“De vrouw overleed met het paarse gelukswormpje in haar hand”

“Een vriendin van mijn collega had kanker en kwam al een paar jaar in het LUMC voor chemotherapie. Op een dag zei mijn collega: ‘Ze komt binnenkort weer. Zou jij een mooie kaart voor haar willen maken?’ Dat deed ik wel vaker voor patiënten die wij persoonlijk kenden. Dus ik maakte een kaart. Elke kaart was uniek en dit keer hing ik er een paars gelukswormpje aan. Een paar weken later vertelde mijn collega: ‘Elke keer dat ze hier is voor haar kuur, zit ze met dat gelukspoppetje in haar hand bij het infuus.’ 

“Het gelukswormpje betekende blijkbaar veel voor deze patiënt, en dat zette me aan het denken. Verpleegkundigen van de afdeling Oncologie hadden me al vaker gevraagd of ik zulke kaarten voor alle patiënten wilde maken, maar daar had ik helaas geen tijd voor. Toen kreeg ik ineens een idee: wat als we met een groepje collega’s gelukswormpjes zouden haken? Bovendien was het op sociale media al een trend: mensen lieten die poppetjes achter op willekeurige plekken – in liften, winkels of parken – gewoon om anderen op te vrolijken.”

Glimlach op gezicht

“De gelukswormpjes waren op dat moment echt een hype, dus ik vond overal leuke haakpatronen. Mijn collega’s van de ziekenhuisapotheek waren meteen enthousiast. Iedereen die kon haken, ging thuis aan de slag. Ik bestelde haaknaalden, wol en houten hoofdjes. Na een oproepje op ons intranet kwamen collega’s uit het hele ziekenhuis wol doneren – dat konden we goed gebruiken. Het was winter, dus ’s avonds thuis haken was gezellig en werd al snel verslavend.

“We stopten elk poppetje in een klein plastic zakje, samen met een kaartje waarop stond: Ik ben een gelukswormpje. Hopelijk tover ik een glimlach op je gezicht en kan ik je bijstaan als je minder gelukkig bent. Al snel hadden we genoeg poppetjes, maar een groep van zo’n tien collega’s bleef enthousiast doorhaken. Inmiddels hebben we een voorraad van meer dan 500 wormpjes, in alle kleuren van de regenboog.” 

‘Veel poppetjes vandaag!’

“Patiënten krijgen een gelukswormpje zodra ze in het LUMC starten met hun eerste chemokuur. Wij hangen het poppetje dan aan de infuuszak met het medicijn. Het is voor ons dus belangrijk om te weten of het om iemands eerste behandeling gaat. Een ICT-collega van onze afdeling had daar een handige oplossing voor. Nu verschijnt er automatisch een icoontje van een blauw of rood wormpje op het recept als het om een eerste chemokuur gaat. Zo weten we meteen: dit is er eentje voor een gelukswormpje!

“Dankzij dit systeem missen we niemand. We zien ook meteen of het om een man of vrouw gaat. Hoewel de kleur tegenwoordig misschien minder belangrijk is, kiezen we voor mannen vaker een oranje, blauw of groen gelukswormpje. Hoeveel wormpjes we per dag uitdelen, verschilt. Soms zijn het er drie, soms wel tien. Afgelopen maandag zei ik nog tegen mijn collega’s: ‘Wat heb ik veel poppetjes vandaag!’ Gemiddeld zijn het er zo’n honderd per maand.”

Impact op de patiënt

“Als apothekersassistent sta ik niet dagelijks stil bij de impact van een chemobehandeling op de patiënt. In de ziekenhuisapotheek bereiden we elke dag ongeveer honderd infuuszakken met cytostatica – medicijnen die kankercellen vernietigen of hun deling remmen. Die zakken gaan naar patiënten met kanker of een ernstige bloedziekte op de afdeling Oncologie, Hematologie en in het WAKZ. Voor ons is het routinewerk: we trekken onze steriele beschermende kleding aan en maken de infuuszak klaar. Maar voor de patiënt is de chemo een zware aanslag op het lichaam.

“In mijn privéleven maak ik het weleens van dichtbij mee: iemand krijgt kanker en zijn hele leven staat ineens op z’n kop. En soms lees ik op het intranet van het LUMC een patiëntverhaal dat me weer even laat stilstaan bij de impact van een ziekte of behandeling. Ook in de apotheek hoor ik weleens meer over een patiënt. Bijvoorbeeld als een arts op vrijdagmiddag onze apotheker belt: ‘Mijn patiënt van 27 heeft acute leukemie. Hij moet nog voor het weekend starten met een chemokuur.’”

Tastbare herinnering

“Patiënten reageren heel positief wanneer ze bij hun eerste chemo een gelukswormpje krijgen. We hebben op de afdeling Oncologie ook een satellietlocatie, waar ze bijvoorbeeld medicatie tegen misselijkheid maken. Die collega’s zitten dicht bij de patiëntenzorg en krijgen veel feedback van verpleegkundigen. Laatst kregen we via hen een zelfgemaakt cadeautje van een patiënt, als bedankje. De patiënt vond het vrolijke wormpje zó leuk dat ze iets terug wilde doen.

"De vriendin van mijn collega – degene die ons inspireerde om met de gelukspoppetjes te beginnen – is helaas in februari overleden. Ze was begin zestig, had uitgezaaide kanker en was niet meer te genezen. De chemotherapie was bedoeld om haar leven te verlengen. Mijn collega vertelde dat haar vriendin overleed met het paarse gelukswormpje in haar hand. Na haar overlijden kwam haar man bij ons langs. Hij vroeg of we nog drie paarse wormpjes hadden, voor hemzelf en hun twee kinderen. Die dragen ze nu aan hun sleutelhanger. Als tastbare herinnering aan hun vrouw en moeder.”