Kwaliteit van leven bij dementie
Deel deze pagina
Lopende onderzoeken
'Hartelijk Welkom!'
Het verbeteren van het opnameproces van mensen met dementie van thuiszorg naar het verpleeghuis voor zowel de persoon met dementie als diens mantelzorger.
Omschrijving
De overgang naar het verpleeghuis is voor zowel mensen met dementie als hun naasten een ingrijpende gebeurtenis. Informatieoverdracht tussen professionals vindt bij opname beperkt plaats, waardoor de zorgprofessionals in het verpleeghuis onnodig het wiel opnieuw moeten uitvinden en de mantelzorger zijn of haar verhaal steeds opnieuw moet vertellen. Bovendien is bekend dat slechte coördinatie van het opnameproces negatieve gevolgen heeft op de kwaliteit van leven van mensen met dementie. In een studie van Alzheimer Nederland (2019) geeft 50% van de mantelzorgers aan dat zij gebrek aan steun ervoeren tijdens en na de opname van hun naaste met dementie. Een reden hiervoor kan zijn dat de casemanager dementie vaak noodgedwongen de ondersteuning moet stoppen, omdat huidig beleid en financieringsstructuren deze zorg niet ondersteunen. Door middel van actieonderzoek willen we op een cyclische wijze een regionale werkwijze voor opname van mensen met dementie in het verpleeghuis ontwikkelen, in co-creatie met alle betrokkenen, gefaciliteerd door een onderzoeksteam van zorgprofessionals, mantelzorgers en actieonderzoekers. Er ligt hierbij specifieke nadruk op (1) informatieoverdracht en (2) mantelzorgondersteuning.
Start en verwachte afronding onderzoek: 2021 - 2022
Onderzoeker(s)
- Dr. Marijke van Haeften, ActiVite
- Drs. Franca Corbeij, ActiVite
- Dr. Hanneke Smaling, LUMC/UNC-ZH
- Dr. Saskia Duijs, Amsterdam UMC, locatie VUmc
Contactpersoon
- Dr. Marijke van Haeften, projectleider
Deelnemende instellingen
- ActiVite
- Topaz
- Marente
Samenwerking met
- Amsterdam UMC, locatie VUmc
Financiering
- ActiVite
- ZonMw, programma Kwaliteit van Zorg: Versnellen, verbreden, vernieuwen, subsidieronde Actieonderzoek Innovatieve Zorg, grantnr: 80-83935-98-184
MASQUE
Een draagbaar sensorsysteem in kleding om vroegtijdige signalen van stress te herkennen bij mensen met een verstandelijke beperking of dementie.
We gaan samen met cliënten, zorgverleners en mantelzorgers een draagbaar sensorsysteem in kleding ontwikkelen dat helpt bij het vroegtijdig opsporen van stress bij mensen met een verstandelijke beperking of dementie.
Omschrijving
Mensen met een verstandelijke beperking of dementie zijn gevoelig voor stress. Zorgverleners staan voor de uitdaging om op basis van non-verbale signalen hun stressniveau en stemming te lezen en reguleren. Late herkenning kan leiden tot onbegrepen gedrag, zoals agressie. Onbegrepen gedrag vermindert de kwaliteit van leven, bemoeilijkt de zorg en ondersteuning, en de belasting bij zorgverleners leidt tot bovengemiddeld ziekteverzuim en personeelsverloop. Het is daarom van cruciaal belang om hulpmiddelen te ontwikkelen die de zorgkwaliteit verhogen en tegelijkertijd de belasting voor zorgverleners verminderen. Binnen dit project gaan we een hulpmiddel ontwikkelen dat zorgverleners helpt de eerste signalen van stress bij de cliënt te herkennen, zodat de oorzaak kan worden aangepakt voordat het gedrag van de cliënt escaleert. Het hulpmiddel gebruikt hiervoor informatie uit sensoren die in kleding gedragen worden. Het systeem helpt niet alleen de opbouw van stress voorkomen, maar ook om de cliënt een aangenamere leefomgeving te bieden. Dit zal de levenskwaliteit van de cliënt verbeteren, de belasting voor zorgverleners verminderen en zorgkosten verlagen. Daarnaast zullen we ook een survey onderzoek doen onder zorgmedewerkers in de langdurige zorg naar het gebruik van zorgtechnologie (eHealth).
Start en verwachte afronding onderzoek: 1 juni 2021 - 1 juni 2023
Onderzoeker(s)
- Dr. Hanneke Smaling, senior onderzoeker, UNC-ZH/LUMC
- Dr. Franka Meiland, senior onderzoeker, UNC-ZH/LUMC
- Esmee Adam MSc, junior onderzoeker, UNC-ZH/LUM
Contactpersoon
- dr. Hanneke Smaling
Samenwerking met
- Mentech Innovation BV
- Fontys
- Saxion
- Technische Universiteit Eindhoven
- Tilburg University, Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking
- TNO
- 's Heeren Loo Zorggroep
- Severinus
- Prinsenstichting
Financiering
Mede mogelijk gemaakt door Health~Holland, Topsector Life Sciences & Health (LSHM21001)
Publicaties
- Adam, E., Frielink, N., Meiland, F., Heerkens-Brunschot, L., Meinders, E., Smits, R., Lee, C., Kuhlmann, C., van Rees, H., Cluitmans, P., Embregts, P., Smaling, H. (2022). The development of a garment-integrated artificial intelligence-based sensor system for early detection of stress in persons with impaired cognition. 26th Nordic Congress of Gerontology, Odense, Denmark. Poster presentation.
- de Vries, S., Smits, R., Tataj, M., Ronckers, M., van der Pol, M., van Oost, F., Adam, E., Smaling, H., & Meinders, E. (2022). Accurate Stress detection form Novel Real-Time Electrodermal Activity Signals and Multi-task Learning Models. Cognitive Imputing and Internet of Things, Vol. 43, 2022, 1-7.
ENACT
De ontwikkeling van een toolkit: Best practices voor het bieden van betekENisvolle ACTiviteiten voor verpleeghuisbewoners met gevorderde dementie.
Omschrijving
Betekenisvolle activiteiten zijn activiteiten die afgestemd zijn op de persoon met dementie en hem of haar een gevoel van plezier geven. Het kiezen en implementeren van betekenisvolle activiteiten blijkt echter in de praktijk lastig en niet alle bewoners blijken te profiteren van dezelfde activiteiten. Naar verwachting verbeteren succesvolle betekenisvolle activiteiten juist de kwaliteit van zorg, de kwaliteit van leven en de sociale relaties van mensen met dementie en hun naasten. In dit onderzoek wordt samen met zorgprofessionals, naasten en vrijwilligers een toolkit ontwikkeld die ondersteunt in het kiezen, uitvoeren en evalueren van betekenisvolle activiteiten voor verpleeghuisbewoners met dementie om betekenisvolle activiteiten (nog) beter bij hen aan te laten sluiten.
