Blaaskanker

Wat is Blaaskanker?

Bij blaaskanker zitten er één of meer kwaadaardige gezwellen (carcinomen) in de blaas. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen oppervlakkige vormen (circa 70% van de gevallen) en vormen die in de blaasspier groeien. Een oppervlakkige vorm van blaaskanker groeit alleen in uitzonderlijke gevallen, als de behandeling niet adequaat is, door in de blaasspier.

Blaaskanker komt relatief vaak voor, met name bij mensen boven de 60 jaar. Bij mannen staat blaaskanker op de vierde plaats van meest voorkomende tumoren. Bij vrouwen op de achtste plaats.

Verschijnselen

• Bloed plassen zonder pijn. Dit symptoom komt het meest voor.

• In uitzonderlijke gevallen is het enige symptoom een sterke of overmatige aandrang om te plassen of pijn aan het bekken of in de blaas.

Oorzaak

Roken is veruit de belangrijkste risicofactor bij blaaskanker.

Waarom u bij ons in goede handen bent

Ieder jaar krijgen ongeveer 3.000 mensen in Nederland de diagnose blaaskanker. De ziekte treft vooral mensen van 60 jaar en ouder. Het grootste deel van de patiënten heeft een oppervlakkige vorm van blaaskanker. In een minderheid van de gevallen zijn de kankercellen in de spierlaag van de blaas gegroeid. In het LUMC werken specialisten van verschillende afdelingen samen om tot een goed onderbouwde diagnose en een optimaal behandelplan te komen. Hierdoor krijgt u de best mogelijke zorg.

Illustratie van de blaas

Sneldiagnose blaaskanker

In het LUMC kunt u terecht voor sneldiagnose. Dit betekent dat u snel duidelijkheid hebt over de aard van uw klachten. Als u bloed plast, kunt u in het LUMC binnen een week na de verwijzing terecht op het spreekuur en voor de onderzoeken die nodig zijn om een diagnose te stellen.

Betere behandeling oppervlakkige blaaskanker

Als de arts vermoedt dat u blaaskanker hebt, volgt een kleine operatie. Hierbij wordt weefsel uit de blaas weggenomen. De patholoog onderzoekt dit weefsel om de diagnose met zekerheid te kunnen stellen, maar bij oppervlakkige blaaskanker is het wegnemen van het weefsel ook meteen de behandeling.

Het voordeel van een behandeling in het LUMC is dat we vóór de operatie een diagnostisch geneesmiddel (Hexvix) in de blaas brengen. Dit zorgt ervoor dat afwijkende cellen oplichten in blauw licht. Dit helpt de arts om te zien hoever de tumorcellen zich hebben uitgebreid en maakt het ook mogelijk om beginnende kanker te ontdekken. Uit onderzoek blijkt dat de ziekte minder snel terugkomt als tijdens de operatie Hexvix is gebruikt.

Wetenschappelijk onderzoek

Het LUMC is niet alleen een centrum van zorg, maar ook een onderzoekscentrum. Door wetenschappelijk onderzoek te doen, proberen we mensen met blaaskanker steeds beter te helpen. We doen onder meer onderzoek naar betere diagnosemethoden en betere behandelingen van blaaskanker. Ook onderzoeken we de gevolgen van de behandeling van kanker. Dit onderzoek wordt voor een belangrijk deel in het laboratorium verricht in samenwerking met andere Nederlandse en Europese centra. Daarnaast doen wij onderzoek met patiënten. De resultaten van het onderzoek worden ingezet bij de behandeling van onze patiënten.

Clinical trials

Als onderzoekscentrum testen we de nieuwste geneesmiddelen. Als de standaardmedicijnen bij u onvoldoende werken, kan in sommige gevallen een experimenteel middel worden geprobeerd. Deze middelen worden in het LUMC in studieverband aangeboden. Dit heet een clinical trial.

