Extramuraal LUMC Academisch Netwerk (ELAN)

In het Extramuraal LUMC Academisch Netwerk (ELAN) werken zorgverleners uit de regio Noordelijk Zuid-Holland en Haaglanden samen met de afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde (PHEG) en de Health Campus Den Haag van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) aan ondersteuning, vernieuwing en verbetering van de zorg. Binnen ELAN wordt samengewerkt op het gebied van onderwijs, opleiding en onderzoek.

ELAN-datawarehouse

Een van de onderdelen van ELAN is het ELAN-datawarehouse. Het ELAN-datawarehouse voorziet in gereguleerde toegang tot – en hergebruik van gepseudonimiseerde zorggegevens van de verschillende samenwerkingspartners binnen ELAN. Door het delen van routinematig verzamelde zorgdata voor onderzoek, kwaliteitsbeleid en populatiegerichte zorg, ontstaat een ‘lerend gezondheidssysteem’. Het ELAN- datawarehouse gaat zorgvuldig om met deze gegevens en draagt zorgt voor naleving van alle geldende privacy en technische wet- en regelgeving.

Doelstelling ELAN

• Versterkt de interactieve academische samenwerking in de regio
• Communiceert helder
• Vraagt betrokkenheid van burgers, patiënten, zorgverleners en onderzoekers voor advies en inspiratie
• Heeft duidelijke procedures voor uitwisseling van informatie
• Doet onderzoek door hergebruik van zorggegevens
• Vormt een kennis- en coördinatiecentrum bij de inzet van zorggegevens voor innovatie en populatiemanagement

Als uw huisarts deelneemt aan ELAN-huisartsen kan dit verschillende dingen betekenen, want de samenwerking van huisartsen en het LUMC vindt plaats op drie gebieden: binnen de opleiding geneeskunde, binnen de opleiding huisartsgeneeskunde en voor wetenschappelijk onderzoek. De informatie hieronder gaat over de samenwerking op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Hier kunt de materialen vinden, zoals een informatiefolder en poster, die uw huisarts gebruikt om u te informeren.

Uw gegevens voor de beste zorg

Onderzoekers van universiteiten en wetenschappelijke instituten verrichten onderzoek met medische gegevens om meer te weten te komen over het voorkomen en de behandeling van verschillende ziektes en risicofactoren.  

De computer van uw huisarts

De huisarts werkt met een computer voor het vastleggen van de medische gegevens. Onderzoekers van het LUMC willen de gegevens in de computer van uw huisarts graag hergebruiken om onderzoek te doen. Daarvoor verstrekt uw huisarts een gecodeerde kopie van de medische gegevens voor (landelijke) statistieken en wetenschappelijk onderzoek. Gegevens zoals uw naam en adres en wie uw huisarts is worden niet verstrekt aan de onderzoekers. Vaak kunnen de uitkomsten van onderzoek gebruikt worden om een behandeling van een ziekte of de organisatie van de zorg te verbeteren.

Privacy

Medische gegevens zijn vertrouwelijk. Natuurlijk wilt u niet dat iedereen daarbij kan. Daarom zijn er zorgvuldige maatregelen genomen om uw privacy te beschermen. Gegevens uit uw dossier worden gecodeerd hergebruikt. Dat betekent dat deze niet naar u persoonlijk herleidbaar zijn. De onderzoekers krijgen uw naam, adres en geboortedatum niet te zien, en ook niet wat de naam van uw huisarts is.

Welke gegevens worden er precies gedeeld?

Het gaat om een kopie van de medische gegevens over gezondheid en behandelingen, zoals klachten en diagnosen, recepten, contacten, verwijzingen, uitslagen en metingen.

Hoe kunnen gegevens worden gekoppeld?