Start en verwachte afronding onderzoek: 2021 - 2025
Onderzoeker(s)
- Marlon Smeitink, MA, PhD-kandidaat, LUMC
- Dr. Miriam Haaksma, senior onderzoeker, LUMC
- Dr. Hanneke Smaling, senior onderzoeker, LUMC
- Dr. Monique Caljouw, assistent professor, LUMC
- Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
Contactpersoon
- Drs. Marlon Smeitink
Deelnemende instellingen
- WZH
Samenwerking met
- WZH
- Warande
Financiering
- ZonMw (639003901) Programma Langdurige Zorg en Ondersteuning
- UNC-ZH
Publicaties
- Smeitink, M.M.P., Haaksma, M.L., Achterberg, W.P., Smaling, H.J.A., Caljouw, M.A.A. Best Practices of Meaningful Activities for Persons with Dementia in Dutch Nursing Homes. 26th Nordic Congress of Gerontology, Odense, Denmark. Oral presentation.
RELOCARE
Een onderzoeksproject naar verbetering van transities in en tussen verpleeghuizen.
Omschrijving
Het verhuizen van verpleeghuisbewoners in en tussen verpleeghuizen kan verschillende redenen hebben, uiteenlopend van veranderende zorgbehoeften tot de sluiting van zorgfaciliteiten. De transities in en tussen verpleeghuizen kan de gezondheid en het welzijn van verpleeghuisbewoners op verschillende manieren negatief beïnvloeden, uiteenlopend van het ervaren van stress tot de ontwikkeling van depressie. Om deze negatieve consequenties te voorkomen, te verzachten of te elimineren is het van belang dat er transitie interventies worden geïndentificeerd, geanalyseerd en ontwikkeld die bijdragen aan effectieve en succesvolle transitie in en tussen verpleeghuizen. In de huidige wetenschappelijke literatuur is nog weinig bekend over dit onderwerp. Dit onderzoeksproject zal zich daarom focussen op het identificeren, analyseren en ontwikkelen van deze transitie interventies.
Start en verwachte afronding onderzoek: 16 december 2020 - 16 december 2024
Onderzoeker(s)
- Prof. dr. W.P. Achterberg, hoogleraar institutionele zorg en ouderengeneeskunde, LUMC
- Dr. M.A.A. Caljouw, assistant professor, LUMC
- Dr. H.J. Stoop, senior onderzoeker, Tilburg University
- D.S.E. Broekharst MSc, promovendus, LUMC
Contactpersoon
- D.S.E. Broekharst
Project updates
Update 15 juli 2021 - Meer achtergrond over de aanleiding van het onderzoek, een voorstelrondje van de drie promovendi en de eerste verhuizing, namelijk naar Parc Glana in Geleen.
Samenwerking met
- Tranzo, UMCG
- Maastricht University
- Radboud UMC
- Amsterdam UMC
- SANO netwerkpartners
Financiering
- Het Nederlands ministerie van Volksgezondheid, welzijn en sport
Publicaties
- de Boer B, et al. Letter to the editor: The Need to Consider Relocations WITHIN Long-Term Care. J Am Med Dir Assoc. 2022 Feb;23(2):318-320.
- Broekharst DSE, et al. Types, Aspects, and Impact of Relocation Initiatives Deployed within and between Long-Term Care Facilities: A Scoping Review. Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 4739.
Corona-onderzoek Verpleeghuizen
Doel
Het primaire doel van dit onderzoek is deze ontwikkelingen tussentijds (wekelijks) te rapporteren aan het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport en de Chief Nursing Officer, zodat zij zien en horen hoe de situatie is en wat er acuut nodig is in de sector. Daarnaast delen wij deze rapportages met de deelnemende organisaties, en met Actiz, V&VN en Verenso. Secundair zal dit onderzoek dienen voor het verkrijgen van kennis over het verloop van een epidemie en de benodigde maatregelen binnen de verpleeghuiszorg, met behulp van wetenschappelijke onderzoek.
Aanpak
Vergaderstukken van crisisteams zijn een waardevolle bron van informatie. Wanneer deze door organisaties gedeeld worden met onderzoekers, kunnen actuele ontwikkelingen in kaart worden gebracht. Gegevens worden gecodeerd overgenomen in een centraal databestand, en de brondocumenten blijven op een veilige plek bewaard. Onderzoekers beoordelen hiervoor de vrije tekst en maken selecties (kwalitatief) om een samenvatting te krijgen van de informatie. Er wordt gerapporteerd op ROAZ-regio. Individuele organisaties of personen worden niet bij naam genoemd.
Wat betekent meedoen voor de organisatie?
- Zo lang de crisis aanhoudt, wekelijks alle (nieuwe) vergaderstukken van het crisisteam met ons te delen via secure e-mail: in ieder geval de notulen, en waar mogelijk bestaande overzichten m.b.t. besmettingen, personeel en materialen.
- Na afloop van de crisis wordt toestemming gevraagd of de organisatie ook wil meedoen aan het vervolgonderzoek, met vragenlijsten en verdiepende interviews, en aanvullende gegevens.
Wat levert het op?
Wij beogen uit de vergaderstukken te leren over:
- Welke maatregelen worden genomen en waarom?
- Welke materialen zijn extra nodig en welke tekorten ontstaan er?
- Wat is de impact van de situatie op zorg en welzijn van cliënten en familie? En wat is de impact op welzijn van personeel, bezetting en ziekteverzuim?
- Overige zaken die bovenstaande mogelijk kunnen duiden: o.a. aantal en beloop (verdenkingen op) besmettingen bij cliënten en zorgpersoneel, testbeleid, overige moeilijkheden of succesfactoren, en andere opvallendheden.
De intentie is ook mogelijke verbanden – bijv. tussen het aantal besmettingen en de genomen maatregelen – op te merken, maar om deze te bewijzen is aanvullend onderzoek na de crisis nodig.
Werk-in-uitvoering
Welke gegevens precies moeten worden verzameld en opgenomen in de rapportages zullen we gaandeweg moeten ervaren. Enerzijds is dit afhankelijk van de behoefte van VWS gezien de ontwikkelingen, anderzijds is het afhankelijk van wat de organisaties in de vergaderstukken met ons kunnen delen en waar de behoeften liggen.
Contact
Arno Doornebosch (A.J.Doornebosch@lumc.nl) of coronaverpleeghuizen@lumc.nl
Publicaties
- van Tol LS, et al. Distancing Measures and Challenges Discussed by COVID-19 Outbreak Teams of Dutch Nursing Homes: The COVID-19 MINUTES Study. Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19(11), 6570.
- Smeitink MMP, et al. Activities for Residents of Dutch Nursing Homes during the COVID-19 Pandemic: A Qualitative Study. Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 5465.
-
van Tol LS, Smaling HJA, Groothuijse JM, et al. COVID-19 management in nursing homes by outbreak teams (MINUTES) - study description and data characteristics: a qualitative study. BMJ Open 2021;11:e053235.
In de media
De eerste resultaten zijn eind juni 2020 gedeeld. Deze werden breed opgepakt door de media. Luister en lees een aantal terug.
- Achtergrondartikel in De Groene Amsterdammer met Wilco Achterberg
- Radio-interview met Wilco Achterberg bij Met het Oog op Morgen op NPO Radio1
- Item van Omroep West
- Artikel Dagblad Trouw, ook in gedrukte versie stond een artikel
- Radio-interview met Wilco Achterberg bij NPO Radio 1 Nieuws en Co
- Bericht op NOS.nl
ISOLATE
CovId-19 en SOciale isoLATie in de dEmentiezorg (ISOLATE): impact en behoeften van mensen met dementie, mantelzorgers en zorgmedewerkers.
