Dit is hoe we werken aan passende zorg en duurzaamheid (en waarom landelijke politieke steun hierbij belangrijk is)

We hebben een nieuw overtuigend verhaal met elkaar te maken, waarbij passende zorg niet gaat over minder zorg, maar waar kwaliteit van leven van iedere patiënt centraal staat. Mét zorgverleners die gestimuleerd worden om dit principe als uitgangspunt te hanteren. Dit betoogde Johan Koekkoek, neuroloog-oncoloog bij het LUMC, eerder dit jaar in het Nederlands Dagblad. Dit was aanleiding voor Tweede Kamerlid Wieke Paulusma (D66) om op 9 juli tijdens een werkbezoek hierover met onze professionals in gesprek te gaan.

Stimuleren van passende zorg

Kinderarts bij het Willem-Alexander Kinderziekenhuis (WAKZ) Fabienne Ropers, trapte het gesprek af met de insteek dat zorgverleners en politici veel meer samen gaan optrekken om een positief verhaal over passende zorg neer te zetten. Hierbij zijn het behouden van toegankelijkheid en kwaliteit belangrijke speerpunten. Hiervoor is nodig dat er binnen en buiten de zorg meer wordt gedaan wat echt waarde voor de patiënt toevoegt.

Binnen het huidige zorgsysteem is het een grote uitdaging dat er veel verschillende partijen zijn met deels uiteenlopende belangen. Het blijkt moeilijk om grenzen te stellen en te stoppen met inefficiënte zorg. Ook in gesprekken met patiënten, mag vaker bespreekbaar zijn dat meer onderzoek of opnieuw een behandeling niet altijd beter is. Daarbij is het belangrijk dat zorgverleners in gesprekken duidelijker grenzen aan gaan geven van wat nog wel helpend is, dat we anders omgaan met persoonlijke verwijtbaarheid van zorgleners.

Ropers is groot voorstander van het introduceren van een landelijke opleidingsmodule waarmee zorgverleners in hun opleiding meer leren over de bijdrage van curatieve zorg (behandeling die gericht is op genezing) aan de volksgezondheid, het zorgsysteem met zijn maatschappelijke impact op kosten en milieu, en over factoren die van invloed zijn op gezondheid.

Passende bekostiging

Essentieel voor de verandering naar passende zorg is ook passende bekostiging. Tijdens het bezoek werd een door ZonMw gesubsidieerd project uitgelicht waarbinnen meer dan tien zorgorganisaties in de regio Leiden-Den Haag werken aan een alternatief bekostigingsmodel waardoor palliatieve zorg beter geïntegreerd wordt in de reguliere zorg voor patiënten met een kwaadaardige hersentumor. Een coördinerende rol voor de verpleegkundige is hierbij vastgelegd, met een sterke samenwerking tussen huisarts, wijkverpleging, ziekenhuis en palliatief team, en ondersteuning van paramedici als de fysiotherapeut en ergotherapeut.

Esmée van der Poort (gezondheidseconoom) is voor bekostiging die tijdige palliatieve zorg mogelijk maakt en samenwerking over de muren van zorgorganisaties heen stimuleert. Patiëntvertegenwoordiger Geartsje de Vries heeft vanuit haar eigen ervaring als patiënte duidelijk gemaakt dat maatwerk cruciaal is: geen één patiënt is hetzelfde. Kwaliteit van leven is voor ieder mens anders. Het monitoren van kwaliteit van leven in de spreekkamer is daarom onmisbaar voor het leveren van passende zorg.

Gezonde leefstijl

De meest duurzame zorg, is het voorkomen van zorg. Bijvoorbeeld op het gebied van een gezonde leefstijl. Hoogleraar diabetes Hanno Pijl heeft laten zien dat vrijwel iedereen uiteindelijk ziek wordt in onze samenleving en dat dit helemaal niet nodig is.

We weten steeds beter dat slechte voeding, naast een aantal andere leefstijlcomponenten als roken en stress, de kans op ziekte sterk vergroten. Emoties, die gedreven worden door onze zintuigen, sturen onze voedselkeuze en andere gedragingen. Die emoties zijn vaak bepalender dan ons verstand, daar is steeds meer wetenschappelijk bewijs voor. Nu we dit weten kunnen we gezonde keuzes stimuleren en ongezonde keuzes minder aantrekkelijk maken.

Duurzaamheid in de praktijk

Binnen het LUMC zijn veel collega’s al lang aan de slag met duurzaamheid. Dit werd toegelicht door Thijs Elzer (duurzaamheidscoördinator) en Anne van der Eijk (manager IT en aanjager). De grootste winst valt te behalen met het voorkomen van onnodige zorg, wat naadloos aansluit op passende zorg. Hierna volgt het kiezen voor zo duurzaam mogelijke keuzes die de minste grondstoffen vragen. We hebben mooie voorbeelden uitgelicht zoals herbruikbare OK-jassen, afdekmateriaal, proceduretrays en celstofmatten.

Dit type duurzame innovaties maken ons onafhankelijk van medische hulpmiddelen die buiten de Europese Unie worden geproduceerd, wat ons kwetsbaar maakt gezien de schaarste aan grondstoffen, geopolitieke spanningen en kwetsbare toeleveringsketens. Een uitdaging is aan meer zicht op de precieze impact op het milieu van producten die we inkopen. Dit maakt duurzame inkoop lastig. Ook ligt hierbij  ‘greenwashing’ op de loer waarbij leveranciers graag een product als duurzaam aanprijzen, maar we niet altijd weten of de beloftes waar zijn. De politiek zou hiervoor regels kunnen opstellen, bij voorkeur op Europees niveau.

Verpleegkundig expert Leonie Imming en ziekenhuisarts Jeanne Heijnen hebben bovendien tijdens het bezoek laten zien hoe er aan duurzame bewustwording wordt gewerkt op de werkvloer en welke resultaten dit oplevert.

Gezamenlijke stappen

Universitaire Medische Centra zetten gezamenlijk mooie stappen, waarvoor steun vanuit de landelijke overheid helpt, zodat we concrete relevante producten kunnen opleveren die de zorgsector als geheel verduurzamen. Wat ons kan helpen is als meer politici duurzaamheid in de zorg agenderen en de diverse voordelen hiervan benoemen. Wij dragen graag verder bij met kennisdeling en concrete toepassingen.

Het bezoek was een fijne uitwisseling, en geven we graag een vervolg met een bezoek aan de Tweede Kamer.