Voor sommige onderzoeksvragen kan het nodig zijn dat verschillende bronnen van gegevens aan elkaar gekoppeld worden. Bijvoorbeeld koppeling aan diagnoses uit de Nederlandse kankerregistratie. Deze koppeling van gegevens wordt gedaan door een onafhankelijke derde partij. Die zoekt de identificerende patiëntgegevens bij elkaar, maar kan de medische gegevens zelf niet inzien. De onderzoekers krijgen dan de gecodeerde gegevens. Onderzoekers doen dus onderzoek zonder dat ze kunnen zien dat het om u gaat.

Bezwaar kenbaar maken

Mocht u vragen hebben, of bezwaar willen maken tegen het verstrekken van uw gegevens, dan kunt u dit melden aan uw huisarts. Dan worden uw gegevens niet beschikbaar gesteld voor onderzoek.

Niet ieder onderzoek in anoniem

Voor sommige onderzoeken willen we wel meer persoonlijke gegevens weten. Dan zal altijd eerst door uw eigen huisarts aan u toestemming worden gevraagd. Uw huisarts legt in dat geval, in een brief of in een gesprek, uit om wat voor onderzoek het gaat.

Deelname aan onderzoek

Voor sommige onderzoeksvragen worden gerichte groepen patiënten uitgenodigd. Het kan dus zijn dat u door de huisarts wordt benaderd om aan een bepaald onderzoek mee te doen. U kunt altijd zelf beslissen of u daaraan wilt deelnemen, dit soort onderzoek gebeurt niet zonder dat u het weet. Voor dit onderzoek zijn soms meer persoonlijke gegevens noodzakelijk. Dan zal altijd eerst door uw eigen huisarts aan u toestemming worden gevraagd. Uw huisarts legt in dat geval, in een brief of in een gesprek, uit om wat voor onderzoek het gaat.

Meer weten?

Extra informatie over het gebruik van uw gegevens kunt u in deze informatiefolder lezen.

Heeft u nog vragen? Mail naar het LUMC (elan@lumc.nl) of vraag het uw huisarts.

Coördinatie ELAN

ELAN heeft een centraal coördinatiepunt in Leiden, verbonden aan het LUMC. Het kernteam bestaat uit: Dennis Mook-Kanamori (hoofd), Janet Kist, Margot de Waal, Rutger Middelburg, Henk de Jong en Frank Ardesch. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: 

Secretariaat ELAN    
Telefoon: 071 526 84 44
E-Mail: Elan@lumc.nl

Postadres

Afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde
Postzone V0-P
Postbus 9600, 2300 RC Leiden

Bezoekadres

Afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde
LUMC gebouw 3
Hippocratespad 21, Leiden

Bereikbaarheid

Wij zijn gemakkelijk te bereiken met het openbaar vervoer.  Het gebouw op het Hippocratespad ligt vlakbij Centraal Station Leiden, op ongeveer 6 minuten lopen. Met de auto volgt u de route naar het LUMC en kunt u betaald parkeren in de parkeergarage van het LUMC. Vanaf de parkeergarage is het ongeveer 2 minuten lopen.  Gebouw 3 ligt achter de parkeergarage.

Hier vindt u een uitgebreide routebeschrijving.

ELAN-huisartsen werkt op drie gebieden samen met huisartsen in de regio, namelijk (1) binnen het geneeskunde onderwijs, (2) binnen de huisartsenopleiding en (3) voor onderzoek. Er zijn verschillende manieren voor de huisartsen om een bijdrage te leveren aan onderzoek in de eerste lijn. Dit kan zijn door HIS gegevens te delen in het ELAN-huisartsendata, patiënten te werven, of als huisarts zelf deel te nemen aan focusgroepen of vragenlijsten of enquêtes in te vullen.

ELAN-huisartsendata

Het delen van gepseudonimiseerde zorggegevens in het ELAN-huisartsendata is een belangrijke manier om een bijdrage te leveren aan onderzoek in de eerste lijn. De data uit het ELAN-huisartsendata geven een accuraat en actueel beeld van de zorg die huisartsen leveren aan hun patiënten. Door het regionaal hergebruik van deze data in benchmarks en onderzoek, ontstaat een ‘lerend zorgsysteem’. Lees meer in de folder ‘Uw HIS-gegevens verbeteren de zorg'.