Omschrijving
Door de COVID-19 pandemiemaatregelen is zorg voor mensen met dementie vaak aangepast, nemen zij geen of minder deel meer aan sociale activiteiten en krijgen zij geen of minder bezoek. Dit vergroot de kans op eenzaamheid. Dergelijke maatregelen zijn moeilijk te begrijpen en kunnen daarom leiden tot extra onbegrepen gedrag, agressie of dwaalgedrag. Doordat de sociale steun voor mantelzorgers minder is, kan de belasting voor hen toenemen. Voor zorgmedewerkers geldt dat zij nu niet de zorg kunnen leveren die zij gewend zijn. Zij moeten handelingen aanpassen om de fysieke afstandsregels in acht te nemen en werken veelal met persoonlijke beschermingsmiddelen die communicatie en zorg bemoeilijken. Dit alles vraagt veel van mantelzorgers en zorgmedewerkers, en heeft invloed op zorg en sociaal welzijn van mensen met dementie.
Het project onderzoekt de impact van sociale isolatie ten gevolge van COVID-19 op intramurale en extramurale zorg voor mensen met dementie. Dit project heeft twee doelstellingen:
- Het in kaart brengen van zorgen, problematiek en behoeften ten tijde van sociale isolatie voor mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgmedewerkers binnen de intra- en extramurale setting.
- Het opstellen van een beleidsvoorstel gericht op het optimaliseren van het sociaal welzijn ten tijde van sociale isolatie voor mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgmedewerkers binnen de intra- en extramurale setting.
Er worden 10 mantelzorgers en 10 zorgmedewerkers geïnterviewd uit zowel de intra- als extramurale setting (40 totaal). De interviews zullen zoveel mogelijk via digitale communicatiemiddelen plaatsvinden. Resultaten worden vertaald naar praktische aanbevelingen rondom sociale isolatie in intra- en extramurale zorg voor mensen met dementie. Deze aanbevelingen zullen landelijk worden verspreid met behulp van Topaz, UNC-ZH en Alzheimer Nederland.
Start en verwachte afronding onderzoek: 1 september 2020 - 2024
Onderzoeker(s)
- Dr. Hanneke Smaling, postdoc onderzoeker LUMC en UNC-ZH
- Dr. Bram Tilburgs, postdoc onderzoeker LUMC
- Dr. Mandy Visser, projectleider en postdoc onderzoeker LUMC
- Prof. Dr. Wilco Achterberg, hoogleraar institutionele zorg en ouderengeneeskunde LUMC
Contactpersoon
- Dr. Mandy Visser
Deelnemende instellingen
- Topaz
Samenwerking met
- Topaz
- Alzheimer Nederland
- UNC-ZH
Financiering
- ZonMw, programma Palliantie (projectnummer 844001802)
Vitale tuin
Wat is het effect van tuingebruik op kwaliteit van leven van mensen met dementie in het verpleeghuis? Een promotieonderzoek naar de meerwaarde van tuingebruik en de implementatie ervan in het dagelijks leven van mensen met dementie in het verpleeghuis.
Omschrijving
Mensen met dementie ervaren een hoge lijdensdruk en een verlies van kwaliteit van leven. Eén van de aspecten die de kwaliteit van leven beïnvloeden zijn de neuropsychiatrische symptomen van dementie, iets waar bijna alle mensen met dementie gedurende hun ziekte mee te maken krijgen. Het zijn vaak zeer complexe problemen, waarbij er helaas geen makkelijke oplossing is. Er is wel consensus over dat in het algemeen psychosociale interventies de voorkeur hebben ten opzichte van psychofarmaca. Eén van die interventies is het passieve en actieve gebruik van de tuin. De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor de positieve effecten van een groene, natuurlijke buitenomgeving op mensen met dementie. Er is echter meer onderzoek nodig om de interventie adequaat vorm te geven en in te kunnen zetten waar nodig.
Start en verwachte afronding onderzoek: 2019-2024
- Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
- Prof. dr. Hilde Verbeek, hoogleraar Zorgomgeving voor kwetsbare ouderen, Universiteit Maastricht
- Dr. Monique Caljouw, assistent professor, LUMC
- Melanie van der Velde - van Buuringen, MSc, promovenda, LUMC, psycholoog NIP, Pieter van Foreest
Contactpersoon
- Melanie van der Velde - van Buuringen, MSc
Deelnemende instellingen
Pieter van Foreest, De Bieslandhof, Delft
Samenwerking met
- UNC-ZH
- Pieter van Foreest
Financiering
- UNC-ZH
- Pieter van Foreest
Publicaties
- Melanie van der Velde-van Buuringen, Wilco P. Achterberg, Monique A.A. Caljouw. Daily garden use and quality of life in persons with advanced dementia living in a nursing home: A feasibility study. Nursing Open, dec 2020. https://doi.org/10.1002/nop2.740
Behouden van betekenisvolle activiteiten bij dementie in transitie
Betekenisvolle activiteiten behouden bij mensen met dementie in de transitie van huis naar verpleeghuis
Omschrijving
Betekenisvolle activiteiten zijn van groot van belang voor kwaliteit van leven van mensen met dementie. Diverse factoren zijn van invloed op het uitvoeren en behouden van deze activiteiten. In dit onderzoek willen we inzicht krijgen in de verschillende factoren en hoe we mensen met dementie en hun naasten kunnen begeleiden in het uitvoeren en behouden van betekenisvolle activiteiten. In het onderzoek wordt specifiek gericht op de transitieperiode van huis naar verpleeghuis (periode voor, tijdens en na verhuizing naar verpleeghuis).
Start en verwachte afronding onderzoek: 2018 - 2023
Onderzoeker(s)
- Drs. Mari Groenendaal, Lecturer practitioner, WoonZorgcentra Haaglanden
- Dr. Monique Caljouw, Assistant professor Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde
- Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
- Dr. Hanneke Smaling, Senior onderzoeker
Contactpersoon
- Drs. Mari Groenendaal
Deelnemende instellingen
- WoonZorgcentra Haaglanden (UNC-ZH)
Samenwerking met
- WoonZorgcentra Haaglanden
Financiering
- WoonZorgcentra Haaglanden en Universitair Netwerk voor de Care sector Zuid Holland
Publicaties
- Groenendaal M., Smaling, H.J.A., Achterberg, W.P., Gussekloo, J., Caljouw, M.A.A. (2022). Maintaining meaningful activities for persons with dementia: experiences of persons with dementia after diagnosis and during transitions. 26th Nordic Congress of Gerontology, Odense, Denmark. Oral presentation.
- Groenendaal, M, Smaling HJA, Achterberg WP, Caljouw MAA. Maintaining meaningful activities for persons with dementia during transitions of care: A systematic review. Geriatric Nursing 44 (2022) 176 183.
- Groenendaal, M.; Loor, A.; Trouw, M.; Achterberg, W.P.; Caljouw, M.A. Perspectives of Healthcare Professionals on Meaningful Activities for Persons with Dementia in Transition from Home to a Nursing Home: An Explorative Study. Healthcare 2019, 7, 98.
