€ 1,7 miljoen voor fundamenteel kankeronderzoek, Koninklijke onderscheiding en meer

€ 1,7 miljoen voor fundamenteel kankeronderzoek

Twee LUMC-projecten ontvangen in totaal € 1,7 miljoen van KWF voor fundamenteel kankeronderzoek. Het gaat om een onderzoeksproject naar antistof en complement gemedieerde anti-tumor therapie onder leiding van prof. dr. Leendert Trouw (€ 766.000), en een project om een voorspellingsmodel te ontwikkelen om effectievere kankervaccins te maken van prof. dr. Jacques Neefjes (€ 945.000).

Slimme antistoffen maken om tumoren aan te vallen (Leendert Trouw)

Het is mogelijk om een kankertherapie te maken op basis van antistoffen: eiwitten die het lichaam van nature maakt om ziekteverwekkers aan te vallen. Wetenschappers kunnen deze antistoffen zo aanpassen, dat ze tumorcellen gaan vernietigen, een eigenschap waar ze normaal niet sterk genoeg voor zijn.

Maar tumorcellen beschikken over beschermlaagjes op hun oppervlak, waardoor ze alsnog aan de therapie kunnen ontsnappen. Soms werkt de behandeling eerst wel goed, maar komt de tumor later terug. En vaak is die tumor dan nog beter in staat zichzelf te beschermen, waardoor de therapie helemaal niet meer werkt.

Leendert Trouw werkt aan een nieuwe oplossing voor dit probleem. Hij wil nieuwe, slimme antistoffen maken, die twee dingen tegelijk doen: 1. De tumor aanvallen en 2. De bescherming van de tumorcellen uitschakelen. Met als belangrijke voorwaarde dat de antistoffen de gewone, gezonde cellen van het lichaam met rust laten.

Om dit te doen, wil Trouw speciale combinaties van antistoffen maken en die testen in het laboratorium op tumorcellen die afkomstig zijn van patiënten. Daarna worden de antistoffen ook getest in proefdieren. Vervolgens zal hij bestuderen welke combinaties het best werken en of deze kunnen voorkomen dat de tumor terugkeert. Ook wil hij kijken tegen welke soorten tumoren ze het best werken. Daarbij hoopt de onderzoeker te leren hoe therapie goed kan voorkomen dat de tumor terugkomt.

Pas als de resultaten in het laboratorium goed zijn, kunnen de antistoffen uitgewerkt worden tot een daadwerkelijke therapie. Samen met KWF wil het LUMC kankerpatiënten zo uiteindelijk echt kunnen helpen met betere behandelingen.

Voorspellingsmodel om sneller effectievere kankervaccins te maken (Jacques Neefjes)

Ons lichaam heeft een slim afweersysteem dat zieke cellen, zoals kankercellen, kan herkennen en opruimen. Maar daarvoor moet het wel kunnen zien dat er iets mis is in een cel. Dat gebeurt via een soort 'vlaggetjes' op de buitenkant van de cel, die laten zien wat er binnenin gebeurt. Die vlaggetjes heten MHC klasse I-moleculen, en ze tonen kleine stukjes van eiwitten (peptiden) aan het afweersysteem.

Bij kanker is het belangrijk dat deze vlaggetjes de juiste stukjes van kankereiwitten laten zien, zodat het afweersysteem de kankercellen kan aanvallen. Maar het is moeilijk om precies te voorspellen welke stukjes eiwit (peptiden) op die vlaggetjes terechtkomen en ook een reactie van het afweersysteem geven. 

De onderzoeksgroep van Jacques Neefjes bouwt een systeem waarin de verschillende processen die belangrijk zijn in het maken van peptiden en het presenteren van deze peptiden op MHC I in detail bestudeerd kunnen worden. De data die ze daarbij generen wordt gebruikt om computermodel te bouwen dat voorspelt wat de beste kankerpeptiden zijn om te verwerken in een kankervaccin. Als dat lukt, kunnen we veel betere vaccins maken tegen kanker. Die vaccins helpen het afweersysteem om kankercellen sneller en gerichter aan te vallen. 

€ 260.000 Junior Talent subsidie van de Nierstichting voor onderzoek naar prenatale blootstelling aan luchtvervuiling en niergezondheid

Luchtvervuiling, vooral kleine deeltjes afkomstig van weg- en luchtverkeer, bekend als ultrafijne deeltjes (UFP's), vormen een aanzienlijk gezondheidsrisico. Deze deeltjes worden via de nieren uit het lichaam verwijderd en kunnen daarom aanzienlijke nierschade veroorzaken. Onderzoek naar UFP's is beperkt, maar het is bekend dat ze de placenta kunnen passeren en worden aangetroffen in foetale organen, waaronder de nieren. Het onderzoek van dr. Alessandra Tammaro verkent hoe blootstelling aan UFP's tijdens de zwangerschap kan leiden tot nierproblemen later in het leven. Door dit te bestuderen, zullen we leren hoe we toekomstige generaties beter kunnen beschermen tegen nierziekten.