Doelstellingen ELAN-huisartsendata

• Terugkoppeling over de (kwaliteit van de) registratiegegevens op geaggregeerd niveau per praktijk en zorgverlener;
• Wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot gezondheid en gezondheidszorg, niet commercieel, met rapportages op geaggregeerd niveau, per zorggroep of nader te definiëren deelpopulatie;
• Terugrapportages op het gebied van innovatie van zorg of onderwijs, die voor de zorgverlener in de praktijk via de-pseudonimisatie zo nodig te herleiden zijn tot individuen;
• Selectie van potentiële deelnemers voor patiëntgebonden onderzoek, die uit naam van de huisarts kunnen worden aangeschreven voor een specifiek project, en na informed consent het verzamelen van follow-up gegevens van deelnemers aan dit specifieke project via het ELAN-huisartsendata.

STIZON

Voor de inrichting van het ELAN-huisartsendata wordt samengewerkt met  STIZON (Stichting Informatievoorziening voor Zorg en Onderzoek). STIZON draagt zorg voor een veilige extractie van de HIS gegevens en de pseudonimesering als Trusted Third Party (TTP). Lees meer over de werkwijze in het governance document of de FAQ's.

ELAN stuurgroep

Om de kwaliteit, impact en relevantie van het onderzoek dat wordt uitgevoerd binnen ELAN te bewaken worden alle onderzoeksvoorstellen beoordeeld door de ELAN stuurgroep. In deze stuurgroep zitten vertegenwoordigers van de huisartsen die deelnemen aan ELAN, epidemiologen en datamanagers. De ELAN stuurgroep komt één keer per maand bij elkaar om de voorstellen te bespreken. Zonder toestemming van de stuurgroep worden onderzoeksgegevens uit het ELAN-huisartsendata niet beschikbaar gesteld voor onderzoek.

Bent u huisarts en wilt u meer informatie en/of wilt u zich graag aansluiten bij ELAN-huisartsen, neem dan contact op met elan@lumc.nl.

Voorbeelden onderzoek

• Onderzoek in de lijn ‘Eerstelijns ouderengeneeskunde (AGE)’
• Onderzoek in de lijn ‘Prevention, Population Care & Disease management (PRePoD)’
• Onderzoek op de Health Campus Den Haag

Opleiden en wetenschap zijn van groot belang voor de patiëntenzorg van nu en morgen. Steeds meer huisartsen beoefenen beide academische taken, waardoor de academische impact in de regio maximaal wordt. Hen willen wij graag het predicaat ‘Academische huisartsenpraktijk’ geven.

Deelname aan ELAN t.b.v. wetenschappelijk onderzoek

Deelnemen aan wetenschappelijk onderzoek kan op verschillende manieren. Zo is er natuurlijk het patiëntgebonden onderzoek en enquêtes onder huisartsen, maar steeds meer huisartsenpraktijken doen mee aan het ELAN-datawarehouse door hun data te delen ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek.

Voor deelname vragen wij de huisarts een aantal stappen te doorlopen:

1. Tekenen ELAN samenwerkingsovereenkomst tussen huisartspraktijk en afdeling PHEG
2. Verwerkersovereenkomst tussen huisartspraktijk en STIZON, waarin de huisarts STIZON machtigt om (gepseudonimiseerd) HIS-gegevens benaderbaar te maken voor het ELAN-huisartsendata
3. De huisarts informeert haar/zijn patiënten. Hiervoor ontvangt u van de afdeling PHEG informatiemateriaal voor patiënten. Zie “Materiaal voor in de praktijk” voor deze informatiefolder.

