De bevalling

1. Weeën

Aan het eind van de zwangerschap maakt het lichaam prostaglandines aan. Prostaglandines zijn hormonen die zorgen voor het rijpen van de baarmoedermond. Ze zorgen dat er oxytocine wordt aangemaakt. Oxytocine zorgt weer voor het samentrekken van de baarmoeder. Dat samentrekken zijn weeën. Hoe meer oxytocine het lichaam aanmaakt, hoe meer weeën u krijgt.

Een paar weeën maken nog niet dat de bevalling is begonnen. De bevalling is te verdelen in 3 fases:

1. de ontsluitingsfase
2. de uitdrijvingsfase
3. het nageboortetijdperk

Iedere bevalling begint met de ontsluitingsfase. Die kunnen we weer verdelen in 3 andere fases:

1. de voorbereidingsfase
2. de latente fase
3. de actieve fase

2. De voorbereidingsfase

De voorbereidingsfase is de overgang van zwangerschap naar bevalling. Dit gebeurt door voorweeën en harde buiken, die soms best een tijdje kunnen aanhouden. De een heeft hier meer last van dan de ander. Deze harde buiken en voorweeën zijn vaak onregelmatig en zorgen voor veranderingen van de baarmoedermond. Dit kan ook tot wat ontsluiting leiden, vaak zo’n 1 tot 2 centimeter. Dit is echter niet altijd het geval.

3. De latente fase

In de latente fase zijn de echte weeën begonnen en komen ze steeds regelmatiger en vaker, met minimaal 2 weeën per 10 minuten. De bevalling is nu echt begonnen. Toch zijn het alleen nog maar beginnende weeën. U kunt ze nog gemakkelijk wegzuchten en u kunt nog praten. Door deze weeën verstrijkt de baarmoedermond en ontstaat tot 2 tot 3 centimeter ontsluiting.

4. Verstrijken

Door de weeën wordt de baarmoedermond korter. Dit noemen we verstrijken. De baarmoedermond is vóór de bevalling een lang, stug, gesloten tuutje. Bij het verstrijken wordt de baarmoedermond platter. Daarnaast wordt de baarmoedermond ook zachter: deze is in het begin net zo stug als uw neus en aan het eind zo zacht als uw tong. Daarnaast gaat de baarmoedermond zich openen: de ontsluiting.

5. De actieve fase

Tijdens de actieve fase zijn de weeën regelmatiger en krachtiger. Ze duren 60 tot 80 seconden en zorgen voor verdere ontsluiting.
Een beetje bloedverlies en of vruchtwaterverlies is mogelijk.
De actieve fase is het vorderen van ontsluiting vanaf 4 cm. Gemiddeld is dat een cm per uur, maar zoals altijd met gemiddelden gaat het bij de ene bevalling sneller dan bij de andere. Bij 10 centimeter is uw baarmoedermond helemaal open en begint de uitdrijving.
Bij een tweede of derde kind zal de bevalling over het algemeen sneller verlopen.

6. Uitdrijvingsfase

Wanneer 10 centimeter ontsluiting is bereikt (volledige ontsluiting) start de uitdrijvingsfase. De ontsluitingsweeën gaan over in persweeën. Als de baby geboren is, leggen we hem/haar direct op uw blote buik. Geniet van dit moment!

7. Nageboortetijdperk

Na de geboorte van de baby zal de baarmoeder samentrekken. De placenta laat los en komt meestal binnen 15 minuten na de geboorte van de baby. Om de placenta geboren te laten worden, geeft de gynaecoloog of verloskundige stevige tegendruk op de buik en moet u een keer meepersen.

Fase 1: primen

Voor het slagen van een inleiding is het belangrijk dat de baarmoedermond ‘rijp’ is. Dit betekent dat de baarmoedermond zacht is, soms een beetje open staat en als het ware klaar is voor de bevalling. Wanneer dit niet zo is, bestaat de mogelijkheid om de baarmoedermond te laten rijpen. Dit noemen we ‘primen’.

Priming met vaginale balonkatheter
Het rijpen van de baarmoedermond vindt plaats met behulp van een ‘ballonkatheter’. Dit is een dun flexibel slangetje (urinekatheter) met aan het einde een ballonnetje dat opgeblazen kan worden en gevuld met water. Door de inwendige druk op de vliezen en baarmoedermond ontstaat er wat ontsluiting.

