Pacemaker / ICD / CRT
Deze informatie is opgesteld door het Hart Long Centrum.
Wat is Pacemaker / ICD / CRT?
Indien u een hartritmestoornis heeft, kan uw cardioloog ervoor kiezen een pacemaker, ICD of CRT-pacemaker bij u te implanteren. Hieronder leggen wij u uit hoe deze implanteerbare apparaten werken.
Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?
Pacemaker
Een pacemaker is een klein apparaatje om de regelmaat van het hartritme te bewaken en te sturen. Patiënten met bepaalde hartritmestoornissen komen in aanmerking voor de implantatie van een pacemaker. Een pacemaker is nodig wanneer het hart niet goed elektrisch geleidt, waardoor de hartslag te traag wordt. Ook kan een pacemaker geplaatst worden na een hisbundelablatie. Dit is een ingreep die patiënten soms krijgen wanneer zij veel klachten hebben die gepaard gaan met boezemfibrilleren.
Bij het plaatsen van een pacemaker wordt een draad door de ader in de kamer en/of de boezem van het hart geplaatst en aangesloten aan een pacemaker die onder de huid wordt geplaatst. Deze techniek heeft zich in de loop van de afgelopen 50 jaar ontwikkeld tot een uiterst betrouwbare behandeling. De pacemakertechniek heeft de basis gelegd voor nieuwe technologische ontwikkelingen: een voorbeeld hiervan is de ICD (implanteerbare cardiale defribillator), die geplaatst wordt om plotse dood te voorkomen. Een ander voorbeeld is de resynchronisatietherapie (CRT) voor behandeling van patiënten met hartfalen.
ICD
Plotse dood is een van de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland. Bijna een op de vijf Nederlanders overlijdt plotseling en vaak komt dit door het hart. Bij een deel van deze patiënten was al sprake van een verhoogd risico op plotse dood. Patiënten met een groot doorgemaakt hartinfarct hebben een verhoogd risico op plotse dood, maar ook bij patiënten met een matige tot slechte hartspierfunctie (cardiomyopathie) en patiënten met specifieke erfelijke (genetische) afwijkingen bestaat er een verhoogd risico op plotse dood. Bij veel patiënten is plotse dood te voorkomen met behulp van een ICD. De ICD geeft bij detectie van een ernstige hartritmestoornis een reeks snelle pulsen af -of een of meerdere elektrische shocks-, waardoor het hartritme vrijwel altijd herstelt.
Patiënten met kamerritmestoornissen en patiënten met een sterk verhoogd risico op hartritmestoornissen en plotse dood krijgen een ICD.
Cardiale resynchronisatietherapie (CRT)
Cardiale resynchronisatietherapie (CRT) is een pacemakertechniek die is ontwikkeld voor patiënten met hartfalen. Hierbij wordt behalve een rechterkamerdraad ook een linkerkamerdraad ingebracht. Deze wordt vanuit de rechterboezem, via een grote ader van het hart op de linkerkamer gelegd. Door het hart op twee plaatsen te stimuleren, verbetert de contractie van het hart en ook de pompfunctie van het hart.
Ongeveer 70% van de patiënten met hartfalen merkt een duidelijke verbetering van de conditie. Het CRT- apparaat is geïntegreerd in een pacemaker (biventriculaire pacemaker) of in een ICD (biventriculaire ICD).
Pacemaker/ICD-infecties en leadextractie
De belangrijkste reden voor het verwijderen van een pacemaker of ICD-draad is een infectie. Patiënten moeten dan langdurig met antibiotica behandeld worden. De extractie van de lead is lastig en kan gepaard gaan met vervelende complicaties. Het aantal infecties na implantatie in het LUMC is gelukkig laag. In het LUMC bedraagt het totale aantal infecties tot 1 jaar na ICD implantatie 0,7%.
ICD-controle op afstand
De ICD-fabrikanten werken steeds meer met "monitoring" op afstand. Dit houdt in dat er dagelijks rapporten van uw ICD worden verzonden naar onze technici via een beveiligde website, zonder dat u daar iets voor hoeft te doen.
Op deze manier wordt uw arts tijdig gealarmeerd als er hartritmestoornissen te zien zijn. Frequente controles op de pacemakerkamer zijn daarbij in principe niet meer nodig, en een eenmalige jaarlijkse controle bij de cardioloog volstaat.
Technische of fabricageproblemen
Er wordt nauwlettend in de gaten gehouden of er sprake is van technische of fabricageproblemen van draden, pacemakers en ICD's. De laatste jaren hebben verschillende pacemaker- en ICD-fabrikanten een aantal keren gemeld dat een bepaald product een verhoogde kans heeft (maar altijd nog klein, in het algemeen <1%) op een technisch probleem.
Mochten er onverhoopt dergelijke problemen aan het licht komen, dan is het in het LUMC zo geregeld dat binnen enkele dagen alle patiënten met het betreffende apparaat of draad worden opgeroepen.
ICD-verpleegkundige
Binnen de afdeling Hartziekten is een ICD-verpleegkundige werkzaam. De kwaliteit van zorg rondom de ICD-patiënt is met de komst van de ICD-verpleegkundige verscherpt. Hij/zij zorgt ervoor dat u alle informatie krijgt die u nodig heeft nadat u een ICD heeft gekregen. Tevens kan deze persoon uw vragen over de ICD beantwoorden. Daarnaast organiseert de verpleegkundige patiënteninformatiebijeenkomsten en verzorgt hij/zij klinische lessen voor het personeel.
Wekelijks heeft de ICD-verpleegkundige een wondpoli waar iedere patiënt die een ingreep heeft ondergaan teruggezien kan worden. De wond wordt dan geïnspecteerd en de hechtingen worden eventueel verwijderd. Ook wordt er aanvullende informatie verstrekt. Omdat de meeste patiënten na een relatief korte tijd teruggezien worden, kunnen pocketinfecties en andere complicaties vroegtijdig worden opgespoord.