Predicaat ‘Academische huisartsenpraktijk’: meerwaarde voor academie én praktijk

Er is de steeds groter groeiende groep van huisartsen die zowel actief zijn op het gebied van opleiden als op het gebied van de wetenschap. Deze groep, dus de huisartsen die zich met twee (of meer) academische taken bezig houden waardoor de academische impact in de regio maximaal wordt willen wij graag het predicaat ‘Academische huisartsenpraktijk’ geven. Zo’n predicaat, een sticker die in de praktijk komt te hangen, geeft aan dat de betreffende praktijk zich realiseert dat opleiden en wetenschap van groot belang zijn voor de patiëntenzorg van nu en morgen. Want ze leiden de nieuwe huisartsen op tot de huisartsen die we nodig hebben. En door deel te nemen aan wetenschappelijk onderzoek door middel van het delen van data kan ook informatie over de praktijk en de zorg worden teruggegeven aan de praktijk. Dit kan inzicht geven in de praktijkvoering en helpt bij het opsporen van kwetsbare patiënten. En vergroot daarmee dus de kwaliteit van zorg.

Stickers uitgereikt

• huisartsenpraktijk De Doc (Den Haag, 2019)
• gezondheidscentrum Stevenshof (Leiden, 2022)
• gezondheidscentrum Prelude (Alphen aan den Rijn, okt 2022)
• gezondheidscentrum Dillenburg (Alphen aan den Rijn, okt 2022)
• Nieuw Rapenbrug (Rijnsburg, nov 2022)
• De Lindehoeve (Voorschoten, dec 2022)
• Zaaijer (Rijnsburg, dec 2022)
• Hueting en Essers (Katwijk, feb 2023)
• Zonneoord (Den Haag, feb 2023)
• De Watertoren (Zoetermeer, maart 2023)
• Weidedreef (maart 2023)
• De Blauwe Tulp (Den Haag, mei 2023)
• Statenkwartier (Den Haag, juni 2023)
• Akelei (Den Haag, sept 2023)

Aanmelden

Uiteraard zijn er veel meer praktijken die actief zijn in wetenschap, onderwijs en opleiding door bijvoorbeeld huisartsen, en/of regelmatig coassistenten op te leiden. Als u dit leest als huisarts en ook graag data wilt delen voor wetenschappelijk onderzoek dan kunt u contact op nemen met ELAN. Het mailadres is elan@lumc.nl.

Onderstaande projecten zijn nu op zoek naar geïnteresseerde huisartspraktijken.

• STREAM studie: gerandomiseerde trial naar de voor- en nadelen van het stoppen met cholesterolverlagende medicatie bij 70-plussers in de huisartspraktijk.
• PRIMED studie: gerandomiseerde trial naar de diagnostiek bij geheugenproblemen, of deze op de geheugenpoli óf in de eerste lijn door de huisarts kan worden verricht, zonder dat dit nadelige gevolgen heeft voor de behandeling en het functioneren van de patiënt en mantelzorger.
• Een nieuwe proactieve en geïntegreerde zorgaanpak voor ‘hotspotters’: vragenlijst onderzoek naar de mening van huisartsen, hoe haalbaar, acceptabel en passend deze aanpak zou kunnen zijn.
• Label2enable: vragenlijst onderzoek naar ervaren belemmeringen of stimulansen bij het aanbevelen van gezondheidsapps in de huisartspraktijk
• Praktijkvariatie t.a.v. diagnostiek en behandeling bij vrouwen met hevig menstrueel bloedverlies in de eerste lijn: vragenlijst onderzoek voor huisartsen.
• LESS studie: proof-of-concept studie naar implementatie van een leefstijlprogramma bij het verminderen van maagklachten en stoppen van maagzuurremmers
• OMED2 studie: optimalisatie Medicatie en Diabetes type 2 diabeteszorg in de praktijk, implementatie van twee verbeterprogramma’s.
• EMBRACE studie: vaccinatie tegen urineweginfecties

Andere onderzoeken

• De TEIAS-studie: (Transforaminal Epidural Injection in Acute Sciatica): gerandomiseerde trial waarin behandeling d.m.v. wortelblokkade bij patiënten met kort bestaand lumbosacraal radiculair syndroom vergeleken wordt met conservatief beleid met orale pijnmedicatie om hevige klachten te verminderen en het afwachten van natuurlijk herstel draaglijker te maken voor de patiënt.
• Migraine WHAT! Studie: trial naar het preventieve effect van hormonale therapie (orale anticonceptie zonder stopweek) ten opzichte van vitamine E bij vrouwen met migraine, met aanvallen rondom de menstruatie en rondom de overgang.