Over het algemeen wordt de ballon voor 24 uur ingebracht. U kunt ermee rondlopen en naar het toilet gaan. Vaak kunt u daarna naar huis. U krijgt dan een brief mee, waarin te lezen is waar u zelf op moet letten. Het kan zijn dat in de loop van de dag of nacht de ballonkatheter uit de vagina komt. Deze mag gewoon in de prullenbak. Noteer wel even het tijdstip. Verder is het belangrijk om in de avond de temperatuur rectaal (via de anus) te meten.

Wanneer moet u contact opnemen met de verloskamers?

• Bij weeën
• Als uw temperatuur 38 graden of hoger is
• Bij bloedverlies
• Bij het breken van de vliezen
• Als u de baby niet voelt bewegen
• Bij ongerustheid
• Als u vragen heeft
• De ochtend na de priming

De volgende ochtend om 6.00 uur neemt u contact op met de verpleegkundige van Het Geboortehuis om te bespreken of er op dat moment een Geboortekamer beschikbaar is.

De baarmoedermond wordt deze ochtend opnieuw gecontroleerd door middel van inwendig onderzoek. Als de baarmoedermond nog niet genoeg gerijpt is, kan de ballon nog iets verder opgevuld worden of opnieuw geplaatst worden.

Als de baarmoedermond wél voldoende rijp is, wordt de ballonkatheter verwijderd. Ook krijgt u een infuus om de bevalling op gang te brengen. Hoe dit werkt, leest u hieronder.

Soms is de baarmoedermond na 48 uur primen nog niet genoeg gerijpt. Dan kan overwogen worden om over te gaan op een andere methode: het primen met behulp van een vaginale tablet.

Priming met vaginale tablet
Deze vorm van primen gebeurt door middel van een vaginale tablet die in de baarmoederhals wordt gebracht. De arts bespreekt met u wat de reden is om hiervoor te kiezen.

Voor het inbrengen van de tablet wordt eerst een CTG gemaakt. Na het inbrengen van de tablet blijft u een uur op bed liggen, zodat deze kan inwerken. Tijdens dit uur wordt er ook een CTG gemaakt om de hartslag van de baby en mogelijke weeën in de gaten te houden.

Het is mogelijk dat u een beetje bloedverlies en/of wat buikpijn krijgt. Na 4 uur wordt u inwendig onderzocht om te beoordelen of de baarmoedermond voldoende gerijpt is. Vaak zijn er meerdere tabletten nodig om voldoende rijping te bereiken. Het is dus mogelijk dat u een aantal dagen geprimed moet worden. Al die tijd blijft u opgenomen in Het Geboortehuis. Zodra de baarmoedermond rijp is, kan de bevalling ingeleid worden.

Fase 2: De inleiding

Voor de inleiding van de bevalling wordt u verwacht om 6.30 uur in het Geboortehuis (J7, routenummer 672) u mag thuis gewoon ontbijten. Bij aankomst in het ziekenhuis wordt u opgenomen op een verloskamer. De verpleegkundige meet uw bloeddruk, temperatuur en zal de hartslag meten. Verder stelt hij of zij enkele vragen over bijvoorbeeld het verloop van de zwangerschap, de voorbereiding op de bevalling en uw medicijngebruik. Vervolgens wordt er een CTG van de baby gemaakt.

Voor de inleiding begint, doet de arts of verloskundige inwendig onderzoek. Als het mogelijk is, worden de vliezen gebroken. Soms komen de weeën dan spontaan op gang, maar meestal brengen we een infuus in met een weeënopwekkend medicijn.

Tijdens de inleiding controleren we steeds de conditie van de baby en de weeënactiviteit met de CTG. Een andere mogelijkheid om de conditie van de baby te controleren is via een schedelelektrode. Dit is een dun metalen draadje dat in de hoofdhuid van de baby bevestigd wordt. Hierdoor is er een directe registratie mogelijk van de hartslag van de baby.

Bij een voortdurende CTG-registratie is het niet nodig dat u op bed blijft liggen. U kunt naast het bed staan of op een stoel zitten. Wel bent u enigszins gehinderd in uw bewegingsruimte omdat u verbonden bent met het CTG-apparaat.

Fase 3: De bevalling

Het is voor iedereen verschillend hoe de bevalling ervaren wordt. Bevallen doet pijn, dat is zeker. Op onze website vindt u meer informatie over omgaan met pijn tijdens de bevalling en de mogelijkheden van pijnbestrijding.

Een volgende bevalling

Het is zeker niet zo dat iedere volgende bevalling ook ingeleid moet worden. Dit hangt samen met de reden waarom u nu ingeleid wordt. Als u hierover vragen hebt, adviseren we deze met u gynaecoloog te bespreken.

