Migraine en clusterhoofdpijn

Regelmatig terugkerende hoofdpijn kan van grote invloed zijn op uw leven. Zeker bij hevige vormen als migraine, clusterhoofdpijn of zeldzame varianten als hemiplegische migraine. Daarom doen we in het LUMC diepgravend onderzoek naar betere methoden om deze vormen van ernstige hoofdpijn te herkennen en te behandelen. En omdat we ons onderzoek meteen toepassen in de behandelkamer, hebt u er direct profijt van. Zo zorgen we dat u de best mogelijk zorg krijgt.

Waarom u bij ons in goede handen bent

In het LUMC wordt u geholpen door artsen die jarenlange ervaring hebben met ernstige vormen van hoofdpijn. Die ervaring is belangrijk, want migraine en clusterhoofdpijn worden lang niet altijd goed herkend en behandeld. Ook is er vaak onbegrip vanuit de omgeving. Dit komt doordat er nog veel over deze aandoeningen niet bekend is. Het stellen van de juiste diagnose kan daardoor soms jaren duren. Met hulp van de kennis en ervaring die we in het LUMC hebben opgebouwd, proberen we u zo snel mogelijk duidelijkheid te geven en de beste behandeling te bieden.

Multidisciplinair team

Het team dat u helpt bestaat onder meer uit neurologen die nationaal en internationaal bekend staan om hun expertise op het gebied van hoofdpijn. 

Zij werken samen met neurologen in opleiding, arts-onderzoekers en verpleegkundig specialisten. Daarnaast is er een nauwe samenwerking met andere specialismen van het LUMC. Zo kunnen we snel een andere afdeling bij een behandeling of onderzoek betrekken als dat nodig is. Juist dankzij die intensieve samenwerking tussen verschillende disciplines kunnen we u zorg op hoog niveau bieden.

Unieke positie in Nederland

Het LUMC is het enige universitair medisch centrum in Nederland dat zich heeft gespecialiseerd op het gebied van hoofdpijn. Daardoor hebben we in de afgelopen tientallen jaren veel waardevolle expertise en kennis op kunnen doen. Bijvoorbeeld over het herkennen en behandelen van uw klachten als uw hoofdpijn nergens anders wordt begrepen. Of over bijkomende klachten die vaak gepaard gaan met hoofdpijn, zoals depressie bij migraine. Dankzij het wetenschappelijk onderzoek dat we daarnaast doen naar hoofdpijn hebben we een unieke positie in Nederland.

Wetenschappelijk onderzoek naar hoofdpijn

De afgelopen jaren hebben we dankzij wetenschappelijk onderzoek veel geleerd over migraine en clusterhoofdpijn, met name over wat er mis gaat tijdens een hoofdpijnaanval. Toch zijn er ook nog veel vragen. Wat veroorzaakt deze aandoeningen bijvoorbeeld? En waarom krijgt iemand op een bepaald moment een aanval? Hoewel we deze vormen van hoofdpijn tegenwoordig meestal goed kunnen behandelen, kunnen we ze nog niet genezen. Daarom blijven we voortdurend en intensief onderzoek doen. Onderzoek naar hoofdpijn waar u vaak zelf ook aan kunt meedoen. Zo doen we steeds meer kennis op en hebt u tegelijkertijd toegang tot de allernieuwste behandelmethoden.

Wat is migraine?

Migraine is een zeer belastende en sociaal invaliderende aandoening, waarbij de hoofdpijn in aanvallen komt. Het is een van de meest voorkomen de vormen van hoofdpijn. Meer dan 10% van de Nederlandse bevolking heeft jaarlijks migraineaanvallen, met gemiddeld twee aanvallen per maand. 

In principe kan iedereen ooit in zijn leven wel eens één of twee aanvallen van migraine krijgen. Maar iemand is pas migrainepatiënt wanneer hij of zij regelmatig aanvallen heeft.

Wat zijn de symptomen van migraine?

Migraine kan zich op verschillende manieren manifesteren. De hoofdpijnaanvallen zijn vaak zo ernstig dat patiënten noodgedwongen in bed moeten gaan liggen. De meest voorkomende vorm kenmerkt zich door:

• aanvallen van hoofdpijn die tussen de 4 en 72 uur duren;
• bonzende, eenzijdige hoofdpijn, die toeneemt bij inspanning;
• bijverschijnselen als misselijkheid, braken en/of overgevoeligheid voor licht en geluid.

Ongeveer 1 op de 3 patiënten heeft voorafgaand aan de hoofdpijn last van auraverschijnselen. Deze bestaan meestal uit kortdurende problemen met zien (visueel aura). Een visueel aura kan bestaan uit het zien van gekleurde schitteringen, flikkeringen of lichtflitsen. Ook kan er een (gedeeltelijke) uitval van het gezichtsveld optreden. Andere mogelijke neurologische verschijnselen zijn onder meer gevoelsstoornissen of problemen met het vinden van woorden. Een migraine aura duurt meestal tussen de 5 minuten en 1 uur.