Een van de onderdelen van ELAN is het ELAN-datawarehouse. Het ELAN-datawarehouse voorziet in gereguleerde toegang tot – en hergebruik van gepseudonimiseerde zorggegevens van de verschillende samenwerkingspartners binnen ELAN. Door het delen van routinematig verzamelde zorgdata voor onderzoek, kwaliteitsbeleid en populatiegerichte zorg, ontstaat een ‘lerend gezondheidssysteem’. Het ELAN- datawarehouse gaat zorgvuldig om met deze gegevens en draagt zorgt voor naleving van alle geldende privacy en technische wet- en regelgeving.

Zie hier de gehonoreerde data uitgiftes 2019 - 2022.

1. Onderzoek met huisartsen

Wanneer je de mening of ervaring van huisartsen (en hun POHs), opleiders of huisartsen-in-opleiding wilt gebruiken voor onderzoek kun je via ELAN geïnteresseerde huisartsen (i.o.) werven voor bijvoorbeeld focusgroepen, interviews of enquêtes. Dit onderzoek is meestal niet-WMO plichtig en volstaat een zorgvuldigheidstoets door de nWMO-commissie of METC. Ook voor onderzoek van onderwijs aan de huisartsopleiding kun je bij ons terecht.

2. Onderzoek met patiënten

Wanneer je actief patiënten van de huisarts wilt werven voor een randomised controlled trial, interventie of bijvoorbeeld vragenlijst onderzoek, zogenaamd patiëntgebonden onderzoek, dan kun je via ELAN huisartsen benaderen die geïnteresseerd zijn om mee te werken aan dit type onderzoek. Deze onderzoeken kunnen zowel vallen onder niet-WMO plichtig onderzoek als WMO plichtig onderzoek.

3. Onderzoek met routine zorggegevens

Wanneer je gebruik wilt maken van de gepseudonimiseerde en gecodeerde medische patiënt gegevens in het ELAN-huisartsendata kun je hiervoor een aanvraag bij ons indienen. Ook als je deze gegevens wilt koppelen aan registratiegegevens uit andere bronnen. Dit onderzoek is meestal niet-WMO plichtig en volstaat een zorgvuldigheidstoets door de METC.

Algemeen genomen zijn de volgende stappen noodzakelijk om toegang te krijgen tot ELAN voor het doen van wetenschappelijk onderzoek:

1. Meld onderzoek via een ticket aan op elanresearch.nl.
2. De ELAN-stuurgroep of vertegenwoordiging daarvan bekijkt het ticket en stelt, via het ticketsysteem, eventueel aanvullende verhelderende vragen
3. Het ticket wordt beoordeeld door de ELAN-huisartsen stuurgroep
4. Het onderzoek wordt voorgelegd aan de METC
• Voor onderzoekers van het LUMC is hiervoor eerst toestemming nodig van de Wetenschapscommissie van de afdeling (de Wetenschapscommissie van de afdeling LUMC-PHEG is te bereiken via wetenschapscommissie_PHEG@lumc.nl)
5. Bij toestemming van de METC of geen bezwaar van nWMO-commissie kan het onderzoek worden opgestart
• Bij direct contact met huisartsen en/of patiënten helpt ELAN-huisartsen bij het opstellen en versturen van de uitnodiging en informatie
• Bij gebruik van het ELAN-huisartsendata moet een datatransfer agreement (DTA) worden ondertekend. Dit ontvang je zodra je de beoordelingsbrief van METC of nWMO-commissie aan je ticket koppelt in het ticketsysteem.

Ben je onderzoeker bij het LUMC, kijk dan ook op iProva voor handige documenten die je kunnen helpen bij het opstellen en starten van wetenschappelijk onderzoek.