1. Geen pijnbestrijding

In het begin van de bevalling, als de pijn nog niet zo hevig is, is het goed om afleiding te zoeken. Het lukt dan meestal nog goed om wat in huis te doen, te lezen of tv te kijken. Bij het sterker worden van de weeën is het omgaan met de pijn voor iedereen anders. Het is goed een aantal houdingen uit te proberen, zoals zitten, voorover leunen, op de zij liggen. Voor sommige vrouwen is het prettig om gemasseerd te worden, anderen vinden ontspanning in bad of onder de douche. Warmte kan goed helpen om de pijn draaglijk te maken. Probeer u al tijdens de zwangerschap te verdiepen in de mogelijkheden. Een zwangerschapscursus kan behulpzaam zijn met het oefenen van houdingen en ontspanning.

Vrouwen die een medische reden hebben om in het ziekenhuis te bevallen, hebben meestal te maken met een continue registratie van de harttonen van de baby met behulp van een CTG. Vaak is er ook een noodzaak voor een infuus. Hierdoor is de bewegingsvrijheid tijdens de bevalling wat beperkt, maar nog steeds zijn er genoeg mogelijkheden om een prettige houding aan te nemen. Vraag de verloskundige of gynaecoloog naar de mogelijkheden. In iedere verloskamer is een tv en een cd-speler. Eigen muziek meenemen is mogelijk en kan de sfeer op de kamer meer ontspannen maken.

2. Epiduraal/ruggenprik

De ruggenprik geeft de beste pijnstilling en is niet gevaarlijk voor het kind. Dit gebeurt op de verloskamer waar u verblijft. U krijgt eerst een plaatselijke verdoving: een prik in de huid van uw rug waardoor de huid ongevoelig wordt. Daarna brengt de anesthesioloog via een naald onder in uw rug een dun slangetje in uw lichaam. Dit is de ruggenprik. Dankzij de plaatselijke verdoving is deze ruggenprik niet erg pijnlijk. Via het slangetje krijgt u tijdens de hele bevalling een pijnstillende vloeistof in uw rug. De pijn verdwijnt niet meteen na de ruggenprik, dit duurt ongeveer een kwartier.

Een ruggenprik heeft ook nadelen:

• De weeën moeten vaker met medicatie ondersteund worden.
• Er is een grotere kans op een kunstverlossing met behulp van een vacuümpomp.
• Er kan temperatuursverhoging bij uzelf optreden. Daarbij is het niet altijd duidelijk of dit door de ruggenprik of door een infectie komt. Soms is het dan nodig om voor de zekerheid antibiotica te geven. Uw kind krijgt dan ook antibiotica en blijft een aantal dagen op de kinderafdeling.
• Het is nodig om de blaas leeg te maken met behulp van een blaaskatheter, omdat u zelf niet meer kunt plassen.
• Er is een kleine kans op ernstige hoofdpijnklachten in de eerste week na de bevalling.

3. Pethidine

Pethidine is een soort morfine. Het haalt een gedeelte van de pijn weg en maakt suf en slaperig. Omdat uw kind ook slaperig wordt, wordt pethidine niet aan het eind van de ontsluiting gegeven. Pethidine krijgt u via een injectie in het bovenbeen. Het werkt binnen een half uur en de werking houdt 2 tot 4 uur aan.

4. Remifentanil

Remifentanil is een nieuwe pijnbehandeling tijdens de bevalling. Het is ook een soort morfine, maar krachtiger dan pethidine en is sneller weer uit uw lichaam verdwenen. Remifentanil wordt toegediend via een infuus. U kunt de hoeveelheid zelf bepalen met behulp van een drukknop. Al ongeveer 1 minuut nadat u de knop indrukt is het effect merkbaar.

Remifentanil is momenteel nog in onderzoek. We gebruiken het middel daarom alleen in onderzoeksverband en kunt u er zelf niet voor kiezen.

Wat is het voordeel voor u?

Sommige vrouwen vinden het prettig om weeën op te vangen in bad. Het warme water zorgt voor ontspanning. Dit kan leiden tot meer afgifte van oxytocine, het hormoon dat ervoor kan zorgen dat u weeën sterker en effectiever worden. Een bad bevalling kan zorgen voor een kortere bevalling. Door de warmte is er meer doorbloeding van u bekkenbodem waardoor er mogelijk minder kans is op uitscheuren tijdens de bevalling.

Het bad zorgt voor ontspanning. Hierdoor ervaren sommige vrouwen minder angst, spanning en pijn. U kunt hierdoor minder behoefte hebben aan pijnstilling.