Betrekken familie bij aanpak onbegrepen gedrag bij dementie
In dit project passen wij een stapsgewijze multidisciplinaire methode aan die onbegrepen gedrag en pijn aanpakt bij verpleeghuisbewoners met dementie door familie meer te betrekken.
Omschrijving
Het doel van dit project is te onderzoeken hoe familie betrokken kan worden bij de zorg voor hun naaste met dementie in het verpleeghuis en in het bijzonder bij de aanpak van onbegrepen gedrag en pijn. Hiervoor zullen de volgende studies worden uitgevoerd:
- Een kwalitatieve studie naar de ervaringen met familiebetrokkenheid in het Namaste Familieprogramma
- Een literatuurstudie naar best practices voor het betrekken van naasten bij interventies gericht op onvervulde behoeften van bewoners met dementie in het verpleeghuis
- Een mixed method studie om de STA OP! methode aan te passen door naasten meer te betrekken bij de aanpak van onbegrepen gedrag en pijn. Deze mixed method studie omvat: a) de ontwikkeling van de aangepaste STA OP! methode in samenwerking met naasten, zorgverleners en ervaringsdeskundigen, b) implementatie en evaluatie van de aangepaste STA OP! methode.
Start en verwachte afronding onderzoek: 2019-2024
Onderzoeker(s)
- Petra Tasseron- Dries, MSc., verpleegkundig specialist Warande
- Dr. Hanneke Smaling, senior onderzoeker LUMC
- Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde LUMC
- Dr. ir. Jenny van der Steen, universitair hoofddocent LUMC
Contactpersoon
- Petra Tasseron
Deelnemende instellingen
- Warande, zorgorganisatie voor ouderen Utrechtse Heuvelrug en Houten
Financiering
- Warande en het Zorgondersteuningsfonds
Publicaties
- Petra Tasseron-Dries. How can we build a good partnership with family caregivers in the namaste care programme? Presentation Namaste Care International Conference online 2021.
- Tasseron-Dries, P. E., Smaling, H. J., Doncker, S. M., Achterberg, W. P., & van der Steen, J. T. (2021). Family involvement in the Namaste Care Family program for dementia: A qualitative study on experiences of family, nursing home staff, and volunteers. International Journal of Nursing Studies, 103968.
De DANTON-studie
Stoppen met bloeddrukverlagende medicijnen ter verbetering van onbegrepen gedrag en kwaliteit van leven bij verpleeghuisbewoners met dementie.
Omschrijving
Veel verpleeghuisbewoners met dementie hebben last van onbegrepen gedrag zoals wanen, agressie en apathie. Meerdere onderzoeken laten zien dat er een associatie bestaat tussen dit onbegrepen gedrag en een verminderde doorbloeding van het brein. Bovendien lijkt er een verband te zijn tussen het gebruik van bloeddrukverlagende medicijnen en de toename van dit onbegrepen gedrag.
Daarom onderzoekt de DANTON studie in 492 verpleeghuisbewoners met dementie of het verhogen van de bloeddruk door het afbouwen van bloeddrukverlagende medicijnen leidt tot minder onbegrepen gedrag en een betere kwaliteit van leven. Gezien onbegrepen gedrag optimale zorg ernstig in de weg staat, zullen de resultaten van dit onderzoek niet alleen een impact hebben op de verpleeghuisbewoners, maar ook op de mantel- en professionele zorg.
Start en verwachte afronding onderzoek: 2018-2021
Onderzoeker(s)
- Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
- Drs. Jonathan Bogaerts, Arts-onderzoeker, LUMC
- Prof. dr. Jacobijn Gussekloo, hoogleraar Eerstelijnsgeneeskunde, LUMC
- Drs. Bianca de Jong-Schmit, Arts-onderzoeker & AIOS ouderengeneeskunde, LUMC
- Dr. Rosalinde Poortvliet, huisarts-onderzoeker, LUMC
Contactpersoon
- Drs. Jonathan Bogaerts
Deelnemende instellingen
- Aafje
- ActiVite
- Alrijne Woonzorg
- Amaris Zorggroep
- Argos Zorggroep
- Coloriet
- De Haven
- De Warande
- Humanitas
- Innoforte
- Laurens
- Lelie Zorggroep
- Maas en Waal
- Marente
- Norschoten
- Patyna
- Riederborgh
- Saffier
- Salem
- Topaz
- Vilente
- WoonZorgcentra Haaglanden
- Zonnehuisgroep Vlaardingen
- Zorgboog
- Zorggroep Noordwest-Veluwe
- Zorgwaard
Financiering
- ZonMw (onderdeel van het programma 'Memorabel')
Publicaties
- J.M.K. Bogaerts, L.A. Warmerdam, W.P. Achterberg, J. Gussekloo & R.K.E. Poortvliet. (2022). Proxy Decision-making in a Deprescribing Trial in Nursing Home Residents with Dementia: a Qualitative Analysis. 26th Nordic Congress of Gerontology, Odense, Denmark. Poster presentation.
Bogaerts, JMK. (2022). The DANTON Study - Discontinuation of Antihypertensive Treatment in Older people with dementia living in a Nursing home: results of a randomized controlled trial. 26th Nordic Congress of Gerontology, Odense, Denmark. Oral presentation. - De Jong-Schmit BEM, Poortvliet RKE, Böhringer S, Bogaerts JMK, Achterberg WP, Husebo BS. Blood pressure, antihypertensive medication and neuropsychiatric symptoms in older people with dementia: the COSMOS study. Int J Geriatr Psychiatry. 2020 Aug 3.
- Jonathan M K Bogaerts, Leonie M von Ballmoos, Wilco P Achterberg, Jacobijn Gussekloo, Sven Streit, Milly A van der Ploeg, Yvonne M Drewes, Rosalinde K E Poortvliet. Do we AGREE on the targets of antihypertensive drug treatment in older adults: a systematic review of guidelines on primary prevention of cardiovascular diseases.Age and Ageing. 2021; afab192. doi: 10.1093/ageing/afab192
Pijn in beeld en behandeld
Te veel verpleeghuisbewoners krijgen geen optimale pijnbehandeling door te weinig, te veel of verkeerde pijnmedicatie of een ongeschikte niet-medicamenteuze behandeling. Verkeerde pijnbehandeling van kwetsbare ouderen is zeer ongewenst en kan leiden tot bijwerkingen, vermijdbare geneesmiddel-gerelateerde ziekenhuisopnames en toename van kosten. Tijdelijk verblijf in het verpleeghuis, zoals voor geriatrische revalidatie, komt steeds vaker voor en vraagt om goede overdracht naar de eerste lijn.
Doel
Dit project heeft tot doel het verbeteren van de pijnbehandeling bij verpleeghuisbewoners en de overdracht aan de eerste lijn.
