Hoe planetaire gezondheid en duurzaamheid opbloeien in het medisch onderwijs

Vorig jaar spraken we het impulsteam al over hun doelen en dromen. Reis hier terug in de tijd.

Het doel vanuit de Green Deal 3.0 was dat er in het studiejaar 2025-2026 aandacht zou zijn voor planetaire gezondheid in alle universitaire opleidingen van het LUMC. Is dit gelukt?

Laura Warmerdam, één van de coördinatoren van het impulsteam: “We zijn een heel eind gekomen! Als startpunt zijn we met alle opleidingen in gesprek gegaan. Daarbij hoorden dat er al veel initiatieven waren. Het was alleen nog niet altijd herkenbaar dat deze ook te maken hadden met planetaire gezondheid en duurzaamheid. In de opleiding Geneeskunde wordt bijvoorbeeld veel gesproken over de rol van een arts. Dat is ook een belangrijke vraag bij planetaire gezondheid. Daar kunnen we dus goed op aansluiten. Ook kwamen we veel enthousiasme tegen. Docenten wilden hier graag mee aan de slag, maar wisten niet zo goed waar ze konden beginnen. Wij waren ervoor om ze hierbij op weg te helpen.”

Wat zijn enkele mijlpalen die jullie hebben bereikt?

“Aan het begin van het studiejaar hebben alle geneeskundestudenten voor het eerst een college gevolgd over planetaire gezondheid en duurzaamheid. Daarnaast kijken eerstejaarsstudenten Biomedische Wetenschappen het hele jaar door naar allerlei aspecten van een biomedische innovatie, waaronder maatschappelijke en ethische aspecten. Sinds dit jaar is duurzaamheid daar ook onderdeel van. De masteropleiding Farmacie heeft zelfs twee docenten die structureel met dit thema aan de slag gaan. Dat is echt een hele mooie ontwikkeling. Wij zijn er om een impuls te geven, maar uiteindelijk moet het thema gedragen worden door de organisatie. Dit een voorbeeld van hoe dit heel goed kan.”

In de universitaire opleidingen zijn jullie dus een eind op weg. Maar ook wat betreft andere opleidingen hebben jullie niet stilgezeten…

“Dat klopt. Je werkt op de werkvloer ook samen, dus waarom alleen een focus op universitaire opleidingen? Daarom is ons impulsteam versterkt met twee collega’s van LUMC Zorgopleidingen die werken aan het beste onderwijs voor mbo- en hbo-verpleegkundigen, verpleegkundige specialisaties, anesthesiemedewerkers en operatie-assistenten. Hieruit volgde een samenwerking met het mboRijnland en Hogeschool Leiden. We werken bijvoorbeeld aan een ‘Groene Zorg dag’ voor volgend jaar. Hierbij komen studenten van alledrie de onderwijsinstellingen samen om met een bepaald thema aan de slag te gaan. Dit was trouwens een idee vanuit studenten van de Hogeschool Leiden die hier een prijs voor hebben gewonnen. Het is superleuk dat we dit verder uitwerken. We zijn enorm trots op deze samenwerking.”

Jullie betrekken ook studenten zelf om onderwijs op dit thema te versterken. Hoe doen jullie dat?

“In het LUMC zijn verschillende ‘green teams’ actief op allerlei afdelingen, maar studenten vonden het toch vaak lastig om hierbij aan te sluiten. Ze zijn vaak voor een korte tijd op een bepaalde afdeling. Er was nog geen green team met studenten. Die is nu van start gegaan. De studenten, mbo, hbo of universitair, kunnen hier hun stem laten horen.”

Hoe zorgen jullie voor uitwisseling van kennis?

“We houden bij op welke plekken in de opleidingen welke onderdelen terechtkomen. Daarnaast kunnen we in gesprekken met docenten veel informatie ophalen en in een andere gesprekken weer delen. Dat dient dan als inspiratie. Bovendien is er een contentbibliotheek op Brightspace (online leeromgeving) waar docenten onderwijsmaterialen met elkaar kunnen delen. Denk bijvoorbeeld aan opdrachten, slides of e-learnings. Deze materialen delen we overigens ook buiten het LUMC, bijvoorbeeld via de Groene Zorg Alliantie.

In principe waren jullie er voor een jaar. Wat zijn jullie toekomstplannen?

“We gaan nog even door. We merken dat we echt een flinke slinger aan de aandacht voor dit thema hebben gegeven. De volgende stap is om dit ook te behouden en om onderwijs dat we het afgelopen jaar hebben ontwikkeld, te implementeren in het volgende studiejaar. We hebben natuurlijk ook veel geleerd en met studenten gesproken wat we verder konden verbeteren. In het nieuwe jaar willen we die input meenemen. Daarnaast willen we ook binnen de universiteit Leiden nauwer samenwerken met andere faculteiten. En niet alleen op universitair niveau, maar ook op Europees niveau via Una Europa.”

“Uiteindelijk hopen we dat planetaire gezondheid en duurzaamheid als logisch onderdeel aanwezig is in al het onderwijs en dagelijks werk. En dat we kijken op welke manieren we koppelingen met andere thema’s kunnen maken, zodat er samenhang ontstaat. Als we studenten kunnen uitdagen om nieuwsgierig te zijn naar de complexiteit en hiermee aan de slag durven gaan, dan is ons doel bereikt.”

Jullie ervaringen zijn ook waardevol voor buiten een medisch centrum of het onderwijs. Heb je tips voor mensen die hier in hun eigen organisatie ook mee aan de slag willen?

“Voor ons was het heel waardevol om met zoveel mogelijk mensen in gesprek te gaan. Want de mensen die het werk doen, weten het beste waar je met dit thema op aan kunt haken. Start hier en niet met een uitgebreid plan waarbij je er misschien na een aantal weken achter komt dat dit niet zo werkte als je had gehoopt. Het belangrijkste advies is: ga het gewoon doen! Onderweg leer je en pas je aan.”