IC7Fc: De slimme sleutel tegen slagaderverkalking

Waarom is dit belangrijk?

Hart- en vaatziekten zijn verantwoordelijk voor één op de drie sterfgevallen in de wereld. Jaarlijks zijn dat 17 miljoen mensen. In de meeste gevallen is slagaderverkalking de onderliggende oorzaak.

Slagaderverkalking ontstaat wanneer cholesterol zich ophoopt in de wand van een bloedvat. Zo’n ophoping heet een plaque. Door een teveel aan cholesterol wordt de plaque groter, waardoor de slagader langzaam nauwer wordt en er minder bloed doorheen kan. Onderzoeker Milena Schönke (links op de foto) legt uit: “Slagaderverkalking is een langzaam proces dat vaak al in de tienerjaren begint. Meestal merk je er weinig van. Soms zijn er vage klachten zoals snel moe zijn, moeite met traplopen of snel buiten adem raken. Pas in een vergevorderd stadium ontstaan ernstige problemen. Als een plaque de bloedtoevoer helemaal afsluit of openscheurt en er een bloedprop ontstaat, kan dat leiden tot een hartaanval of een beroerte.”

Behandeling en uitdagingen

Preventieve behandeling omvat het verminderen van risicofactoren zoals hoge bloeddruk, roken, overgewicht, diabetes type 2 en hoge cholesterolwaarden. Onderzoeker Wietse in het Panhuis (rechts op de foto) legt uit: “Meestal bestaat de behandeling uit een combinatie van cholesterolverlagers (statines), bloeddrukverlagers en leefstijladviezen zoals stoppen met roken, meer bewegen en gezond eten. Maar niet iedereen reageert even goed op statines en soms zijn er bijwerkingen. Bovendien speelt ontsteking van de vaatwand ook een belangrijke rol bij slagaderverkalking. Het is dus een complex probleem dat om nieuwe oplossingen vraagt. In ons lab onderzoeken we daarom met behulp van een muismodel zowel de rol van cholesterol als van ontsteking. Door een genetische aanpassing lijkt de vetstofwisseling van deze muizen op die van mensen. Zo kunnen we goed onderzoeken hoe de ziekte ontstaat en welke behandelingen helpen.”

IC7Fc

In een recent onderzoek, gepubliceerd in Science Advances, testten de onderzoekers een nieuw middel: IC7Fc. Dit eiwit lijkt op interleukine-6 (IL-6), een signaalstof die veel processen in ons lichaam regelt. Schönke legt uit: “Vergelijk het met een sleutel die op veel deuren past. Zo helpt IL-6 het immuunsysteem om infecties te bestrijden maar kan een teveel aan IL-6 juist weer tot ontstekingen leiden. IL-6 beïnvloedt ook hoe het lichaam omgaat met suiker en vetten. Het kan helpen om energie beter te verdelen en vetverbranding te stimuleren. Het probleem is alleen dat IL-6 alle deuren tegelijk opent, ook de schadelijke. IC7Fc is een slim ontworpen sleutel die alleen de nuttige deuren van IL-6 opent. Eerder toonden onze samenwerkingspartners uit Australië al aan dat IC7Fc diabetes type 2 bij muizen helpt voorkomen.”

In het muismodel voor slagaderverkalking zorgde behandeling met IC7Fc voor een sterke daling van het cholesterol in het bloed. Daardoor vormden zich nauwelijks plaques in de bloedvaten, zelfs minder dan bij behandeling met statines. Opvallend was dat de lage cholesterolwaarden niet veroorzaakt werden door een verminderde eetlust of gewichtsverlies. In hun zoektocht naar een mogelijke verklaring kwamen de onderzoekers op het spoor van de lever.

De rol van de lever

De lever speelt een belangrijke rol in het op peil houden van vetten en cholesterol in ons lichaam. Schönke: “Je kan de lever vergelijken met een distributiecentrum dat pakketjes met vet en cholesterol naar verschillende adressen in het lichaam stuurt. Op elk pakket zit ook een retourlabel. Wanneer een orgaan klaar is met het vet, stuurt het de restjes weer terug. Dankzij het label herkent de lever deze retourzendingen en neemt ze deze weer op. Zo kan de lever de restjes hergebruiken, de voorraad op orde houden en de hoeveelheid vet en cholesterol in het bloed laag houden. Als het label ontbreekt of niet goed werkt, blijven de pakketten rondzwerven in het bloed en stijgen de cholesterolwaarden.”

Het onderzoek liet zien dat IC7Fc het leverdistributiecentrum op verschillende manieren slimmer laat werken. Schönke gaat verder: “Ten eerste maakt de lever minder nieuwe pakketjes vet en cholesterol aan. Daarnaast worden retourpakketjes anders verwerkt: restjes cholesterol worden vaker omgezet in galzouten. Ook zagen we dat de heropname van galzouten door de lever afnam. Daardoor stijgt de hoeveelheid galzouten in het bloed. Meer galzouten in het bloed verbetert de suiker- en vetstofwisseling in het lichaam.”

Veelbelovende brede aanpak

IC7Fc houdt niet alleen de bloedvaten schoon van cholesterol, maar remt ook ontstekingen in de vaatwand. En omdat het ook diabetes type 2 in muizen helpt voorkomen, pakt IC7Fc meerdere risicofactoren tegelijk aan. In het Panhuis: “Er is nog veel aanvullend onderzoek nodig, maar op basis van dierproeven lijkt IC7Fc een veelbelovende therapie. Het kan mogelijk verschillende risicofactoren voor slagaderverkalking verminderen en heeft daarnaast een positief effect op de stofwisseling.”

Dit onderzoek vond plaats in de onderzoeksgroep van professor Patrick Rensen, onderdeel van de sectie Endocrinologie van de afdeling Interne Geneeskunde.

Dit onderzoek was mede gefinancierd door het Leids Universiteits Fonds.