialist Ouderengeneeskunde
• Dr. Monica van Eijk, onderzoeker en specialist Ouderengeneeskunde, LUMC
• Dr. Karin Groenewegen-Sipkema, longarts, Deventer Ziekenhuis
• Prof. dr. Niels Chavannes, hoogleraar Huisartsgeneeskunde, LUMC
• Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC

GR-COPD studie

Behandelprogramma Geriatrische COPD Revalidatie

Contactpersoon

• Dr. Leonoor van Dam van Isselt

Financiering
Zorggroep Solis
Stichting Achmea Gezondheidszorg

Product

• Behandelprogramma Geriatrische COPD-revalidatie
• Schema Behandelprogramma Geriatrische COPD-revalidatie
• ePublicatie Behandelprogramma Geriatrische COPD-revalidatie om op telefoon als app te installeren, klik op icoon 'uploaden' (pijltje in bakje omhoog), kies vervolgens 'Zet op beginscherm'.

Proefschrift

• Geriatric Rehabilitation for older patients with COPD
• Factsheet Proefschrift NL

Publicaties

• Timotheus J Wouters, Eléonore F van Dam van Isselt, Wilco P Achterberg. Information needs of older patients living with chronic obstructive pulmonary disease (COPD) indicated for a specific geriatric rehabilitation programme: a prospective cohort study. International Journal of Palliative Nursing 2020, Vol 26, No 5
• Proefschrift: Eléonore F. van Dam van Isselt. Geriatric Rehabilitation for older patients with COPD, Integration of rehabilitation and palliative care, 2019
• Eléonore F.van Dam van Isselt MD, Monicavan Eijk MD, PhD, Nanvan Geloven PhD, Karin H.Groenewegen-Sipkema MD, PhD, Jan-Willem K.van den Berg MD, PhD, Cécile M.A.Nieuwenhuys PhD, Niels H.Chavannes MD, PhD, Wilco P.Achterberg MD, PhD. A Prospective Cohort Study on the Effects of Geriatric Rehabilitation Following Acute Exacerbations of COPD. https://doi.org/10.1016/j.jamda.2019.02.025
• van Dam van Isselt EF, Groenewegen-Sipkema KH, van Eijk M, Chavannes NH, Achterberg WP. Pain in patients with chronic obstructive pulmonary disease indicated for post-acute pulmonary rehabilitation. https://doi.org/10.1177/1479972318809456
• Geriatric rehabilitation for patients with advanced COPD; programme characteristics and case studies. EF van Dam van Isselt, Groenewegen-Sipkema KH, Spruit-van Eijk M, et al. International journal of palliative nursing 2013; 19: 141-146. 2013/05/15. DOI: 10.12968/ijpn.2013.19.3.141.
• Geriatric rehabilitation for patients with advanced COPD: a naturalistic prospective cohort study on feasibility and course of health status. EF van Dam van Isselt, Spruit M, Groenewegen-Sipkema KH, et al. Chronic respiratory disease 2014; 11: 111-119. 2014/04/15. DOI: 10.1177/1479972314529674.
• Health status measured by the clinical COPD questionnaire (CCQ) improves following post-acute pulmonary rehabilitation in patients with advanced COPD: a prospective observational study. EF van Dam van Isselt, Spruit M, Groenewegen-Sipkema KH, et al. NPJ primary care respiratory medicine 2014; 24: 14007. 2014/05/21. DOI: 10.1038/npjpcrm.2014.7.
• Pain in patients with COPD; a systematic review and meta-analysis. EF van Dam van Isselt, Groenewegen-Sipkema KH, Spruit-van Eijk M, et al. BMJ open 2014; 4: e005898. 2014/09/28. DOI: 10.1136/bmjopen-2014-005898.
• A real-life prospective cohort study on the effects of geriatric rehabilitation following exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease on health status; The GR-COPD study. under review
• Pain in patients with chronic obstructive pulmonary disease indicated for post-acute pulmonary rehabilitation. Chronic respiratory Disease, accepted on 18-09-2018

Back-Home

Een interventieonderzoek naar de bruikbaarheid van een steuntakenscorelijst bij geriatrische revalidatie in de avond en de nacht.