Methode
Dit project gaat in twee verpleeghuizen een multidisciplinair pijnteam opzetten zoals aanbevolen in de multidisciplinaire richtlijn: ‘Herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen’ (Verenso, 2016). Elk pijnteam inventariseert ervaringen over pijn(behandeling) bij bewoners/familie, (para)medici en verplegend personeel. Daarnaast verzamelen we gegevens over pijnmedicatie. Vervolgens formuleren we een implementatieaanpak met haalbare streefwaarden met verbeterdoelen per doelgroep passend bij de lokale situatie. Het IVM ontwikkelt een ‘toolbox’ met voorlichtingsmateriaal voor bewoners/familieleden, werk- en scholingsmaterialen voor verpleegkundigen en verzorgenden, artsen, apotheker(s). De verpleeghuizen ontwikkelen elk een zorgprogramma pijn en een gestandaardiseerde werkwijze voor de (farmaco)therapeutische overdracht naar de 1e lijn op het niveau van de arts, apotheker en betrokken paramedici. Op een methodische wijze verzamelt het LUMC gegevens over inzet van en ervaring met onze interventies, om tot een toolbox te komen waarmee ook andere verpleeghuizen de pijnbehandeling en overdracht kunnen verbeteren. Verenso zorgt voor de projectleiding en organiseert i.s.m. het IVM dat de 'toolbox' na afloop met een implementatiehandreiking beschikbaar komt voor alle verpleeghuizen in Nederland.
Onderzoekers
- Dr. L.E. van den Akker
- Dr. M.W.M. de Waal
- Prof. dr. W.P. Achterberg
Contactpersoon
- Dr. M.W.M. de Waal (M.W.M.de_Waal@lumc.nl)
Relevante link
Samenwerking
- Verenso, Vereniging van Specialisten Ouderen Geneeskunde
- Instituut voor Verantwoord Medicijn gebruik (IVM)
Financiering
- ZonMW
Namaste Familieprogramma
Familie en vrijwilligers meer betrekken bij de zorg voor mensen met ernstige dementie: verder ontwikkelen en testen van 'Namaste Care Family'.
Omschrijving
Namaste Care is een Amerikaans zorgprogramma dat zich richt op de levenskwaliteit van verpleeghuisbewoners met ernstige dementie en hun naasten. Contact hebben staat centraal, bijvoorbeeld door aanraking of door samen iets doen. In andere landen wordt dit dagelijkse programma zeer gewaardeerd. De onderzoekers testen het programma in negentien Nederlandse verpleeghuizen en gaan het ook testen bij mensen thuis. Ook willen zij familie en vrijwilligers meer bij het programma betrekken en nog duidelijker maken wat zij kunnen doen in de laatste dagen van het leven van iemand met dementie. De effectiviteit van het Namaste Care Familieprogramma wordt onderzocht via vragenlijsten, interviews, doktersgegevens en het observeren van de verpleeghuisbewoners. Verbetert de levenskwaliteit? Ervaart de familie de zorg positiever? En zijn de verbeteringen kosteneffectief? De verwachting is dat de extra tijdsinvestering van familie en vrijwilligers in hun naaste met dementie direct ten goede komt aan hen allemaal. Als deze verwachtingen uitkomen, wordt het Namaste Care Familieprogramma verder ingevoerd in het verpleeghuis en zo mogelijk ook bij families thuis.
Start en verwachte afronding onderzoek: 2014 - 2019
Onderzoekers
- Dr.ir. Jenny van der Steen, universitair hoofddocent LUMC
- Dr. Hanneke Smaling, postdoc onderzoeker VUmc
- Dr. Karlijn Joling, senior onderzoeker VUmc
- Prof.dr. Anneke Francke, hoogleraar verpleging en verzorging in de laatste levensfase VUmc
- Prof.dr. Wilco Achterberg, hoogleraar institutionele zorg en ouderengeneeskunde LUMC
Contactpersoon
- Hanneke Smaling
Deelnemende instellingen
- Woonzorgcentra Haaglanden, Den Haag
- Laurens, Rotterdam
Financiering
- ZonMw programma Memorabel
- Fonds NutsOhra (FNO)
- UNC-ZH
Publicaties
- Tasseron, P.E., Smaling, H.J.A., Achterberg, W.P., & van der Steen, J.T. (2022). Experiences with family caregivers involvement in the Namaste Care Family program for nursing home residents with dementia: a qualitative study. 26th Nordic Congress of Gerontology, Odense, Denmark. Oral presentation.
- Haaksma, M.L., O'Driscoll, C., Joling, K., Achterberg W.P., van der Steen, J.T., Smaling, H.J.A. (2022). Family caregivers' and volunteers' experiences with Namaste Care for community-dwelling people with dementia in the United Kingdom and the Netherlands. 26th Nordic Congress of Gerontology, Odense, Denmark. Oral presentation.
Q-PID studie - effect paracetamol bij dementie
Een onderzoek naar het effect van paracetamol op kwaliteit van leven, functioneren, zorgafhankelijkheid, onbegrepen gedrag en pijn bij mensen met gevorderde dementie wonend in een verpleeghuis.
Omschrijving
Pijn is een ernstig en veelvoorkomend probleem bij mensen met gevorderde dementie, waardoor gedragsproblemen, vermindering van het dagelijks functioneren, slaapproblemen, depressie en apathie kunnen ontstaan. Pijn kan daarom de kwaliteit van leven negatief beïnvloeden.
Het doel van het onderzoek is om een optimale kwaliteit van leven en functioneren te bereiken bij verpleeghuisbewoners met een matige tot zeer ernstige dementie door het geven van paracetamol.
Start en verwachte afronding onderzoek: 2016 - 2022
Onderzoeker(s)
- Drs. Paulien van Dam , AIOTO Specialisme Ouderengeneeskunde, LUMC
- Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
- Dr. Monique Caljouw, senior onderzoeker, LUMC
Contactpersoon
- Drs. Paulien van Dam
Deelnemende instellingen
- WZH: locatie Sammersbrug, de Strijp en Hoge Veld
- Laurens: locatie de Oudelandse Hof, Stadzicht en Antonius Binnenweg
- Argos Zorggroep: locatie DrieMaasStede en De Es
- Marente: locatie Bernardus en Jeroen
- Pieter van Foreest: locatie Veenhage en de Bieslandhof
- Topaz: locatie Zuydtwijck en Haagwijk
- Saffier: locatie Lozerhof
- Aafje: locatie Smeetsland
- Florence: locatie Steenvoorde
Samenwerking met
- Universiteit van Bergen, Noorwegen (Prof. dr. Bettina Husebø)
Financiering
- ZonMw (onderdeel van het programma ‘Huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde’ van de SBOH)
- Ministerie van VWS
Publicaties
- van Dam, PH. (2022). Does paracetamol improve quality of life, discomfort, functioning, care dependency, pain and neuropsychiatric symptoms in persons with advanced dementia. 26th Nordic Congress of Gerontology, Odense, Denmark. Oral presentation.
- van Dam PH, Achterberg WP, Husebo BS, Caljouw MAA. Does paracetamol improve quality of life, discomfort, pain and neuropsychiatric symptoms in persons with advanced dementia living in long-term care facilities? A randomised double-blind placebo-controlled crossover (Q-PID) trial. BMC Med 18, 407 (2020). https://doi.org/10.1186/s12916-020-01858-6
- van Dam PH, Caljouw MAA, Slettebø DD, Achterberg WP, Husebo BS. Quality of Life and Pain Medication Use in Persons With Advanced Dementia Living in Long-Term Care Facilities. J Am Med Dir Assoc. 2019 Apr 11
- van Dam PH, Achterberg WP, Gussekloo J, Husebo BS, Caljouw MAA. Quality of life and paracetamol in advanced dementia (Q-PID): protocol of a randomised double-blind placebo-controlled crossover trial
- Posterpresentatie projectleidersbijeenkomst HGOG, Utrecht, 11 oktober 2016: Dam PH van, Caljouw MAA, Achterberg WP. Het effect van paracetamol op kwaliteit van leven van mensen met matige tot (zeer) ernstige dementie. Q-PID studie.