Als uw situatie zich hiervoor leent en u voldoet aan de criteria, kunt u hieraan meedoen. U kunt uw arts hiernaar vragen, maar het behandelteam zal ook zelf alle behandelmogelijkheden uitgebreid met u bespreken.

Als het vermoeden bestaat dat u blaaskanker heeft, kunt u bij het LUMC terecht voor sneldiagnose. Wij zorgen ervoor dat u binnen een week na de verwijzing bij een van onze specialisten op het spreekuur kunt komen. Ook een eventueel vervolgonderzoek en de uitslag volgen zo snel mogelijk. Ook als in een ander ziekenhuis de diagnose blaaskanker met ingroei in de spierwand is gesteld en mogelijk een uitgebreide operatie nodig is, kunt u op korte termijn bij ons terecht.

Afspraak maken voor sneldiagnose blaaskanker

Uw huisarts kan u naar het LUMC verwijzen voor sneldiagnose. U maakt vervolgens zelf een afspraak met de polikliniek Urologie. Het telefoonnumer is 071 - 526 23 04 (maandag t/m donderdag bereikbaar van 8.00-12.30 uur en van 13.30-15.00 uur, op vrijdag van 8.00-11.30 uur).

Op de dag van de afspraak kunt u zich melden aan de balie van de polikliniek Urologie (route 586).

Wie komt u tegen en wat kunt u verwachten?

Ons multidisciplinaire team bestaat uit urologen, radiologen, verpleegkundig specialisten en een medisch secretariaat. Op de dag van de afspraak kunt u het volgende verwachten:

• Allereerst gaat u langs de radioloog voor een echografisch onderzoek van de urinewegen.

• Vervolgens ziet u de uroloog. Deze  vraagt naar uw klachten, medische voorgeschiedenis en medicijngebruik.

• We vragen u urine op te vangen voor een cellenonderzoek onder de microscoop. Dit cytologisch onderzoek wordt uitgevoerd door de patholoog anatoom.

Aansluitend volgt een kijkonderzoek van de blaas (cystoscopie). Hierbij inspecteert de uroloog de blaas via de plasbuis met een dunne scoop. Dit onderzoek duurt ongeveer twintig minuten en is vrijwel pijnloos.

Mannen

Bij mannen wordt voor het kijkonderzoek een verdovende gel in de plasbuis gebracht. Tijdens het onderzoek wordt ook de doorgang bij de prostaat en plasbuis beoordeeld. Daarnaast voert de uroloog een lichamelijk onderzoek uit. Dit houdt in dat de uroloog met de vinger via de endeldarm (anus) voelt of de prostaat afwijkingen vertoont.

Vrouwen

Bij vrouwen wordt ook een verdovende gel in de plasbuis gebracht voordat het kijkonderzoek begint. Als de uroloog een afwijking in de blaas ziet, of als er twijfel is over de oorsprong van het bloedverlies, kan een vaginaal toucher nodig zijn. Dit houdt in de dat de uroloog met de vinger via de vagina voelt of er inwendige afwijkingen zijn.

Aan het eind van het consult bespreekt de uroloog de uitslagen van de echo, het lichamelijk onderzoek en het kijkonderzoek met u. Aan de hand van deze onderzoeken vertelt de uroloog of hij blaaskanker vermoedt. Soms is nog een aanvullende CT-scan noodzakelijk. Als dat het geval is, maken we daarvoor op korte termijn een afspraak.

TUR-blaastumor

Als de uroloog een afwijking in de blaas heeft gevonden, moet u een kleine operatie ondergaan. Dat heet een TUR-blaastumor (transurethrale resectie). De operatie wordt op korte termijn gepland. Bij de operatie wordt via de plasbuis weefsel uit de blaas weggenomen. Dit gebeurt onder narcose of met een ruggeprik. De patholoog anatoom onderzoekt het weefsel en kan met zekerheid vaststellen of sprake is van kanker. Het weefselonderzoek geeft ook informatie over de vorm van blaaskanker en over hoe uitgebreid de ziekte is. Na veertien dagen komt u voor controle bij de polikliniek Urologie. Dan bespreken wij de definitieve diagnose met u.