Inleiding

De aanleiding voor dit onderzoek was de gedachte dat patiënten die op een revalidatieafdeling herstellen eerder met ontslag naar de eigen woon/leefomgeving kunnen om vervolgens tijdens kantooruren verder te revalideren.

Dit ging samen met de wens om revalidanten meer in de thuissituatie te behandelen.

Fase van het onderzoek (2011-2013): Het onderzoek is afgerond en heeft geleid tot een eindverslag, dat op te vragen is bij de onderzoeker.

Doel van het onderzoek

Het doel van dit onderzoek is te evalueren of het gebruik van de steunstakenscorerlijst in het multi-disciplinair overleg leidt tot eerder ontslag naar huis of aangepaste woon/leefomgeving van patiënten die opgenomen zijn op een geriatrische revalidatie afdeling in het verpleeghuis.

Methode

Een interventieonderzoek met voor- en nameting. Het onderzoek bestaat uit twee delen:

1. Voorafgaand aan de interventie wordt de gemiddelde verblijfsduur van de revalidanten in de verschillende instellingen vastgesteld, zodat na implementatie van de interventie een vergelijking kan plaatsvinden van gemiddelde verblijfsduur van voor- en na de implementatie van de steuntaken-scorelijst.
2. Vervolgens vindt de implementatie van de steuntaken-scorelijst plaats bij 250 nieuw opgenomen revalidanten, met drie metingen (opname, ontslag en 4 weken na ontslag) De primaire uitkomstmaat is de verblijfsduur op de revalidatieafdeling in het verpleeghuis.

Onderzoekers

• Eduard Bakkers, fysiotherapeut, Pieter van Foreest, Delft
• Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
• Dr. Romke van Balen, specialist Ouderengeneeskunde, Laurens, Rotterdam
• Dr. Monique Caljouw, senior onderzoeker, LUMC
• Drs. Marije Holstege, onderzoeker, LUMC

Samenwerking

• Alrijne Zorggroep, Woonzorgcentra Haaglanden

Financiering

• Pieter van Foreest, Delft
• UNC-ZH

Publicaties

• Visschedijk JHM, Caljouw MAA, Bakkers E, van Balen R, Achterberg WP. A longitudinal follow-up study on fear of falling during and after rehabilitation in skilled nursing facilities. BMC Geriatrics, 2015 Dec 4;15:161
• Bakkers E, Holstege MS, van Balen R, Achterberg WP, Caljouw MAA. Structured scoring of supporting nursing tasks in post-acute care to enhance early supported discharge in geriatric rehabilitation. The BACK-HOME study. Poster EUGMS, Rotterdam, 17-19 September 2014

Valangst

Inleiding

De komende jaren zal het aantal ouderen met een heupfractuur toenemen. Voor de patiënt heeft een heupfractuur grote consequenties. Ongeveer 25-35% overlijdt binnen één jaar en vaak lukt het patiënten niet meer om op het oude niveau te functioneren. De gevolgen van een heupfractuur zijn daarbij vooral afhankelijk van het resultaat van de multidisciplinaire revalidatie na een heupfractuur, die bij veel kwetsbare ouderen in een verpleeghuis plaatsvindt.

Uit onderzoek is naar voren gekomen dat een aantal factoren een belangrijke invloed kunnen hebben op de uitkomsten van revalidatie na een heupfractuur. Met name valangst lijkt een belangrijke impact te hebben. Helaas is hier nog maar weinig over bekend bij de groep van kwetsbare ouderen. Deze kennis is hard nodig om interventies te kunnen ontwikkelen die valangst kunnen verminderen en daardoor voor betere uitkomsten van het revalidatieproces kunnen zorgen.

Fase van het onderzoek (2010-2015): De onderzoeken zijn afgerond en hebben geleid tot een proefschrift: Fear of falling in older patients after hip fracture, door Jan Visschedijk.

Doel van het onderzoek

Het onderzoek is gericht op het beantwoorden van de onderstaande vragen:

• Hoe vaak komt valangst voor bij kwetsbare ouderen na een heupfractuur?
• Welke factoren zijn gerelateerd met valangst?
• Wat zijn de gevolgen van valangst?
• Wat is een goed meetinstrument om valangst te meten?
• Wat zijn de resultaten van gedane interventies ten aanzien van valangst na een heupfractuur?