PAIC
Pain Assessment In Cognitive impairment (PAIC). Een Europees onderzoek naar de betrouwbaarheid van een observatielijst om pijn bij dementie op te kunnen sporen.
Pijn bij mensen met dementie in het verpleeghuis komt veel voor; ongeveer 50% heeft last van pijn. Uit onderzoek blijkt dat pijn bij dementie moeilijk te herkennen is en daardoor ook moeilijk te behandelen. Dit komt onder andere door verlies van communicatieve vaardigheden: het verbaal uiten van pijn is moeilijk. Pijn wordt daardoor vaak geuit in gedrag, zoals ijsberen, prikkelbaarheid, en zelfs agitatie, agressie en depressieve symptomen. Dit zogenoemde probleemgedrag komt bij ongeveer 80% van de mensen met dementie voor en is een van de belangrijkste redenen voor opname in het verpleeghuis. Daarnaast zijn er ook specifieke gezichtsuitdrukkingen, lichaamsbewegingen en vocalisaties die gerelateerd zijn aan pijn. Door deze gedragingen te observeren middels een observatielijst kan pijn vroegtijdig worden opgespoord en indien nodig adequaat behandeld worden.
Start en verwachte afronding onderzoek: 2011 - 2018
Onderzoeker(s)
- Drs. Annelore van Dalen, AIOTO Specialisme Ouderengeneeskunde, LUMC
- Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
- Dr. Margot de Waal, senior onderzoeker, LUMC
Contactpersoon
- Annelore van Dalen
Financiering
- ZonMw (onderdeel van het programma ‘Huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde’ van de SBOH)
e-Training
Er is een e-training ontwikkeld om pijn te herkennen. Klik hier voor de e-training.
- van Dalen-Kok AH, Pieper MJC, de Waal MWM, van der Steen JT, Scherder EJA, Achterberg WP. The impact of pain on the course of ADL functioning in patients with dementia. The impact of pain on the course of ADL functioning in patients with dementia, Age and Ageing, Volume 50, Issue 3, May 2021, Pages 906–913.
- van der Steen JT, Westzaan A, Hanemaayer K, Muhamad M, de Waal MWM, Achterberg WP. Probable Pain on the Pain Assessment in Impaired Cognition (PAIC15) Instrument: Assessing Sensitivity and Specificity of Cut-Offs against Three Standards. Brain Sciences. 2021; 11(7):869.
- van Dalen-Kok AH, Achterberg WP, Rijkmans WE, Tukker-van Vuuren SA, Delwel S, de Vet HC, Lobbezoo F, de Waal MW. Pain Assessment in Impaired Cognition (PAIC): content validity of the Dutch version of a new and universal tool to measure pain in dementia.
Vit D-UVB studie
Wat is het effect van UVB-bestraling in vergelijking met het oraal toedienen van vitamine D-suppletie, op het welbevinden van psychogeriatrische verpleeghuisbewoners in Nederland?
Omschrijving
Vitamine D-gebrek komt bij verpleeghuisbewoners veel voor. Het gebrek aan vitamine D kan leiden tot spierzwakte en botverlies en daarmee tot een verhoogde kans op heupbreuken. Een vitamine D-gebrek kan behandeld worden met een vitamine D-supplement die de verpleeghuisbewoner oraal kan innemen, of met UVB-bestraling van de huid. De UVB-bestraling heeft bij ouderen mogelijk de voorkeur boven de orale toediening:
- het kan niet leiden tot een teveel aan vitamine D en een eventuele toxische spiegel;
- het vermindert het aantal in te nemen medicijnen om zo mogelijk polyfarmacie te voorkomen;
- er zijn aanwijzingen dat UVB-bestraling meer bijdraagt aan het welbevinden en de gezondheid dan de orale inname van vitamine D.
Dit onderzoek wil dan ook nagaan wat het effect is van ultraviolette straling (UVB) in vergelijking met orale vitamine D-suppletie, op het welbevinden van psychogeriatrische verpleeghuisbewoners. De UVB-bestraling vindt plaats voor een periode van zes maanden, twee keer per week.
Start en afronding onderzoek: 2015 - 2018
Onderzoeker(s)
- Drs. Bistra Veleva, specialist Ouderengeneeskunde, WZH, Den Haag
- Prof. dr. Mattijs Numans, hoogleraar Huisartsgeneeskunde, LUMC
- Dr. Monique Caljouw, senior onderzoeker, LUMC
- Dr. Victor Chel, hoofd opleiding specialisme ouderengeneeskunde, LUMC
Contactpersoon
- Drs. Bistra Veleva
Deelnemende instellingen
- Topaz, Overduin, Katwijk
- Topaz, Overrhijn, Leiden
- WZH, Oosterheem, Zoetermeer
Financiering
- Woonzorgcentra Haaglanden (WZH), Den Haag
- VDL Hapro, Kapelle
Publicaties
- Veleva, B.I., Caljouw M.A.A., Muurman, A. et al. The effect of ultraviolet irradiation compared to oral vitamin D supplementation on blood pressure of nursing home residents with dementia.BMC Geriatr 21, 577 (2021).
- Bistra I Veleva, Monique AA Caljouw, Jenny T van der Steen, Victor GM Chel, Mattijs E Numans. The Effect of Ultraviolet B Irradiation Compared with Oral Vitamin D Supplementation on the Well-being of Nursing Home Residents with Dementia: A Randomized Controlled Trial. Int. J. Environ. Res. Public Health
- Bistra I Veleva, Monique AA Caljouw, Jenny T van der Steen, Victor GM Chel, Mattijs E Numans. Vitamin D Supplementation in Older Persons: Guidelines Versus Practice. JAMDA
- Veleva BI, van Bezooijen RL, Chel VGM, Numans ME, Caljouw MAA. Effect of ultraviolet light on mood, depressive disorders and well-being. doi.org/10.1111/phpp.12396
- Proefschrift
Cafeïne bij probleemgedrag bij mensen met dementie
Omschrijving
Cafeïne stimuleert het centraal zenuwstelsel en heeft interacties met diverse neurotransmitters zoals acetylcholine, adrenaline, norepinefrine, serotonine, dopamine en glutamaat. Een effect op het gedrag is daarmee te verwachten. Bij gezonde volwassenen is het effect van cafeïne op gedrag uitgebreid onderzocht. Cafeïne verbetert de concentratie en vermindert vermoeidheid, en kan, in hoge doseringen of bij mensen die hier gevoelig voor zijn, angst en slaapproblemen geven. Angst of slaapproblemen zijn vormen van probleemgedrag bij mensen met dementie, andere vormen van probleemgedrag zijn o.a. apathie en agitatie. Meer dan 80% van de mensen met dementie maakt ergens in het ziekteproces een periode met een of meer vormen van probleemgedrag door. De effecten van cafeïne op gedrag bij mensen met dementie zijn tot op heden weinig onderzocht. Na een eerste pilot studie in een verpleeghuis, is er nu uitgebreider onderzoek ingezet in samenwerking met de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde en de afdeling psychiatrie aan het LUMC.