Welke behandelingen zijn er mogelijk?

Als bij u blaaskanker is vastgesteld, dan krijgt u een behandeling op maat. Bij oppervlakkige vormen van blaaskanker stelt de uroloog het behandelplan op. Als de kankercellen in de blaasspier zijn gegroeid of als de ziekte in een gevorderd stadium is, overlegt een team van urologen, medisch oncologen en radiotherapeuten over de behandelmogelijkheden. De keuzes in het behandelplan maken we in overleg met u.

Welke behandelingen zijn er mogelijk bij blaaskanker?

De operatie die is uitgevoerd om de diagnose te stellen, is tegelijkertijd de eerste behandeling. Tijdens deze operatie (TUR-blaastumor) neemt de uroloog met een elektrisch mesje of bioptie-tang de kankercellen uit de blaas weg. Als de arts vermoedt dat u een oppervlakkige vorm van blaaskanker heeft, dan volgt meestal binnen 24 uur na de ingreep een chemotherapeutische blaasspoeling. Deze medicatie komt niet in de bloedbaan terecht en geeft daarom meestal geen bijwerkingen. De spoeling verkleint de kans dat de kanker terugkomt.

De uitslag van het weefselonderzoek bepaalt of deze behandeling volstaat, of dat een aanvullende behandeling nodig is. Het soort aanvullende behandeling hangt onder meer af van de vorm van blaaskanker. Alle behandelingen hebben het doel om u te genezen. Alleen bij uitgebreid uitgezaaide blaaskanker is geen genezing mogelijk.

Oppervlakkige blaaskanker, milde vorm

• Geen aanvullende behandeling nodig.
• U blijft onder controle waarbij kijkonderzoeken van de blaas plaatsvinden.

Oppervlakkige blaaskanker, meerdere milde afwijkingen

• Controles met kijkonderzoeken van de blaas.
• Aanvullende chemotherapeutische blaasspoelingen.

Oppervlakkige blaaskanker, agressieve vorm

• Een tweede operatie waarbij weefsel wordt weggenomen (TUR-blaastumor).
• Aanvullende immunotherapeutische blaasspoelingen. Hierbij wordt een medicijn in de blaas gebracht dat het eigen afweersysteem stimuleert kankercellen op te ruimen.

• Controles met kijkonderzoeken van de blaas.

In de spier groeiende blaaskanker, zonder aanwijzingen voor uitzaaiingen

• Een operatie waarbij de blaas en omliggende lymfeklieren worden verwijderd. Tijdens de operatie wordt een alternatief voor de opvang van urine aangelegd. Afhankelijk van de situatie kan bij een man ook de prostaat verwijderd worden en bij een vrouw de baarmoeder en eierstokken. Bij deze operatie wordt uit voorzorg meestal ook de blinde darm verwijderd. Het alternatief voor de opvang van urine bepalen we in overleg met u en afhankelijk van de situatie. Zie hieronder bij ‘Alternatieven voor een blaas’.
• Afhankelijk van de uitgebreidheid van de blaaskanker en uw medische voorgeschiedenis zal gekozen worden voor een robot geassisteerde operatie (DaVinci Xi) of een klassieke “open chirurgische”benadering. 
• Uitwendige bestraling.
• Gecombineerde bestraling en chemotherapie.

Lokaal doorgegroeide en/of beperkt uitgezaaide blaaskanker

• Chemotherapie om het kankerweefsel zo klein mogelijk te maken.
• Een operatie waarbij de blaas en omliggende lymfeklieren worden verwijderd. Zie hieronder bij ‘Alternatieven voor een blaas’.

