Hoe AI artsen meer tijd aan het bed kan geven

‘In het midden van de reis van ons leven, bevond ik me in een donker woud, omdat ik de juiste weg was kwijtgeraakt.’ Sesmu Arbous begint haar oratie met de openingsregels uit Dante’s Divina Commedia (1321), dat ze bij haar afstuderen als arts van haar ouders kreeg. 

Nu ziet ze dezelfde verwarring terug in de zorg. We staan op een kruispunt, legt ze uit, een ingewikkelde reis, waarin we AI op een verantwoordelijke en zinvolle manier moeten integreren. Ze wijst op de vergrijzing, het gebrek aan zorgpersoneel, de stijgende kosten en aan de andere kant de gigantische hoeveelheid data en de razendsnelle ontwikkeling van technologie. 

Al ruim twintig jaar werkt ze bij het LUMC. Sinds vorig jaar is ze hoogleraar Intensive Care Geneeskunde. 'Een hele grote eer, de bekroning op mijn werk.'

Gezondheid en ziekte begrijpen

Sesmu Arbous kan en doet veel - iets wat ze nooit over zichzelf zou zeggen. Ze werkt als anesthesioloog-intensivist op de intensive care, is klinisch epidemioloog en opleidingsdirecteur van de master Technical Medicine, gaf jarenlang colleges intensive care geneeskunde. Vanaf haar jeugd wil ze al arts worden, het lichaam, gezondheid en ziekte begrijpen. Haar mooie naam heeft ze te danken aan haar Chinese en Franse opa. 

In haar oratie beschrijft ze zichzelf, de dokter, die in de deuropening van de IC naar een patiënt kijkt. ‘Wat was de geneeskunde veranderd sinds haar studententijd! AI was inmiddels overal: in diagnostiek, monitoring, therapeutische adviezen en administratieve processen. Toch begreep ze deze patiënt nauwelijks beter dan twintig jaar geleden. Intuïtie en ervaring bleken in de praktijk nog steeds belangrijker dan iedereen durfde toe te geven.’

Communiceren en mediteren

Wanneer Arbous als dienstdoende intensivist op de IC van het LUMC ‘s nachts wakker gebeld wordt omdat het niet goed gaat met een patiënt, bedenkt ze in de minuut daarheen wat ze allemaal moet doen: wie ze gaat aansturen om de beademing te doen bijvoorbeeld. Misschien een cliché, maar op zo’n moment is goed communiceren, rekening houden met het hele team zeer belangrijk voor het beste resultaat, legt ze uit. Haar proefschrift ging over kwaliteit en veiligheid van de anesthesiologie. Voor een patiënt op de IC zijn dagelijks zo’n 200 handelingen en 240 klinische beslissingen nodig. Het lijkt Arbous allemaal moeiteloos af te gaan – misschien helpt het dagelijks mediteren. 

Ook in de coronatijd werkte ze op de intensive care, 'een intensieve tijd, waarin alles uitvergroot werd', waarin ze veel leed heeft gezien en gevoeld, maar ook veel leerde. Na de IC hebben ex-IC patiënten nog veel gezondheidsproblemen, hoorden we toen. Om deze ‘IC-overlevers’ draait een van haar onderzoeken, de eerste in Europa, want deze klachten worden nog slecht begrepen. Een aantal van hen draagt nu een bandje om hun hartslag, bloeddruk en stappen te meten.

Data omzetten in wijsheid

'Ik ben eigenlijk een nerd,' legt Arbous de interesse in haar onderzoeksthema uit, 'ik hou van data en die grote hoeveelheid data omzetten in kennis en dan wijsheid.' Maar, zegt ze ook: 'We moeten niet zomaar elke nieuwe technologie en elk nieuw algoritme omarmen. Het moet allereerst nuttig en effectief zijn voor de patiënt.' Interdisciplinariteit is hierbij denkt ze noodzakelijk, omdat geen enkele beroepsgroep de snelle ontwikkeling kan overzien.

Technologie moet werkprocessen efficiënter maken, de zorg meer gepersonaliseerd. De rol van artsen verandert hierdoor, denkt Arbous. 'Het hoeft geen slechte verandering te zijn. Als we dit goed doen, zullen artsen en andere zorgverleners meer tijd krijgen aan het bed en dus meer tijd voor compassie.'

Volg de oratie van Sesmu Arbous op vrijdag 4 juli via de livestream op de website van de Universiteit Leiden.