Start en verwachte afronding onderzoek: Januari 2016 (pilot in 2010) - Zomer 2019
Onderzoeker(s)
- Michelle Kromhout
- Wilco Achterberg
- Mattijs Numans
Contactpersoon
- Michelle Kromhout
Deelnemende instellingen
- LUMC afdeling PHEG
Samenwerking met
- Opleiding specialisme ouderengeneeskunde te Leiden (Monica van Eijk, Marjoleine Pieper, Victor Chel)
- Afdeling psychiatrie LUMC (Erik Giltay)
Publicaties
- Kromhout MA, Rius Ottenheim N, Putter H, Numans ME, Achterberg WP. Caffeine consumption and behavioral symptoms in nursing home residents: a cross-sectional analysis. The Journal of Nutrition Health Aging. 2020
- Kromhout MA, Rius Ottenheim N, Giltay E, Numans ME, Achterberg WP. Caffeine and neuropsychiatric symptoms in patients with dementia: A systematic review. Exp Gerontol. 2019 Jul 15;122:85-91. doi: 10.1016/j.exger.2019.04.017. Epub 2019 Apr 30. Review.
- Kromhout MA, van Eijk M, Pieper MJC, Chel VGM, Achterberg WP, Numans ME. BeCaf study: caffeine and behaviour in nursing homes, a study protocol and EBM training program. The Netherlands Journal of Medicine, Letter, April 2018, vol. 76, No. 3
- Kromhout MA, Numans ME, Achterberg WP. Reducing behavioral symptoms in elderly patients with dementia by regulating caffeine consumption: two single-subject trials. Published online: July 28, 2017.
- Kromhout MA, Jongerling J, Achterberg WP. Relation between caffeine and behavioral symptoms in elderly patients with dementia: an observational study. Journal of Nutrition Health and Aging, 2014, Apr;18(4):407-10.
- Kromhout M, Jongerling J, Achterberg W. Cafeïne en probleemgedrag bij dementie. Tijdschrift voor ouderengeneeskunde, 2010, 35;5:209
STA OP! Studie
STApsgewijs Onbegrepen gedrag en Pijn bij dementie de baas! Om zo onbegrepen gedrag en pijn bij ouderen met een (gevorderde) demenie te verminderen.
Omschrijving
STA OP! heeft tot doel onbegrepen/veranderd gedrag van mensen met een matige tot ernstige dementie, verblijvend op een PG-afdeling van het verpleeghuis, in kaart te brengen en systematisch en multidisciplinair te analyseren. Zo kan een passende aanpak of behandeling worden ingezet.
Doelgroep
STA OP! is ontwikkeld voor mensen met een matige tot ernstige dementie die op een PG-afdeling van een verpleeghuis verblijven en onbegrepen gedrag (zoals agitatie/agressie, onrust, maar ook apathie) en/of pijn vertonen. Mensen met matige tot ernstige dementie hebben doorgaans verminderde mogelijkheden tot communicatie. Specifieke/onbegrepen gedrag of juist een verandering in gedrag is soms het enige signaal dat er iets aan de hand is.
Onderbouwing
Neuro-psychiatrische symptomen, zoals agitatie, depressie en apathie, komen veel voor bij mensen met dementie en stellen familie en zorgverleners voor grote uitdagingen. Deze kunnen een gevolg zijn van neuropathologische veranderingen, maar ook van lichamelijk aandoeningen, psychosociale factoren (zoals over- of onderprikkeling) en/of pijn. Het gedrag zien zorgprofessionals vaak niet meer als signaal, waardoor dit veelvuldig met psychofarmaca wordt behandeld. Vaak zonder effect, maar met ernstige bijwerkingen. In de praktijk is het bij verpleeghuisbewoners met matige tot ernstige dementie moeilijk om pijn goed te onderkennen, systematische psychosociale behoeften in kaart te brengen en de juiste psychosociale interventies in te zetten. STA OP! biedt zorgprofessionals een systematische analyse en behandeling.
Evaluatieonderzoek
Uit evaluatieonderzoek onder zorgprofessionals is gebleken dat zij STA OP! een handige tool vinden om onbegrepen gedrag en pijn bij dementie in kaart te brengen. Behandeling kan las gevolg daarvan beter op maat gegeven worden, waardoor de kwaliteit van leven van de cliënt verbetert. Daarnaast is uit gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek gebleken dat verpleeghuisbewoners die op deze manier zijn behandeld minder pijn en gedragsproblemen vertonen, minder antipsychotica gebruiken en een verbeterde stemming hebben.
Contactpersoon
- Dr. Jenny van der Steen
Samenwerking met
- UNO-VUmc, Amsterdam
Financiering
- Innovatiefonds Zorgverzekeraars
Publicaties
- Pieper M. STA OP!: pijnbestrijding en onbegrepen gedrag op de PG-afdeling. Tijdschrift voor Verzorgenden 2011;43:10-14
- Pieper M en Achterberg W. Stapsgewijs onbegrepen gedrag en pijn bij dementie de baas. Denkbeeld 2011;2: 26-28
- Scherder E, Eggermont L, Achterberg W, Plooij B, Volkers K, Weijenberg R, Hooghiemstra A, Prick AE, Pieper M, Blankevoort C, Zwakhalen S, van Heuvelen MJG, Hamers J, Lobbezoo F, Swaab D, Pot AM. Pijn en bewegen in relatie tot cognitie en gedrag bij dementie. Tijdschr Gerontol Geriatr 2009;40:271-278.
- Video STA OP!
- Interventie STA OP!
- Pieper, MJC, Achterberg, WP, Van der Steen, JT, Francke, AL. Implementation of a Stepwise, Multidisciplinary Intervention for Pain and Challenging Behaviour in Dementia (STA OP!): A Process Evaluation. International Journal of Integrated Care, 2018; 18(3): 15, 1–12.
- Klapwijk MS, Caljouw MAA, Pieper MJ, Putter H, van der Steen JT, Achterberg WP. Change in quality of life after a multidisciplinary intervention for people with dementia: A cluster randomized controlled trial.
- Pieper MJ. STA OP! Managing pain and challenging behaviour in nursing home residents with dementia. ISBN 978-94-6233-833-8. 2018
- Pieper MJ, van der Steen JT, Francke AL, Scherder EJ, Twisk JW, Achterberg WP. Effects on pain of a stepwise multidisciplinary intervention (STA OP!) that targets pain and behavior in advanced dementia: A cluster randomized controlled trial. Palliat Med. 2017 Feb 1:269216316689237. doi: 10.1177/0269216316689237.
- Pieper MJ, Francke AL, van der Steen JT, Scherder EJ, Twisk JW, Kovach CR, Achterberg WP. Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:D409. Stapsgewijze aanpak van probleemgedrag bij dementie. Een clustergerandomiseerde gecontroleerde trial.P
- Pieper MJ, Francke AL, van der Steen JT, Scherder EJ, Twisk JW, Kovach CR, Achterberg WP. Effects of a Stepwise Multidisciplinary Intervention for Challenging Behavior in Advanced Dementia: A Cluster Randomized Controlled Trial. J Am Geriatr Soc. 2016 Feb;64(2):261-269.
