LUMC biedt niertransplantatiepatiënten nieuwe mogelijkheid voor bloedafname bij Star-shl

Arjan Albersen, laboratoriumspecialist op de afdeling Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde (KCL) vertelt: “Vorig jaar gaf Aiko de Vries, nefroloog op de polikliniek Nierziekten en Transplantatie, aan dat veel van zijn niertransplantatiepatiënten in Brabant wonen en het belastend vinden om steeds voor bloedcontrole naar het LUMC te komen. Hij vroeg of we iets konden bedenken om het makkelijker te maken voor de patiënt.”

Levenslang controles

Omdat het aantal niertransplantaties toeneemt en patiënten steeds langer leven, is het aantal transplantatiepatiënten in de afgelopen tien jaar landelijk verdubbeld. Nierpatiënten krijgen na hun transplantatie in het LUMC een intensief nazorgtraject, waarin hun gezondheid zorgvuldig gemonitord wordt en zij regelmatig contact hebben met hun arts.

Het eerste jaar na de transplantatie zijn er minimaal veertien controles. Daarna gaan stabiele patiënten voor chronische nierzorg naar hun eigen regionale ziekenhuis, en zijn er nog jaarcontroles voor hun afweer in het transplantatiecentrum van het LUMC. Uiteindelijk hebben ze na vier jaar nog één controle per twee jaar in het transplantatiecentrum, maar wel hun hele leven lang.

Zelfmanagement door de patiënt

Bij stabiele patiënten zonder klachten – die geen lichamelijk onderzoek nodig hebben – konden de poliklinische controles al langere tijd ‘op afstand’ gebeuren: middels een videoconsult. Patiënten kunnen zo comfortabel vanuit huis overleggen met hun arts. Ook meten deze patiënten thuis zelf hun temperatuur, gewicht en bloeddruk, en geven de resultaten door aan hun arts via de LUMC Care App. Ze krijgen hiervoor een zogenaamde TransplantatieBOX mee, met daarin een weegschaal, thermometer en bloeddrukmeter. Om de spiegels van afstotingsmedicatie te meten, kunnen patiënten inmiddels ook thuis een vingerprik doen en het bloedmonster per post opsturen.

Voor bloedprikken en het inleveren van urine voorafgaand aan het videoconsult om de transplantaatfunctie in de gaten te houden moeten patiënten echter nog steeds elke keer naar de Centrale Bloedafname (CBA) van het ziekenhuis komen. Voor mensen die ver weg wonen, kan dit een hele dag in beslag nemen. Dat kan behoorlijk belastend zijn, vooral in de periode vlak na de transplantatie. Bovendien wordt het bloedprikken niet altijd optimaal gepland, waardoor bloeduitslagen soms niet op tijd binnen zijn voor het poliklinisch consult.

Bloedafnames: bij Star-shl in het hele land

Sinds april 2025 hoeven nieuwe niertransplantatiepatiënten niet meer altijd naar het ziekenhuis te komen voor hun monitoring. Voor bloedafname en het inleveren van urine werkt het LUMC nu samen met Star-shl, een organisatie met veel prikposten verspreid over Nederland. Patiënten maken daar ’s ochtends een afspraak en Star-shl brengt de buisjes met bloed dezelfde dag naar het KCL. Star-shl gebruikt dezelfde bloedbuisjes als het LUMC, dus patiënten hoeven die niet eerst op te halen in het ziekenhuis.

Medische diagnostiek in het LUMC

De medische diagnostiek – het analyseren van bloed en urine – gebeurt nog steeds in het KCL en op de afdeling Klinische Farmacie en Toxicologie (KFT). Albersen: “Zo weten we zeker dat de kwaliteit van de monitoring hetzelfde blijft. We meten bijvoorbeeld de creatinine-waarde in het bloed, een indicator voor de transplantaatfunctie. Ook kunnen we in het bloed zien of de medicijnen tegen afstoting van de donornier goed gedoseerd zijn. We letten er nu goed op dat alle uitslagen in het Elektronisch Patiëntendossier staan voordat het videoconsult met de arts plaatsvindt. De nefroloog kan deze uitslagen gebruiken om complicaties vroeg te herkennen en de behandeling eventueel aan te passen. En patiënten zien hun uitslagen direct terug in mijnLUMC.”

Ontzorging van nierpatiënten

Door de samenwerking met Star-shl worden de patiënten na hun niertransplantatie ontzorgd. Patiënten kunnen bloed laten afnemen zonder lange reizen naar het ziekenhuis. Albersen: “’‘s Ochtends prikken ze snel bloed bij Star-shl in de buurt en de rest van de dag kunnen ze gewoon naar hun werk of andere dingen doen. Ook patiënten met mobiliteitsproblemen, zoals mensen in een rolstoel of die slechtziend zijn, hebben zo een betere toegang tot de zorg. We verwachten dat hiermee de kwaliteit van leven van patiënten toeneemt.”

Voordelen LUMC: duurzaamheid en efficiënter werken

De samenwerking met Star-shl heeft ook voordelen voor het LUMC. Minder reisbewegingen leiden tot een lagere CO₂-uitstoot, wat bijdraagt aan onze duurzaamheidsdoelen. De verschuiving van zorg naar de thuissituatie zorgt bovendien voor een efficiënter gebruik van faciliteiten zoals de parkeergarage en ziekenhuisruimtes. En het ontlast het zorgpersoneel, wat hard nodig is vanwege het toenemende personeelstekort in de zorg. Als er minder patiënten naar de Centrale Bloedafname en de polikliniek van het ziekenhuis komen, hebben zorgverleners meer tijd voor patiënten die wel fysiek naar het ziekenhuis moeten komen en hoogcomplexe zorg nodig hebben.

Multidisciplinair team ‘Waardegedreven zorg’

“Ik vind het mooi dat we met dit project echt een verbetering hebben gerealiseerd voor nieuwe niertransplantatiepatiënten”, zegt Albersen. “Het is een goed voorbeeld van persoonsgerichte zorg, wat een speerpunt is van de afdeling Nierziekten en het Transplantatie Centrum. We konden dit alleen realiseren door binnen het ziekenhuis met elkaar samen te werken. In het multidisciplinaire team ‘Waardegedreven zorg’, dat eens in de twee weken bij elkaar komt, zitten collega’s van de polikliniek Nierziekten en Transplantatie, Kwaliteit en IT&DI, Kwaliteit, de LUMC Apotheek en het KCL. De nieuwe werkwijze lijkt misschien logisch en eenvoudig, maar er zit veel onzichtbaar regelwerk achter, vooral door IT&DI.” 

Evaluatie: patiënttevredenheid en efficiëntie

Inmiddels gaan elke week zo’n tien tot twintig patiënten voor bloedafname naar Star-shl en de eerste reacties zijn positief. Binnenkort gaan we de patiënttevredenheid en de efficiëntie op de polikliniek meten. Staan alle uitslagen op tijd in het Elektronisch Patientdossier? In welke mate worden medewerkers daadwerkelijk ontlast? En hoeveel kilometers reizen patiënten minder naar het ziekenhuis?
“We gaan als KCL ook in overleg met de laboratoria van de andere zeven umc’s”, zegt Albersen. “Het LUMC is niet het eerste ziekenhuis dat voor de bloedafname samenwerkt met een partner. Andere umc’s hebben een vergelijkbare werkwijze. Maar we willen de best practices delen, zodat we steeds meer patiënten in Nederland kunnen ontzorgen.”

Nefroloog Aiko de Vries (links) en laboratoriumspecialist Arjan Albersen (rechts).