Seksualiteit en kanker

Patiënten zonder partner

Deze problemen gelden natuurlijk ook voor patiënten die geen partner hebben: de eigen seksualiteit is vaak ook veranderd en kan problemen geven. Voor alleenstaande patiënten kan het daarbij ook lastig zijn om aan een nieuwe relatie te beginnen.

Rol binnen relatie

Door de ziekte kan uw rol binnen de relatie tijdelijk veranderd zijn. U bent bijvoorbeeld verzorgd door uw partner tijdens de behandeling en het herstel. Ook kan het zijn dat u door uw ziekte een onvervulde kinderwens heeft. Dit kan ook van invloed zijn op de seksuele relatie, zowel voor mannen als voor vrouwen. Een eerste stap naar seksueel herstel is dat u zich allebei hiervan bewust wordt en dit met elkaar bespreekt.

Voor patiënten zonder vaste relatie kan het prettig zijn om op een bepaald moment bij een nieuwe partner de seksuele twijfels en problemen te bespreken. 

Veranderingen seksualiteit door kanker

Veranderingen kunnen te maken hebben met:

• De soort of locatie van de kanker (bijvoorbeeld in het bekkengebied), het stadium van de ziekte en de prognose;
• De verschillende soorten behandelingen, medicatie en de bijwerkingen;
• Verandering van lichaam en uiterlijk waardoor gevoelens van onzekerheid en schaamte kunnen ontstaan;
• Door de kanker veroorzaakte angsten en depressieve gevoelens;
• Veranderingen in de relatie; bijvoorbeeld een partner neemt de verzorgende rol op zich;
• Vermoeidheid, benauwdheid, pijn en conditieverlies.

Gevolgen van kanker op seksualiteit en wat u er zelf aan kan doen

Door de ziekte kan uw rol binnen de relatie tijdelijk veranderd zijn. U bent bijvoorbeeld verzorgd door uw partner tijdens de behandeling en het herstel. Een eerste stap naar seksueel herstel is dat u zich beiden hiervan bewust wordt en dit met elkaar bespreekt. Voor patiënten zonder vaste relatie kan het prettig zijn om op een bepaald moment bij een nieuwe partner de seksuele twijfels en problemen eerst te bespreken. Een onvervulde kinderwens kan zijn weerslag hebben op de seksuele relatie (dit geldt voor mannen en vrouwen). Een gezamenlijk doorgemaakt rouwproces over dit verlies kan seksuele problemen in de toekomst voorkomen.

Lichaamsbeleving

Door mutilerende operaties, veranderde lichaamsgeur, incontinentie, littekens, vermoeidheid, afname van speeksel en of oedeem kan een patiënt zich ongemakkelijk gaan voelen in het bijzijn van een partner. Hiervoor zijn soms eenvoudige aanpassingen te bedenken (mooie bedekkende lingerie, kauwgom, een geurkaars, celstofmatje, voor het vrijen naar de wc en weinig drinken, sfeerlicht). Bij vermoeidheidsklachten kan het tijdstip waarop gevreeën wordt aangepast worden op een moment dat u nog niet zo vermoeid bent (in de ochtend).

Seksueel functioneren

Verminderde opwinding/ zin, erectieproblemen of orgasmeproblemen, zoals: vertraagd/ ander gevoel of moeite met orgasme/ geen orgasme meer kunnen krijgen. Pijn tijdens de gemeenschap, droge vagina, veranderd gevoel in de genitaliën en of verkorte vagina. Voor een aantal van deze problemen zijn aanpassingen beschikbaar die u zelf kunt toepassen. Bij een pijnlijke gemeenschap kan glijmiddel soms uitkomst bieden. In sommige gevallen kan bij erectieproblemen erectie bevorderende medicatie voorgeschreven worden via uw huisarts of behandelend specialist.

Bij een aantal vormen van kanker kunnen vrouwen vervroegd in de overgang komen. Hierdoor worden de slijmvliezen van de vagina dunner en droger en kunnen er pijnklachten ontstaan zowel in het dagelijks leven als tijdens de gemeenschap. Soms is een niet-hormonale vaginale bevochtiger aan te bevelen (Premeno Duo of Hyalofemme) die de vagina vochtig houdt gedurende de dag. Voor pijn tijdens penetratie kan daarnaast een goed glijmiddel, bijvoorbeeld KY gel, uitkomst bieden. 

Waar kunt u hulp krijgen

Wanneer de seksuele problemen blijven bestaan kunt u door uw huisarts of specialist verwezen worden naar de Polikliniek Psychosomatische Gynaecologie en Seksuologie van het LUMC. De polikliniek is telefonisch bereikbaar tussen 09.00 – 12.00 en 14.00 – 16.00 op telefoonnummer 071 526 28 70. Op deze polikliniek zijn psychologen/ seksuologen werkzaam die gespecialiseerd zijn in psychosociale oncologie in combinatie met seksuologie.