Belangrijke Europese functie voor LUMC internist-nefroloog Onno Teng

Internist-nefroloog prof. dr. Onno Teng, coördinator van het LUMC expertisecentrum voor Lupus, Vasculitis en Complement-geassocieerde Systeemziekte (LuVaCs), is benoemd tot leider (lead/chair) van het thema Auto-immuun Ziekten van ERN-RITA, een virtueel kennisnetwerk voor Europese experts op het gebied van zeldzame ziektes waarbij het afweersysteem niet goed werkt. Daarmee treedt hij ook toe tot de Steering Committee van ERN-RITA. De komende vier jaar zal hij deze posities bekleden.

Lees meer: New AI Stream Leads Appointed for ERN RITA: Welcome to Onno Teng and Kumaran Deiva – ERN-RITA  

Paul Kemps wint Prijs voor de Jonge Onderzoeker 2025 & TULIPS publieksprijs

Op 19 juni won arts-onderzoeker Paul Kemps op het NVK Congres 2025 (Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde) de Prijs voor de Jonge Onderzoeker 2025 en de TULIPS publieksprijs. 

Kemps kreeg de prijs voor zijn onderzoek naar de genetica van histiocytaire aandoeningen, een groep zeldzame bloedziekten. Door middel van nationale en internationale samenwerkingen toonde hij met collega's aan dat de ziektemanifestatie sterk gerelateerd is aan de genetische oorzaak. Daarnaast bleek doelgerichte therapie, gericht op genetische oorzaak van de ziekte, zeer effectief bij patiënten met ernstige en/of chemotherapie-resistente histiocytaire aandoeningen.

Koninklijke onderscheiding voor Evert de Jonge

Prof. dr. Evert de Jonge heeft op woensdag 28 mei bij zijn afscheid als afdelingshoofd van de Intensive Care een Koninklijke onderscheiding gekregen.

Als afdelingshoofd heeft hij zich landelijk onder andere ingezet voor kwaliteit van zorg op de intensive care, hetgeen weerspiegeld is in zijn oratie in 2010, getiteld ‘Kwaliteit van Intensive care; over metingen, interpretatie en gevolgen’. Hij is vervolgens zestien jaar afdelingshoofd van de Intensive Care geweest, zowel voor de volwassenen als kinderen.

Daarnaast was hij bestuurslid van de stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE). Onder zijn leiderschap is NICE uitgegroeid van een registratie waartoe enkele intensive-care-afdelingen het initiatief namen, tot een kwaliteitsregistratie waarin alle Nederlandse intensive-care-afdelingen participeren en van elkaar leren. Hij heeft niet alleen de data-infrastructuur van NICE versterkt, maar ook innovatieve methoden geïntroduceerd om data-analyse te verbeteren. Hierdoor hebben ziekenhuizen waardevolle inzichten gekregen die direct bijdragen aan betere zorguitkomsten voor patiënten. Daarnaast was hij voorzitter van de sectie Intensive Care van de Nederlandse Intensivisten Vereniging, waarin hij onder andere heeft bijgedragen aan passende proportionele zorg. Het komende halfjaar blijft Evert nog werkzaam als voorzitter van divisie 1 in het LUMC.

Op 24 juni is prof. dr. Evert de Jonge daarnaast tijdens de Algemene Ledenvergadering van de NVIC (Nederlandse Vereniging voor Intensive Care) benoemd tot erelid. Deze benoeming is een erkenning voor zijn jarenlange en veelzijdige bijdrage aan de Nederlandse Intensive Care Geneeskunde. Mede dankzij zijn rol als wetenschapper, bestuurder, mentor en klinisch denker, heeft De Jonge een blijvende impact gehad op het vak.

Sytske Anne Bergstra ontvangt Senior Talent Grant van ReumaNederland

Sytske Anne Bergstra heeft de Senior Talent Grant van ReumaNederland gekregen. Deze beurs ondersteunt het onderzoek naar reumatoïde artritis voor de komende vijf jaar. Het project gebruikt unieke gegevens van mensen die al heel lang gevolgd worden. Ook werken onderzoekers internationaal samen en worden patiënten actief betrokken. Het doel is te ontdekken welke patiënten baat hebben bij een vroege behandeling met biologicals, en wie daar waarschijnlijk geen voordeel van heeft.

STIMAG-subsidie voor onderzoek naar vingerprik voor kankerbehandeling

Drs. Amar Levens van de afdeling Klinische Farmacie en Toxicologie heeft een STIMAG-subsidie ontvangen voor zijn onderzoek naar het individualiseren van (hemato) oncologische medicatie met een vingerprik. Hij zal dit samen met onder andere collega Erik Metscher uitvoeren en richt zich op het valideren van een methode waarmee patiënten zelf thuis bloed kunnen afnemen, in plaats van een veneuze bloedafname in het ziekenhuis ten behoeve van het bepalen van geneesmiddelconcentraties. Deze minimaal-invasieve afnamemethode biedt voordelen zoals minder ziekenhuisbezoeken, meer betrokkenheid van de patiënt bij de behandeling en een betere afstemming van de dosering voor de individuele patiënt. Dit kan bijwerkingen verminderen en kosten besparen.