Daarnaast kunt u in een ruim bad vrij bewegen. Zo kunt u makkelijk verschillende houdingen aannemen.

Wat is het voordeel voor uw baby?

De baby maakt een rustige overgang van de situatie binnen in de buik (in vruchtwater) naar buiten de buik.

Wat zijn de nadelen van bevallen in bad?

Er kunnen twijfels ontstaan over de conditie van uw baby. Soms kan het dan nodig zijn dat u buiten het bad verder gecontroleerd moeten worden. Dit kan een teleurstelling zijn.

Ook kunnen er tijdens een bevalling onverwachte situaties optreden. Er moet dan direct gehandeld worden. Dit is niet altijd mogelijk in het bad. De verloskundige of gynaecoloog kan dan beslissen dat u moet overstappen naar het verlosbed.

Wanneer kun u niet in bad bevallen?

Sommige vrouwen kunnen in verband met een al bestaande ziekte of hun voorgeschiedenis niet in bad bevallen. Ook als uw baby (veel) te klein is, u een hoge bloeddruk heft of een infuus nodig heeft kunt u niet in bad tijdens uw bevalling.

Wilt u gebruikmaken van ons bad?

Overweegt u in bad te gaan ontspannen en/of bevallen? Bespreek dat dan vooraf met uw verloskundige of gynaecoloog. Die kan dan samen met u kijken of het veilig is om (deels) in bad te ontspannen en/of bevallen.

De badkamer kan al bezet zijn. Als u direct aangeeft dat u gebruik wilt maken van deze kamer, proberen we zo snel mogelijk door te geven wanneer deze weer beschikbaar is.

Wat neemt u mee?

• Slippers voor uzelf (en uw partner/vertrouwenspersoon)
• Badjas (niet noodzakelijk, wel handig)
• Badkleding voor uw partner/vertrouwenspersoon (verplicht, als hij of zij mee wil in het ontspanbad)

Uw bevalling verliep zonder problemen

Als er geen complicaties zijn opgetreden tijdens de bevalling, mag u na een aantal uren naar huis. Ook ’s avonds of ’s nachts, als u dat wilt. De kraamzorg en de verloskundige van de thuispraktijk in uw regio nemen de zorg voor u en uw baby dan van ons over.

In onze folder staan tips voor de eerste uren thuis met uw baby.

U bent bevallen met een keizersnede

Na een keizersnede kunt u na 36 uur naar huis, zodat u daar verder kunt herstellen. De kraamzorg en de verloskundige uit uw regio nemen de zorg van ons over.

Voor het ontslag uit Het Geboortehuis heeft u een gesprek met een arts of verloskundige en de verpleegkundige. U krijgt brieven mee met alle informatie over de opname. Deze brieven zijn bestemd voor de huisarts, verloskundige en kraamzorg.

Lees in onze folder wat u kunt verwachten na ontslag.

U moet blijven vanwege de gezondheid van de baby

Heeft uw baby na de bevalling extra zorg nodig? Dan wordt u samen met de baby in een kamer in Het Geboortehuis opgenomen. We houden uw baby dan extra in de gaten. De verpleegkundige controleert bijvoorbeeld regelmatig de hartslag, ademhaling, bloeddruk en zuurstofgehalte van de baby. Ook komt er iedere dag een kinderarts naar uw baby kijken. De dagelijkse zorg zoals luiers verschonen en voeden doet u zoveel mogelijk zelf.

Meestal mag de baby binnen 5 dagen na de bevalling mee naar huis. Kan dat na 5 dagen nog niet? Dan wordt de baby overgeplaatst naar een ander ziekenhuis in de regio. Het is niet vanzelfsprekend dat u ook daar bij de baby op de kamer kunt blijven.

Uw baby is opgenomen op de afdeling Neonatologie

Is uw kindje ziek? Dan kan het zijn dat het wordt opgenomen op de afdeling Neonatologie van het LUMC. Deze afdeling is direct naast Geboortehuis Leiden, ook op J7. Als het met u goed gaat, mag u 24 uur na de bevalling naar huis. Uiteraard mag u ook na uw ontslag 24 uur per dag bij de baby zijn. Dan moet u wel voor uzelf kunnen zorgen. Op de afdeling Neonatologie kunnen geen kraamvrouwen opgenomen worden. Op de website van de afdeling Neonatologie vindt u veel praktische informatie. Ook kunt u daar de film bekijken waarin u een rondleiding over de afdeling krijgt.