Methode

Er zijn diverse onderzoeksmethoden gevolgd om de onderzoeksvragen te beantwoorden. Onder andere:

• Literatuur review
• Een cross-sectionele studie
• Een studie naar de betrouwbaarheid en validiteit van de Falls Efficacy Scale-International (FES-I)

Onderzoekers

• Dr. Jan Visschedijk, specialist Ouderengeneeskunde, Novicare, Best
• Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
• Dr. Romke van Balen, specialist Ouderengeneeskunde, Laurens, Rotterdam
• Dr. Monique Caljouw, senior onderzoeker, LUMC

Samenwerking

• UNC-ZH

Financiering

• Solis Zorggroep, Deventer

Publicaties

• Visschedijk JHM, Terwee CB, Caljouw MAA, Spruit-van Eijk M, van Balen R, Achterberg WP. Reliability and validity of the Falls Efficacy Scale-International after hip fracture in patients aged ≥65 years. Disability and Rehabilitation, January 2015 early online: doi: 10.3109/09638288.2014.1002573
• Visschedijk JHM, Caljouw MAA, van Balen R, Hertogh CMPM, Achterberg WP. Fear of falling after hip fracture in vulnerable older persons rehabilitating in a skilled nursing facility. J Rehabil Med, 2014;46:258-263; doi: 10.2340/16501977-1264.
• Visschedijk J, van Balen R, Hertogh C, Achterberg W. Fear of Falling in Patients With Hip Fractures: Prevalence and Related Psychological Factors. J Am Med Dir Assoc. 2013;14(3):218-20.

SINGER

Inleiding

Per 1 januari 2013 is de bekostiging van de geriatrische revalidatiezorg overgeheveld van de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet. Partijen die betrokken zijn bij deze overheveling hebben aanbieders van geriatrische revalidatiezorg uitgenodigd om in samenwerking met verzekeraars en andere zorgaanbieders innovatieve zorgpaden voor de revalidatiezorg te ontwikkelen, testen en evalueren in zogenaamde proeftuinen.

Fase van het onderzoek (2011-2012): Het onderzoek is afgerond en heeft geleid tot een eindrapport en leidraad Geriatrische Revalidatie. Diverse wetenschappelijke publicaties worden voorbereid.

Doel van het onderzoek

De initiatiefnemers wilden in de proeftuinen de volgende resultaten bereiken:

• Een samenhangend aanbod van geriatrische revalidatiezorg in de regio met meerwaarde voor cliënten.
• Ervaringen opdoen die relevant zijn voor de invulling van de regierol van de zorgverzekeraar.
• Gegevensaanlevering ten behoeve van de DBC-registratie.

Methode

SINGER heeft door middel van een exploratieve, prospectieve studie op verschillende niveaus gekeken naar de veranderingen die optraden in de loop van het proces van de implementatie van de innovatieve projecten die in de proeftuinen zijn uitgevoerd in 2011 en 2012. Daarvoor zijn drie cohorten van cliënten gevolgd en met elkaar vergeleken. De cohorten bestaan uit cliënten die zijn opgenomen op de deelnemende geriatrische revalidatieafdeling(en) van de zestien proeftuinen.

Het onderzoek bestond uit een effect- en een procesevaluatie. Bij de effectevaluatie is nagegaan welke effecten de implementatie van zorginnovaties in de proeftuinen hebben gehad op het functioneren van cliënt en mantelzorger. Daarnaast is een procesevaluatie uitgevoerd waarin werd nagegaan wat het oordeel van cliënt en mantelzorgers was over het zorgtraject.

Onderzoekers

• Drs. Marije Holstege, onderzoeker, LUMC
• Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
• Dr. Romke van Balen, specialist Ouderengeneeskunde, Laurens, Rotterdam
• Dr. Monique Caljouw, senior onderzoeker, LUMC
• Drs. Ineke Zekveld, projectmanager, Zorg Optimalisatie Noord-Holland (ZONH), Heerhugowaard

Samenwerking

• Consortium Geriatrische Revalidatie: Universiteit Maastricht (Dr. Jolanda van Haastregt, Prof. Dr. Jos Schols) en VU medisch centrum (Drs. Aafke de Groot, Prof. Dr. Cees Hertogh)
• ETC Tangram

