Inwendige bestraling van de vagina
Deze informatie is opgesteld door de afdeling(en) Radiotherapie
Wat is Inwendige bestraling van de vagina?
Inwendige bestraling wordt ook wel brachytherapie genoemd. Brachy betekent ‘op korte afstand, dichtbij’. Bij deze behandeling wordt de vagina van dichtbij bestraald door middel van een cilinder, waarin zich een holle buis bevindt. De cilinder wordt ingebracht in de vagina. Het uiteinde van de cillinder (de holle buis) steekt uit de vagina naar buiten.
Voordat de bestraling kan starten wordt de holle buis door een dunne toevoerslang verbonden met het bestralingsapparaat. Vanuit een bestralingsapparaat kan zo een kleine bestralingsbron in de cilinder worden gebracht. De bestralingsbron zal in de cilinder van binnenuit de straling afgeven, precies op de plek waar deze moet komen. Het bestralingsapparaat staat in de brachytherapie ruimte en wordt vanuit de ruimte ernaast bediend.
Vaginale cilinder, in lengte en breedte variabel
Waarom doen we dit onderzoek/deze behandeling?
Inleiding
Inwendige bestraling van de vagina vindt meestal plaats als extra behandeling na een operatie vanwege baarmoeder- of baarmoederhalskanker. Deze inwendige bestraling wordt meestal in 3 behandelingen gegeven. Soms wordt er een combinatie van uitwendige en inwendige bestraling gegeven. In dat geval starten de inwendige bestralingen in de laatste week(en) van de uitwendige bestralingsserie, of direct na afloop daarvan. Meestal wordt alleen het bovenste (diepst gelegen) gedeelte van de vagina bestraald.
Waarom inwendige bestraling?
De inwendige bestraling heeft als voordeel dat er heel plaatselijk bestraling gegeven kan worden. Het omliggende gezonde weefsel krijgt veel minder straling, waardoor er minder bijwerkingen ontstaan. Deze bestraling is gericht op het bovenste gedeelte van de vagina. Voor deze behandeling is het belangrijk dat uw blaas een beetje gevuld is. U wordt daarom gevraagd vanaf ruim een uur voor de behandeling niet meer uit te plassen.
Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?
Het inbrengen van de cilinder
Het inbrengen van de cilinder en het bestralen gebeurt in de brachytherapie kamer van de afdeling Radiotherapie (begane grond, route 753).
De radiotherapeut-oncoloog doet eerst een inwendig onderzoek om de vagina te beoordelen en om de juiste lengte en breedte van de cilinder te kunnen kiezen. U ligt dan met de benen in de beensteunen. Eerst wordt een licht verdovende gel in de vagina gebracht. Daarna wordt met een zogenaamde pascilinder de lengte en de breedte van de vagina bepaald. Hierna wordt de cilinder in de vagina geschoven. Dit kan een wat vol of drukkend gevoel geven, maar doet geen pijn. Na enige tijd voelt u de cilinder bijna niet.
Na het inbrengen van de cilinder worden de benen in de beenstenen wat naar beneden geplaatst voor een zo comfortabel mogelijke ligging. De cilinder wordt op zijn plaats gehouden doordat het uiteinde via een tussenstuk aan de tafel wordt vastgekoppeld. Het passen en inbrengen van de cilinder duurt in totaal ongeveer 15 minuten.
Na het inbrengen van de cilinder wordt er door de brachylaborant een berekening gemaakt, waarbij precies wordt uitgerekend hoe lang de bestraling gaat duren.
Het verloop van de inwendige bestraling
Zodra de berekening klaar is wordt de bestraling gegeven. Nu is precies bekend hoe lang de bestraling zal duren. Dit zal ongeveer 10 tot 15 minuten zijn.
Om de bestraling te kunnen starten wordt een dunne toevoerslang vanuit het bestralingsapparaat aan het uiteinde van de cilinder gekoppeld. De brachylaborant en de radiotherapeut-oncoloog zullen de kamer verlaten en vanuit de naastgelegen ruimte zal de bestraling gestart worden. Het bronnetje wordt dan automatisch vanuit het bestralingsapparaat naar de cilinder gestuurd. U hoort het apparaat dan zoemen, maar van de bestraling zelf voelt u niets. Door het apparaat wordt exact bijgehouden hoeveel bestralingstijd er verstreken is.
Omdat u tijdens de bestraling alleen in de kamer ligt wordt u bewaakt door middel van een videocamera. Op een monitor kunnen we u zien. U blijft rustig op uw rug liggen en kunt een boekje of tijdschrift lezen, of een dvd-film kijken (neem eventueel een eigen film mee). Na afloop van de bestraling gaat het bronnetje automatisch terug naar het bestralingsapparaat. De bestraling is dan klaar. Direct erna wordt de cilinder verwijderd.
Om vast te leggen hoe de bestraling precies gegeven is, wordt aansluitend aan de eerste bestraling een CT-scan gemaakt. Dit gebeurt in een andere ruimte en daarom moet u zich eerst aankleden om naar deze ruimte te kunnen lopen. De cilinder zal hier opnieuw worden ingebracht. Naar aanleiding van de CT-scan kan de berekening voor de volgende bestralingen eventueel iets worden aangepast; meestal is dit niet nodig.
Na afloop van de bestraling en de CT-scan kunt u gewoon naar huis. In sommige gevallen is de CT-scan niet nodig, of wordt deze op een andere dag gemaakt.
De volgende inwendige bestraling(en)
Als u twee of meer inwendige bestralingen krijgt, wordt de bij u passende cilinder de volgende keren direct ingebracht en kan de bestraling vrijwel direct daarna starten. Want de maat van de cilinder en de bestralingstijd zijn al bekend. U bent dan ook korter in het ziekenhuis (een half uur) ten opzichte van de eerste keer (1 uur).
Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?
Na afloop van de bestraling kan er nog wat gel uit de vagina komen, en in sommige gevallen kan de eerste dag licht vaginaal bloedverlies optreden. Ook kunt u gedurende 1 tot 2 dagen een licht branderig gevoel bij het plassen hebben, en/of wat vaker aandrang voor plassen of ontlasting. De meeste vrouwen hebben geen enkele klacht na de inwendige bestralingen. Als de inwendige bestraling gecombineerd is met uitwendige bestralingen, kan het slijmvlies van de vagina branderig of wat jeukerig aanvoelen. Uw arts zal u zo nodig een crème voorschrijven.
Welke specifieke nazorg kunnen wij bieden?
De eerste controle afspraak vindt enkele weken na de laatste inwendige bestraling plaats bij uw behandelend radiotherapeut-oncoloog. Vaak is dit een telefonische afspraak. Deze afspraak is om te horen hoe het na de bestraling is gegaan en of u nog klachten heeft.
De inwendige bestraling wordt uitgevoerd door uw arts (radiotherapeut-oncoloog). Zij worden geassisteerd door de gespecialiseerde brachytherapielaborant(en). Uw arts geeft u vooraf uitleg over de inwendige bestralingen. De brachylaborant geeft verdere informatie, regelt uw brachytherapieafspraken, en is aanspreekpunt voor vragen rond de inwendige bestraling.
Contactgegevens van de betrokken poliklinieken
Tot slot
Mocht u in de periode na de bestraling vragen hebben of als er klachten optreden, aarzel dan niet om contact op te nemen met uw behandelend radiotherapeut-oncoloog. Ook als u na het lezen van deze informatie nog vragen heeft, kunt u contact opnemen. Telefoonnummer: 071-526 3032 of 071-526 1714.