Pollen en hooikoorts
Welk pollen veroorzaakt hooikoorts?
PEP-talk dr. Letty de Weger
Pollentelling
Hieronder vindt u het aantal pollen dat door de afdeling Longziekten van het LUMC in luchtmonsters wordt geteld. De pollenallergenen in de pollenkorrels kunnen bij sommige mensen een allergische reactie opwekken, ook wel hooikoorts genoemd. De mate van allergeniciteit geeft aan in hoeverre het pollen hooikoortsklachten kan veroorzaken.
Zie hier de pollentelling.
Pollentelling als richtlijn
De luchtmonsters voor de pollentellingen worden wekelijks verzameld op het dak van het LUMC in Leiden.
De pollentellingen dienen als algemene richtlijn voor de mogelijke aanwezigheid van allergeen pollen in de lucht. De samenstelling van de lucht kan namelijk verschillen per gebied. Mensen die bijvoorbeeld naast een bloeiend grasveld wonen, kunnen aan meer graspollen zijn blootgesteld dan de tellingen op het dak van het LUMC suggereren. Ook lokale en regionale weersverschillen kunnen leiden tot afwijkingen van de Leidse pollentelling.
Nut pollentellingen
De pollentellingen vormen de basis voor de dagelijkse hooikoortsverwachting.
De kennis die bij de pollentellingen wordt opgedaan kan de arts ondersteunen bij het stellen van de diagnose hooikoorts. Zowel arts als patiënt kunnen de polleninformatie aanwenden voor het nemen van gerichte maatregelen tegen hooikoortsklachten.
Methode pollentelling
De luchtmonsters voor de pollentellingen worden verkregen met behulp van een soort stofzuiger (Burkard sampler), die op het dak van het Leids Universitair Medisch Centrum staat.
In de pollensampler zit een ronddraaiende trommel met daarop een dunne cellulose strip. De strip is bedekt met een dun laagje vaseline. Via een opening zuigt de sampler met een constante snelheid buitenlucht aan. De lucht komt tegen de strip, en de kleine deeltjes uit de lucht blijven achter op de vaseline.
De trommel draait in 7 dagen eenmaal rond en verzamelt zo gedurende 1 week de deeltjes uit de buitenlucht.
Wekelijks pollen tellen
De strip wordt wekelijks van de schijf gehaald en vervangen. Van de strip met de verzamelde luchtdeeltjes worden 7 microscopische preparaten gemaakt. De pollenkorrels die in de preparaten aanwezig zijn worden onder een microscoop geteld.
Op deze wijze wordt bepaald welke soorten en concentraties pollen de voorgaande week in de lucht voorkwamen. Dit leert ons wanneer de bloei van bepaalde planten begint, piekt of eindigt.
&w=821)
&w=1287)
&w=1536)
&w=1536)
&w=1536)
&w=1536)
Hooikoortsverwachting
De meeste grassen zijn weer uitgebloeid en de graspollenconcentraties in de lucht zijn sterk afgenomen. Hierdoor zijn de hooikoortsklachten ten gevolge van de graspollen sterk verminderd en beëindigen wij de meerdaagse hooikoortsverwachting voor mensen met een graspollen allergie.
De meerdaagse hooikoortsverwachting zal weer verschijnen vanaf begin mei tot eind juli.
Hooikoorts
De belangrijkste verschijnselen bij hooikoorts zijn: jeukende of kriebelende neus en neus-keelholte, niezen, verstopte neus, tranende ogen (last van veel licht), en soms lichte benauwdheid.
Ongeveer 20% van de Nederlanders heeft gedurende een periode van een aantal jaren lichte tot ernstige hooikoortsklachten. Hooikoorts is een overdreven reactie van ons afweersysteem op lichaamsvreemde stoffen (allergenen). De allergenen in pollenkorrels zijn niet schadelijk, maar kunnen bij gevoelige individuen een allergische reactie opwekken.
…De belangrijkste verschijnselen bij hooikoorts zijn: jeukende of kriebelende neus en neus-keelholte, niezen, verstopte neus, tranende ogen (last van veel licht), en soms lichte benauwdheid.
Ongeveer 20% van de Nederlanders heeft gedurende een periode van een aantal jaren lichte tot ernstige hooikoortsklachten. Hooikoorts is een overdreven reactie van ons afweersysteem op lichaamsvreemde stoffen (allergenen). De allergenen in pollenkorrels zijn niet schadelijk, maar kunnen bij gevoelige individuen een allergische reactie opwekken.
Allergische reactie
Het immuunsysteem produceert antilichamen tegen pollenallergenen van het type IgE. Dit IgE is gebonden aan mestcellen die voorkomen in het slijmvlies van onze luchtwegen. Wanneer een pollenkorrel op het slijmvlies komt, kan het IgE de pollenallergenen herkennen en eraan binden. Hierdoor komen in de mestcel verschillende stoffen vrij, waaronder histamine. Deze stoffen veroorzaken een ontstekingsreactie, die leidt tot de symptomen die kenmerkend zijn voor hooikoorts.
Hooikoorts voorkomen
Wanneer u het vermoeden heeft dat u last heeft van hooikoortsklachten, is het verstandig om dit door een arts te laten vaststellen. Met een bloedtest of een huidpriktest kan worden bepaald op welke pollen u reageert.