Financiering

• Ministerie van VWS
• Regieraad Kwaliteit van Zorg

Publicaties

• Dam PH van, Achterberg WP, Caljouw MAA. Care-related quality of life of informal caregivers after geriatric rehabilitation. J Am Med Dir Assoc, Volume 18, Issue 3, 1 March 2017, Pages 259-264.
• Holstege MS, Caljouw MAA, Zekveld G, van Balen R, de Groot AJ, van Haastregt JCM, Schols JMGA, Hertogh CMPM, Gussekloo J, Achterberg WP. Changes in geriatric rehabilitation, a national program to improve quality of care. The SINGER study.
  Int J Integr Care, 2015; Volume 15, 15 December – URN:NBN:NL:UI:10-1-117190
• Consortium Geriatrische Revalidatie. Samenwerking en innovatie in de geriatrische revalidatiezorg. Proces- en effectevaluatie op cliëntniveau. Proeftuinen Geriatrische Revalidatie. Resultaten SINGER. LUMC, Leiden, maart 2013.
• Consortium Geriatrische Revalidatie. Leidraad Geriatrische Revalidatie Zorg. LUMC, Leiden, maart 2013.

AWBZ revalidatie

Inleiding

De minister van VWS wil de AWBZ-revalidatie overhevelen naar de Zorgverzekeringswet. Daarvoor zijn gegevens nodig over de grondslag, de omvang en de kosten van de huidige geriatrische revalidatie in verpleeghuizen. Daaraan gekoppeld worden gegevens over het korte en lange termijn effect van de revalidatie.

Fase van het onderzoek (2006-2008): Het onderzoek is afgerond en heeft geleid tot een eindrapport en een wetenschappelijke publicatie.

Doel van het onderzoek

Welke omvang hebben momenteel de hieronder genoemde vijf patiëntencategorieën in schakelunits in ziekenhuizen en in verpleeghuizen (klinisch en in dagbehandeling)?

Wat is de aard, de intensiteit en de duur van de revaliderende behandeling en herstelondersteunende zorg binnen de huidige grenzen van de AWBZ?

Het huidige onderzoek is toegespitst op het in kaart brengen van een vijftal patiëntencategorieën:

1. Ongeval letsels (trauma)
2. Electieve gewrichtsvervangende ingrepen van de knie en de heup
3. Patiënten met een acuut CVA
4. Overige kortdurende somatische revalidatie/herstelzorg
5. Amputaties

Methode

Het onderzoek vanuit twee perspectieven benaderd, namelijk:

• De totale omvang aan zorg. Dit betreft het inventariseren van het totale volume aan curatieve zorg (aantal en aard van de patiënten en duur van de opname) onder alle instellingen in Nederland. Dit onderdeel is uitgevoerd door ETC Tangram te Leusden.
• De aard en intensiteit van de zorg. Betreft het in kaart brengen van de aard en intensiteit van de geboden behandeling bij patiënten binnen het UNC-ZH. Het is uitgevoerd onder leiding van de afdeling specialisme ouderengeneeskunde van de afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde van het LUMC.

Onderzoekers

• Drs. Marije Holstege, onderzoeker, LUMC
• Prof. dr. Herman Cools, emeritus hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
• Dr. Romke van Balen, specialist Ouderengeneeskunde, Laurens, Rotterdam

Samenwerking

• Laurens
• Marente
• Topaz
• Pieter van Foreest
• Respect Zorggroep Scheveningen
• ETC Tangram, Leusden

Financiering

• UNC-ZH
• CVZ

Publicaties

• Achterberg W, Holstege M, Caljouw M, Gussekloo J. Revalidatie centreren of zo dicht mogelijk bij huis? Definities van volume en concentratie. Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde, no 4, augustus 2014.
• Holstege MS, Zekveld G, Caljouw MAA, Peerenboom PBG, van Balen R, Gussekloo J, Achterberg WP. Relationship of patient volume and service concentration with outcome in geriatric rehabilitation. J Am Med Dir Assoc, 2013;14:731-735.
• Peerenboom PBG, Spek J, Zekveld G, Cools HJM, van Balen R, Hoogenboom MJ. Revalidatie in de AWBZ: Omvang, aard en intensiteit. Leusden, maart 2008.