Onderzoekers komen met beslismodel voor bloedplaatjestransfusie bij te vroeg geboren baby's

Een model dat per kind de risico's voorspelt

De onderzoekers ontwikkelden een beslismodel dat per baby, per moment, het risico op ernstige bloedingen of overlijden berekent. Wat dit model uniek maakt, is dat het causaal voorspelt. Dit betekent dat het voorspelt wat er gaat gebeuren als een arts een medische handeling uitvoert. In dit geval berekent en vergelijkt het model de risico's van twee scenario's:

• Wél een bloedplaatjestransfusie (binnen 6 uur)
• Géén bloedplaatjestransfusie (in de eerste 3 dagen)

Het model kijkt niet alleen naar het aantal bloedplaatjes, maar naar een combinatie van medische factoren, zoals:

• Zwangerschapsduur
• Groeiachterstand in de baarmoeder
• Leeftijd sinds de geboorte
• Het aantal eerdere bloedplaatjestransfusies
• Of een baby aan de beademing ligt
• Of er sprake is van sepsis of een darmontsteking
• Of het kind hart- of bloeddrukmedicatie krijgt
• En hoelang al sprake is van een ernstig bloedplaatjestekort

"Het is niet één factor die bepaalt of een transfusie helpt, het gaat om de combinatie", zegt Van der Staaij. "Een baby die aan de beademing ligt en een infectie heeft, heeft een ander risico dan een baby die alleen klein is, maar verder stabiel."

Wanneer de toestand van de baby verandert, gaat het model opnieuw rekenen. Zo voorspelt het model steeds opnieuw wat het effect van een transfusie zou zijn. Ook dit maakt het model bijzonder. "Je kunt het model op ieder moment opnieuw raadplegen", zegt Van der Staaij.

Model succesvol getest

Het model is ontwikkeld met data van meer dan duizend te vroeg geboren baby's (zwangerschapsduur tot 34 weken), die in de periode 2017-2021 waren opgenomen op neonatale intensive care units (NICU's) in Nederland, Stockholm en Berlijn. Deze samenwerking is mede tot stand gekomen vanuit het Neonatologie Netwerk Nederland (N3), een landelijk onderzoeksnetwerk van alle Nederlandse NICU’s, en het internationale Neonatal Transfusion Network (NTN), een multidisciplinair onderzoeksnetwerk op het gebied van transfusies voor te vroeg geboren baby’s.

Om het model vervolgens te testen (valideren), gebruikten de onderzoekers data uit hun eerdere nationale studie van ruim 600 te vroeg geboren baby’s, die tussen 2010 en 2015 op één van de zeven NICU's in Nederland lagen. Om de twee uur werden alle beschikbare data van de baby geüpdatet in het beslismodel. Dat werkte daarna uit wat de theoretische kansen zouden zijn als de baby een transfusie zou krijgen of niet. Deze voorspelde kansen bleken uiteindelijk goed overeen te komen met de daadwerkelijke (geobserveerde) uitkomsten van deze baby's.

Niet alleen voor baby's

Hoewel het model is ontwikkeld voor te vroeg geboren baby's, is de methode volgens de onderzoekers veel breder toepasbaar. In de studie laten zij zien hoe je met goede gegevens en slimme onderzoeksmethoden risico's kunt voorspellen bij verschillende behandelingen, niet alleen bij pasgeborenen, maar ook bij andere medische keuzes.

Van der Staaij: "Onze studie werkt als een handleiding die laat zien hoe je actiegericht kunt voorspellen en welke stappen je daarbij moet volgen." Collega-wetenschappers wereldwijd kunnen hiermee aan de slag. Dit past bij de principes van open science: het openbaar delen van kennis en het geven van transparantie.

Een voorbeeld voor de toekomst

Het model is succesvol getest, maar volgens Van der Staaij nog niet klaar voor gebruik in de praktijk. "Het is een eerste stap. Vervolgonderzoek is nodig om te bepalen bij welk risiconiveau een transfusie wel of niet gegeven moet worden. Ook moet worden aangetoond dat het model echt leidt tot betere zorg en tot minder bloedingen en overlijdens. Dit benadrukken de onderzoekers ook in hun studie. Tot die tijd blijft het advies om pas een bloedplaatjestransfusie te geven bij een waarde onder de '25', zoals de internationale richtlijn voorschrijft.

Slimme koppen bij elkaar steken

Het LUMC doet in samenwerking met Sanquin Research al jaren onderzoek naar bloedtransfusies en hoe je kunt leren van medische data. Dankzij die ervaring, een zelfontwikkelde rekenmethode en de beschikbaarheid van gedetailleerde data op de NICU kon een nieuw model worden ontwikkeld. . "Deze studie komt niet uit de lucht vallen. We hebben hier jarenlang naar toegewerkt. Nu komt alles samen", zegt Van der Staaij.

Het onderzoek laat zien wat mogelijk is als je goede medische data combineert met slimme onderzoeksmethoden en samenwerkt met ziekenhuizen in binnen- en buitenland. Zo ontstaat zorg die beter aansluit op de persoonlijke situatie van een patiënt. Nu voor baby's op de NICU, en in de toekomst voor veel meer mensen.

* Hilde van der Staaij had ten tijde van haar promotieonderzoek ook een aanstelling bij Sanquin.