Abena S. Amoah benoemd tot EMBO Member

Dr. Abena S. Amoah is benoemd tot EMBO Member. Deze verkiezing erkent uitmuntend onderzoek en uitzonderlijke prestaties; het lidmaatschap is een eer voor het leven. Amoah werkt aan oplossingen voor hyporesponsiviteit, een verminderde immuunrespons die vaccins minder effectief maakt. Dit doet zij samen met Hypovax Global, een wereldwijd netwerk van vaccinonderzoekers waarvan zij de leiding heeft.

Vaccins zijn wereldwijd niet overal even effectief. Binnen Hypovax Global onderzoekt men waarom er verschillen bestaan tussen populaties, met bijzondere aandacht voor de kloof tussen het mondiale noorden en zuiden. Ook wordt gekeken naar variaties binnen landen, zoals het verschil tussen stedelijke en landelijke gebieden. Lees hier meer over Hypovax Global.

EMBO bevordert uitmuntendheid in de life sciences in Europa en daarbuiten. De organisatie telt ruim 2.100 toonaangevende onderzoekers en ondersteunt talent, stimuleert kennisuitwisseling en versterkt het internationale onderzoeksklimaat.

SWAB Proefschriftprijs voor Manu Bilsen

Dr. Manu Bilsen (AIOS interne, differentiatie infectieziekten) heeft de allereerste SWAB Proefschriftprijs gewonnen. De prijs werd uitgereikt tijdens het 25e SWAB-symposium op 26 juni. In zijn proefschrift 'Beyond the cloudiness in urinary tract infections' onderzocht hij hoe urineweginfecties beter gedefinieerd, herkend en voorkomen kunnen worden.

Hij ontwikkelde een nieuwe onderzoeksdefinitie die helpt om studies beter met elkaar te vergelijken en om onderzoeksresultaten sneller te vertalen naar de praktijk. Ook keek hij naar manieren om onnodig antibioticagebruik te verminderen, vooral bij oudere vrouwen. Door de afkapwaarde voor ontstekingscellen (leukocyten) in de urine te verhogen, kan de diagnose nauwkeuriger worden gesteld. Daarnaast vond hij vijf urine-eiwitten die goed kunnen helpen onderscheid te maken tussen een echte infectie en asymptomatische bacteriurie – bacteriën in de urine zonder klachten.

Verder onderzocht hij preventieve behandelingen die de darmflora sparen, zoals blaasspoelingen met aminoglycosiden en faecestransplantatie.

Het prijzengeld van € 1.000 gebruikt Manu om zijn onderzoeksresultaten breed te verspreiden, onder andere via nieuwsbrieven en posters voor huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde, de zorgverleners die het vaakst te maken krijgen met het diagnostische dilemma rond urineweginfecties.

Subsidie voor ELAN-project om hersen- en psychische gezondheid te verbeteren

Het ELAN-project heeft geld gekregen van ZonMw om onderzoek naar hersen- en psychische gezondheid te verbeteren. Het project wil ervoor zorgen dat gegevens over hersen- en psychische aandoeningen beter gedeeld en gebruikt kunnen worden voor onderzoek en beleid. Dit gaat bijvoorbeeld om gegevens uit de zorg en van het CBS (het Centraal Bureau voor de Statistiek).

Ook de ervaringen en kennis van patiënten en hun naasten worden vast onderdeel van het project. Verder wordt onderzocht hoe mensen worden doorverwezen in de zorg en hoe lang de wachttijden zijn.

Door samen te werken met onderzoekers, zorgverleners en patiëntenorganisaties wil het project bijdragen aan een zorg die toekomstbestendig, eerlijk en voor iedereen toegankelijk is.

Het project wordt geleid door prof. dr. Erik J. Giltay. Hij is psychiater en onlangs benoemd tot hoogleraar psychiatrische epidemiologie.

ZonMw-subsidie voor project inclusieve niertransplantatiezorg voor minderheden

Hoe zorgen we ervoor dat iedereen gelijke toegang heeft tot levensreddende zorg? Binnen het Include-KT-project werken onderzoekers aan oplossingen om niertransplantatie toegankelijker te maken voor mensen met een migratieachtergrond in Nederland. Denk aan het verbeteren van cultuurgevoelige voorlichting en het wegnemen van barrières rondom (levende) nierdonatie. Dankzij de ZonMw-subsidie kan een promotietraject worden gestart.Soufian Meziyerh is projectleider en hoofdaanvrager.