- Scherder E, Plooij B, Achterberg WP, Pieper MJC, Lobbezoo F, Oosterman J. Chronic pain in ‘probable’ vascular dementia. Pain Medicine 2014 Dec 19.
- Achterberg WP, Pieper MJC, van Dalen-Kok AH, de Waal MW, Husebo BS, Lautenbacher S, Kunz M, Scherder EJ, Corbett A. Pain management in patients with dementia. Clin Interv Aging. 2013;8:1471-82. doi: 10.2147/CIA.S36739.
- Pieper MJC, van Dalen-Kok AH, Francke AL, van der Steen JT, Scherder EJ, Husebø BS, Achterberg WP. Interventions targeting pain or behaviour in dementia: a systematic review. Ageing Res Rev 2013;12:1042-1055.
- Achterberg W, Pieper M en Scherder E. Pijn bij dementie: van experiment tot betere zorg. Tijdschrift voor ouderengeneeskunde 2010;5:200-203.
Pijn en het meten van pijn bij CVA-patiënten met afasie
Systematische review naar pijn en pijn meten bij CVA-patiënten met afasie.
Inleiding
CVA-patiënten met afasie hebben moeite zich te uiten en kunnen daardoor moeilijk aangeven of en hoeveel pijn zij hebben. Er is weinig bekend over het bestaan van pijn bij afasiepatiënten. Dit onderzoek wil antwoord geven op de volgende vragen: Wat is de prevalentie en incidentie van pijn in CVA-patiënten met afasie? En welke pijnmeetinstrumenten zijn voor deze doelgroep bruikbaar, valide en betrouwbaar?
Fase van het onderzoek (2013-2015): Het onderzoek is afgerond met een wetenschappelijke publicatie.
Doel van het onderzoek
Een overzicht geven van wat er in de literatuur bekend is over pijn meten bij CVA-patiënten met afasie.
Methode
Een systematische zoekstrategie is uitgevoerd en heeft verschillende databanken doorzocht. Deze zoekstrategie resulteerde in 829 artikelen. Na de selectieprocedure, waarbij eerst op titel en abstract en vervolgens volledige artikelen zijn geselecteerd, werden 10 artikelen als relevant beoordeeld en geïncludeerd.
Onderzoekers
- Carolien de Vries, MA, logopedist/klinisch linguïst, Topaz, Leiden
- Petra Sloot, MA, hogeschooldocent opleiding Logopedie, Hogeschool Rotterdam
- Prof. dr. Wilco Achterberg, hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
Financiering
- Topaz, Leiden
De CRANBERRY studie
Een onderzoek naar de effecten en kosten van het gebruik van cranberry capsules ter preventie van urineweginfecties bij verpleeghuisbewoners.
Inleiding
Een urineweginfectie is één van de meest voorkomende infecties in het verpleeghuis. Deze infecties veroorzaken niet alleen specifieke klachten en enkele dagen van algemeen ziek zijn, maar kunnen ook meer ernstige gevolgen hebben, zoals het optreden van verwardheid, dehydratie, urosepsis en zelfs leiden tot een ziekenhuisopname of overlijden. Het is daarom belangrijk om urineweginfecties te voorkomen en cranberry’s zouden dat mogelijk kunnen.
Doel van het onderzoek
Om te onderzoeken of het gebruik van cranberry capsules een doelmatige interventie is ter preventie van urineweginfecties bij verpleeghuisbewoners, zijn in de CRANBERRY studie zowel de effectiviteit als de kosten van het gebruik van cranberry capsules onderzocht.
Methode
De CRANBERRY studie is een dubbelblinde gerandomiseerde placebo-gecontroleerde studie die plaats heeft gevonden in 21 verpleeghuizen van het UNC-ZH. De deelnemers werden bij aanvang van de studie ingedeeld op het risico van het krijgen van een urineweginfectie. Verpleeghuisbewoners met langdurige blaaskatheterisatie, diabetes mellitus, en het gehad hebben van ten minste één urineweginfectie in het jaar voorafgaande aan de studie, hebben een hoog risico op het krijgen van een urineweginfectie. Alle andere verpleeghuisbewoners behoorden tot de laag risico groep.
Conclusie
Uit de CRANBERRY studie blijkt dat het gebruik van cranberry capsules (tweemaal daags) effectief is in het voorkomen van klinische urineweginfecties bij verpleeghuisbewoners met een hoog risico op het ontwikkelen van urineweginfecties. Het gebruik van de cranberry capsules bleek echter niet kosteneffectief te zijn. Niettemin, om redenen van effectiviteit is het nog steeds aan te raden om verpleeghuisbewoners met een hoog risico op urineweginfecties, preventief te behandelen met cranberry capsules.
Fase van het onderzoek (2008-2012)
Het onderzoek is afgerond en heeft geleid tot een proefschrift: Prevention of clinical urinary tract infections in vulnerable older persons, door Monique Caljouw.
Onderzoekers
- Dr. Monique Caljouw, senior onderzoeker, LUMC
- Prof. dr. Jacobijn Gussekloo, hoogleraar Eerstelijnsgeneeskunde, LUMC
- Prof. dr. Herman Cools, emeritus hoogleraar Ouderengeneeskunde, LUMC
- Dr. Wilbert van den Hout, gezondheidseconoom, Medische besliskunde, LUMC
Samenwerking
- Laurens
- Marente
- Pieter van Foreest
- Topaz
- Woonzorgcentra Haaglanden
Financiering
- ZonMw doelmatigheid
- Springfield Nutraceuticals BV, Oud Beijerland
Publicaties
- Natural course of care dependency in residents of long-term care facilities: Prospective follow-up study
- Response to David Nace & Paul Drinka
- Effectiveness of cranberry capsules to prevent urinary tract infections in vulnerable older persons. A double-blind randomized placebo-controlled multi-center trial in long-term care facilities
- Costs-effectiveness of cranberry capsule to prevent urinary tract infections in long-term care facilities: economic evaluation with a randomized controlled trial
Overige onderzoeken
Quaestie studie
Onderzoek naar kwaliteit van leven van mensen met dementie en de subjectieve zorgbelasting van mantelzorgers.
Omschrijving
Er is nog weinig bekend over de inhoudelijke beoordeling van kwaliteit van leven van ouderen met dementie door patiënten zelf en hun mantelzorgers, hoe deze beoordelingen over de tijd veranderen en wat hierop de invloed is. Door middel van diepte-interviews willen we meer te weten komen over de ideeën van ouderen met dementie en hun mantelzorgers over de kwaliteit van leven van de oudere met dementie.
Start en verwachte afronding onderzoek: 2015 - 2020
Onderzoeker(s)
- Drs. Annemarie Rausch, GZ-psycholoog, Florence, Den Haag
- Prof. dr. Jacobijn Gussekloo, hoogleraar Eerstelijnsgeneeskunde, LUMC
- Prof. dr. Ria Reis, hoogleraar Medische antropologie, LUMC
- Dr. Monique Caljouw, senior onderzoeker, LUMC
Contactpersoon
- Drs. Annemarie Rausch
Samenwerking met
- Dr. Eva van der Ploeg
Financiering
- Florence, Rijswijk
Publicaties