Voor de behandeling van hooikoorts bestaan verschillende mogelijkheden:
- zoveel mogelijk vermijden van contact met pollen;
- gebruik van symptoomonderdrukkende medicijnen;
- inzetten van immunotherapie.
Wanneer u het vermoeden heeft dat u last heeft van hooikoortsklachten, is het verstandig om dit door een arts te laten vaststellen. Met een bloedtest of een huidpriktest kan worden bepaald op welke pollen u reageert.
Voor de behandeling van hooikoorts bestaan verschillende mogelijkheden:
- zoveel mogelijk vermijden van contact met pollen;
- gebruik van symptoomonderdrukkende medicijnen;
- inzetten van immunotherapie.
Sommige symptoomonderdrukkende medicijnen zijn zonder recept bij drogist of apotheek verkrijgbaar. Voor andere medicatie of voor immunotherapie moet u contact opnemen met uw arts.
Pollen vermijden
Om contact met pollen te vermijden moet u weten wanneer het pollen, waarvoor u gevoelig bent, in de lucht voorkomt. Dit kunt u volgen via onze pollentellingen. Het vermijden van pollencontact is niet eenvoudig. Tijdens het bloeiseizoen kan pollen overal in de lucht voorkomen, en via de lucht in de ogen of, na inademing, in de neus komen.
Tips om pollencontact te verminderen:
- Raadpleeg tijdens het graspollenseizoen (half mei tot half juli) de hooikoortsverwachting.
- Zeewind bevat weinig pollen. Op 'ongunstige' dagen is een uitje naar het strand dus een aanrader.
- Een zonnebril dragen vermindert de kans dat het pollen in de ogen komt.
- Wrijf niet in de ogen, maar verwijder eventueel pollen door de ogen te spoelen met lauw water.
- Maai niet zelf het gras in de bloeiperiode.
- Droog wasgoed tijdens het pollenseizoen niet buiten. De pollen kunnen in het wasgoed terechtkomen.
- Pollen kunnen blijven plakken in het haar. Na een zomerdag buiten is het aan te raden het haar 'pollenvrij' te wassen.
- Houd in de auto de ramen gesloten op dagen met een ongunstige hooikoortsverwachting.
Allergene pollen
Het pollen verschijnt in de lucht als de planten bloeien. Gevoelige mensen kunnen na een eerste contact met pollen een allergie opbouwen (sensibilisatie).
Een allergische reactie kan optreden, als het pollen waarvoor men allergisch is in de lucht voorkomt. De reactie op een blootstelling aan pollen is het gevolg van een combinatie van erfelijke en omgevingsfactoren.
Pollen in de lucht
…Het pollen verschijnt in de lucht als de planten bloeien. Gevoelige mensen kunnen na een eerste contact met pollen een allergie opbouwen (sensibilisatie).
Een allergische reactie kan optreden, als het pollen waarvoor men allergisch is in de lucht voorkomt. De reactie op een blootstelling aan pollen is het gevolg van een combinatie van erfelijke en omgevingsfactoren.
Pollen in de lucht
Stuifmeelkorrels (pollen) zijn microscopisch klein met een doorsnede van gemiddeld 0,025 mm. Het pollen bevat het mannelijke zaad van de plant. Voor de plant is het van belang dat het pollen van de ene bloem naar een stamper van een andere bloem wordt getransporteerd. Planten met gekleurde opvallende bloemen gebruiken daarvoor insecten, zij worden door de geur en kleur van de bloemen naar de plant gelokt.
Windbestuivende planten stoppen geen energie in mooie bloemen, maar in de productie van enorme hoeveelheden pollen. Dit pollen moet met de wind meegevoerd worden en kan zo op de stamper van een bloem terechtkomen. Doordat de bloemen van deze planten onopvallend zijn, is het minder zichtbaar wanneer de plant bloeit en dus pollen produceert. Het is juist dit pollen, dat veel in de lucht voorkomt, waarvoor patiënten allergisch zijn.
Via de pollentellingen is te volgen welke planten pollen produceren.
Belangrijkste allergene pollen in Nederland
Welke pollensoort de belangrijkste allergieverwekker is verschilt per klimaat- en vegetatiezone. Zo komt de berk in grote aantallen in Scandinavië voor en is het berkenpollen daar de belangrijkste hooikoortsverwekker. In het zuiden van Spanje blijkt het pollen van de olijfboom zeer veel allergische klachten te veroorzaken.
In Nederland is het pollen van grassen en berk verantwoordelijk voor het grootste deel van de hooikoortsklachten, direct gevolgd door de els en de hazelaar. In mindere mate kan ook het pollen van de bomen es, haagbeuk, eik en beuk en van de onkruiden bijvoet, zuring, weegbree hooikoortsklachten veroorzaken.
De pollenkalender hieronder toont wanneer de verschillende allergene pollen in Nederland in de lucht voorkomen. De kalender is gebaseerd op de pollentellingen van 10 jaar (2013-2023) van het Leids Universitair Medisch Centrum. Hoe donkerder de kleur des te meer pollen er in die periode in het jaar zijn waargenomen.
Pollenverwachting Europa
Als u op vakantie gaat in Europa kunt u www.polleninfo.org raadplegen. De website toont kaarten met de pollenverwachtingen in Europa in verschillende periodes. De kaarten zijn gemaakt aan de hand van gemeten pollenconcentraties van de laatste 10-15 jaar van 500 pollentelstations in Europa.
Latijnse naam: Alnus glutinosa, Alnus incana