Wat is de oorzaak van migraine?

Wat een migraineaanval precies veroorzaakt is nog onbekend. Wel weten we dat migrainepatiënten overgevoelig zijn voor bepaalde prikkels. Dit is waarschijnlijk voor een deel erfelijk bepaald. De gevoeligheid van de hersenen voor prikkels kan daarnaast tijdelijk veranderen door omstandigheden. Bijvoorbeeld door vermoeidheid of menstruatie.

Wat is clusterhoofdpijn?

Clusterhoofdpijn is een relatief zeldzame, maar buitengewoon ernstige vorm van aanvalsgewijze hoofdpijn. Het dankt zijn naam aan het feit dat de aanvallen meestal in clusters (episoden) voorkomen. Dit betekent dat patiënten afwisselend periodes van enkele weken tot maanden met veel aanvallen hebben en periodes van enkele maanden tot jaren zonder aanvallen. In sommige gevallen kan het ook voorkomen dat deze aanvallen niet in episodes voorkomen, maar het gehele jaar door. 

Hoewel vrouwen er ook last van kunnen hebben, komt het vaker bij mannen voor. In Nederland zijn er ongeveer 17.000 patiënten met clusterhoofdpijn. Juist omdat clusterhoofdpijn relatief weinig voorkomt, kan het jaren duren voor het herkend wordt. De meeste huisartsen zien zelden iemand in de praktijk met clusterhoofdpijn.

Wat zijn de symptomen van clusterhoofdpijn?

Clusterhoofdpijn kan zich op verschillende manieren manifesteren. In de meest voorkomende vorm kenmerkt het zich door:

• aanvallen van hoofdpijn die tussen de 15 minuten en 3 uur duren;
• een zeer heftige, eenzijdige hoofdpijn rond het oog of bij de slaap;
• aanvallen die om de dag tot 8 keer per dag opkomen;
• een rusteloos gevoel of bewegingsdrang bij sommige patiënten.

Daarnaast gaat clusterhoofdpijn meestal samen met één of meerdere verschijnselen aan dezelfde kant als de hoofdpijn:

• Een rood en/of tranend oog 
• Een verstopte neus of loopneus 
• Een opgezwollen oog 
• Zweten in het gezicht 
• Een vol gevoel in het oor
• Roodheid in het gezicht of op het voorhoofd

Wat is de oorzaak van clusterhoofdpijn?

De precieze oorzaak van clusterhoofdpijn is nog onbekend. Het is ook niet duidelijk of erfelijkheid een rol speelt bij clusterhoofdpijn. Wel is bekend dat deze aandoening in sommige families vaker voorkomt. Omdat de aanvallen vaak terugkomen in dezelfde periode, bestaat het vermoeden dat bepaalde hersenstructuren betrokken zijn die invloed hebben op het dagelijks ritme. Dit wordt ook wel de ‘biologische klok’ genoemd. Wetenschappelijk bewijs hiervoor is er nog niet.

Wat is hemiplegische migraine?

Hemiplegische migraine is een zeldzame en ernstige vorm van migraine, waarbij de hoofdpijnaanval samen gaat met (halfzijdig) krachtsverlies. Die verschijnselen variëren van krachtsvermindering in één hand, tot verlamming in een hele lichaamshelft. Hemiplegische migraine is meestal in sterke mate erfelijk. 

Als meerdere familieleden deze aandoening hebben, noemen we dit familiaire hemiplegische migraine (FHM). Het kan ook zijn dat u de enige in uw familie bent met deze klachten. In dat geval spreken we van sporadische hemiplegische migraine (SHM).

Wat zijn de symptomen van hemiplegische migraine?

De symptomen bij hemiplegische migraine zijn identiek aan die van ‘gewone’ migraine, met uitzondering van de verlammingsverschijnselen. Deze treden meestal op tijdens de aurafase en kunnen een paar minuten tot enkele dagen duren. De hoofdpijn ontstaat na of tijdens deze periode van krachtsverlies. 

Bij hemiplegische migraine is de hoofdpijn meestal niet de voornaamste klacht, maar zijn het vooral de heftige auraverschijnselen die op de voorgrond staan. Zeker omdat deze langdurig kunnen zijn. Daarnaast is er in sommige gevallen een verhoogde kans op epileptische aanvallen of op coördinatiestoornissen (ataxie).

Wat is de oorzaak van hemiplegische migraine?

Bij hemiplegische migraine is er bijna altijd een erfelijke factor in het spel. Dit komt door een fout in het erfelijk materiaal. Toch is er verder over de exacte oorzaak van hemiplegische migraine en de bijbehorende symptomen nog veel onbekend.