Eerste levertransplantatie met levende donor en operatierobot in LUMC

Het nieuwe LUMC-transplantatieprogramma Levende Donoren Lever Transplantaties (LDLT), waarvan deze transplantatie op 19 september onderdeel was, heeft als doel meer en tijdiger mensen met ernstige leverziekten te behandelen.

De vraag naar donorlevers is groter dan het aanbod. Jaarlijks overlijden patiënten op de wachtlijst vanwege een tekort aan donoren. Het LUMC is 1 van de 3 centra in Nederland die levertransplantaties uitvoert. Het gaat daarbij om complexe en levensreddende operaties voor patiënten met onder andere leverfalen, leverkanker of cirrose. In Nederland gaat het jaarlijks om 200 tot 250 levertransplantaties. 

Levende donoren opereren met robotchirurgie

Een levertransplantatie met een levende donor wordt traditioneel uitgevoerd met een grote operatiesnede bij de donor. Het is een zware operatie. Nu de operatie met behulp van robotchirurgie mogelijk is, kan de chirurg nauwkeuriger opereren dankzij het vergrote driedimensionale beeld. Daarnaast zorgt de beweeglijkheid van de robotinstrumenten in drie dimensies voor een preciezer resultaat met kleinere littekens. De gezonde donoren die een deel van hun lever afstaan herstellen op deze manier sneller en met minder complicaties. Bij de ontvanger wordt de zieke lever eerst verwijderd voordat de donorlever kan worden geplaatst. Dat gebeurt op de traditionele manier, zonder robot. 

De chirurg bestuurt de vier armen van de operatierobot met joysticks vanuit een soort cockpit (zie foto), terwijl een chirurgisch team ondersteunt bij de operatietafel. Het bij de donor uitgenomen deel van de lever wordt schoongespoeld en vervolgens bij de ontvanger getransplanteerd. Deze delicate dubbele ingreep wordt vrijwel gelijktijdig uitgevoerd. 

Betere kwaliteit van de lever

De lever maakt belangrijke eiwitten en gal aan en speelt een belangrijke rol bij de bloedstolling en het afweersysteem. Een slecht werkende lever kan levensbedreigend zijn, een transplantatie is dan de enige oplossing.

LUMC-transplantatiechirurgen Mijntje Nijboer en David Lam: Een gezonde donor, zoals een familielid of vriend, kan een deel van zijn of haar lever afstaan. De lever groeit daarna weer aan. De ontvanger hoeft zo niet te wachten op een orgaan van een overleden donor. Dat verkleint de kans op complicaties en vergroot de kwaliteit van leven. De kwaliteit van de lever van een gezonde, levende donor is beter en daar heeft de ontvanger ook baat bij.

Lichamelijke en mentale voorbereiding 

Orgaandonatie bij leven is niet zonder risico, het gaat om een grote medische ingreep. Het herstel van de donor duurt een aantal weken. Het lichaam van de ontvanger kan het orgaan afstoten en er kunnen andere complicaties ontstaan, die ervoor zorgen dat het getransplanteerde orgaan niet goed functioneert.

Het traject is spannend voor zowel donor als ontvanger. Een multidisciplinair team van transplantatiechirurgen, hepatologen, IC-artsen, anesthesiologen, radiologen en psychologen bereidt de dubbele ingreep zorgvuldig voor, waarbij veel aandacht is voor zowel de lichamelijke als de mentale gezondheid van de donor. Daarnaast waken onafhankelijke artsen, zogenoemde Donor Advocaten, specifiek over de belangen van de donor.

Meer kans levertransplantaties voor vrouwen

Het nieuwe programma Levende Donor Lever Transplantaties van het LUMC draagt ook bij aan meer gelijkheid in de zorg. Vrouwen hebben namelijk een kleinere kans op een postmortale levertransplantatie, omdat zij gemiddeld een lagere spiermassa en een kleinere lever hebben. Dat geldt ook voor kleinere mannen. Met dit programma kunnen zij sneller geholpen worden en hoeven zij niet te wachten op een donorlever die passend is voor hun lichaam. 

Doneren bij leven

Een gezonde donor kan een deel van zijn of haar lever afstaan. Donoren moeten in goede conditie zijn en ondergaan een uitgebreide lichamelijke en geestelijke screening. Meestal zijn het directe naasten van de patiënt die zich aanmelden. Er hoeft geen bloedband te zijn tussen donor en ontvanger.