'Minder behandelen, leidt tot betere kankerzorg'

Als kersverse hoogleraar wil Liefers de zorg en het onderwijs beter maken door te kijken naar welke behandelingen écht helpen. Met onderzoek bij vooral oudere patiënten, zoekt hij uit wat wel en niet zinvol is in de kankerzorg.

Liefers: "Met een toenemende zorgvraag en een krimpende beroepsbevolking, moeten we goed kijken naar welke kankerzorg gezondheidswinst oplevert en waar het gevaar dreigt van een therapeutische illusie: het overmatige vertrouwen van artsen en patiënten in medische handelingen. We hebben de laatste jaren steeds meer behandelingen toegevoegd om het risico op terugkeer van kanker te verkleinen, zoals bestralen én een operatie. Of een operatie én chemotherapie. Terwijl de kans dat de kanker terugkomt daarmee soms maar 2 à 3% kleiner wordt. En dan komen alle bijwerkingen daar nog bij. De gezondheidswinst is daarmee zo klein, dat het eerder schadelijk is."

Bestraling achterwege laten

Zelf leidt Liefers, met collega's uit het land, een studie naar het weglaten van bestraling bij oudere vrouwen met borstkanker bij wie het risico op terugkeer van kanker zeer klein is, en waardoor volgens hem heel weinig winst te behalen is. In dit onderzoek vergelijkt hij een bestraalde groep met een niet-bestraalde groep. Vervolgens kijkt hij bij wie de kanker terugkeert. "Die kans is misschien iets groter voor de niet-bestraalde groep, maar omdat deze 1.200 vrouwen geen bijwerkingen zullen krijgen van bestraling, is dat toch winst. Daarmee bieden we hen een grotere kwaliteit van leven en voorkomen we in de slipstream ook hogere zorgkosten. Ik denk dat we daarmee betere zorg bieden, voor het individu en in het algemeen", zegt hij.

Persoonsgerichte aanpak

Het uiteindelijke doel van Liefers is om overbehandeling te voorkomen. Dat vergt volgens de arts een meer persoonsgerichte aanpak. Maar hoe vertel je een patiënt dat niets doen soms beter is dan behandelen? Liefers: "We leggen iemand altijd de voor- en nadelen uit. Vervolgens laten we de patiënt een keuze maken. Als je alles goed hebt uitgelegd, kiezen ze vaak voor het achterwege laten van een bepaalde aanvullende behandeling. Deze boodschap brengen we ook naar patiëntorganisaties. Die reageren daar in het algemeen heel goed op."

De komende jaren zal hij zijn onderzoek richten op het personaliseren van kankerbehandelingen van oudere patiënten, om zo bij te dragen aan de 'oncologische zorg van morgen'. Liefers: "Ik kijk ernaar uit om dit onderzoek uit te voeren. Samen met collega’s van medische oncologie, radiotherapie, pathologie en vele anderen binnen en buiten het LUMC. Want in essentie is de oncologische zorg multidisciplinair."

Curriculum vitae

Liefers rondde in 1994 zijn studie Geneeskunde af in Leiden. Na onderzoek in onder andere Cleveland, Oslo en Tokio promoveerde hij op de moleculaire biologie van dikke darmkanker. Na zijn opleiding tot chirurg in het voormalige Rode Kruis Ziekenhuis in Den Haag en het LUMC was hij KWF-fellow in het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis. Sinds 2006 is Liefers staflid op de afdeling Heelkunde van het LUMC en vanaf 2015 sub-afdelingshoofd van de afdeling Gastro-enterologische, Endocriene en Oncologische chirurgie (GEO). Tevens is hij sinds 2023 als reservist, Luitenant-Kolonel bij de Koninklijke Landmacht.

De oratie van Liefers is op 18 september 2026.