Uitgezaaide blaaskanker

• Als de blaaskanker uitgebreid is uitgezaaid, is genezing niet mogelijk. In dit geval zijn er meerdere uitzaaiingen in lymfeklieren of andere organen.
• Chemotherapie kan de ziekte remmen.
• Een milde vorm van bestraling kan klachten van de blaas verlichten.
• Bij uitgezaaide blaaskanker is soms een experimentele behandeling mogelijk, die in studieverband wordt aangeboden. Uw arts zal u hier meer over vertellen.

Alternatieven voor een blaas

Als tijdens de behandeling uw blaas verwijderd is, zorgen we voor een alternatieve manier om de urine op te vangen. In het LUMC zijn een aantal technieken mogelijk.

De simpelste oplossing en met de minste complicaties, is een urinestoma. Dit is een kunstmatige uitgang voor urine. In het LUMC kiezen we daarbij voor een zogeheten Brickerstoma. Dit urinestoma wordt in de rechteronderbuik geplaatst en heeft een urine-opvangzakje. 

Brickerstoma

Naast een urinestoma zijn er ook nog enkele andere mogelijkheden:

• Aanleg nieuwe blaas van dunne darm (Hautmann-neoblaas) Hierbij wordt een urinereservoir gemaakt van een stukje dunne darm. Dit reservoir wordt aangesloten op de plasbuis. Een deel van de patiënten kan dit reservoir uiteindelijk legen door met de buik te persen. Een ander deel moet zichzelf katheteriseren om het reservoir te legen. Een nieuwe blaas van dunne darm geeft soms problemen zoals urineweginfecties, urineverlies of stoornissen in de nierfunctie en zoutbalans in het bloed.

• Aanleg reservoir van dikke en dunne darm (Indiana pouch). Dit reservoir wordt aangesloten op een buisje en kan via de navel worden geleegd. De mogelijke problemen van dit reservoir zijn vergelijkbaar met die van de Hautmann-neoblaas.

Hoe kunt u zich op de behandeling voorbereiden?

• Alle onderdelen van de behandeling kunnen ingrijpend zijn. Daarom is het goed als u zich oriënteert. Wat houdt de ziekte in? Wat zijn de behandelmogelijkheden? U kunt hierover lezen en praten met uw familie en vrienden.
• Vragen kunt u altijd stellen in het gesprek met uw behandelaar. U kunt ook bellen met de polikliniek Urologie, tel. 071 - 526 23 04.

Wat is de prognose?

Bij blaaskanker is het moeilijk vast te stellen of iemand echt genezen is. Ook na een behandeling die gericht is op genezing, kan de ziekte terugkomen. Als de ziekte terugkomt, is dat meestal binnen vijf jaar.

Bij oppervlakkige vormen van blaaskanker is de kans dat de ziekte binnen vijf jaar terugkomt gemiddeld 55%. Als u opnieuw oppervlakkige blaaskanker krijgt, kunt u opnieuw op de hierboven beschreven manier behandeld worden en genezen.

Meedoen aan wetenschappelijk onderzoek

Het LUMC doet regelmatig wetenschappelijk onderzoek naar de behandeling van blaaskanker. Afhankelijk van uw situatie kunt u gevraagd worden om hier aan mee te doen. Uw uroloog beoordeelt dan tijdens het spreekuur of u aan de voorwaarden voldoet. U krijgt een informatiefolder mee en een toestemmingsformulier. Deelname is altijd op vrijwillige basis.

Na uw behandeling voor blaaskanker bieden we verschillende vormen van nazorg. Dit is afhankelijk van het type behandeling dat u heeft ondergaan. Als u vanuit een ander ziekenhuis naar het LUMC bent verwezen voor de behandeling van blaaskanker, vinden de eerste controles in het LUMC plaats. Op termijn neemt de uroloog in uw eigen ziekenhuis de controles over.

Welke specifieke nazorg kunnen we bieden bij deze aandoening?

Na een operatie

Na een operatie blijft u onder controle bij de polikliniek Urologie. U ziet de uroloog zo vaak als nodig is. Als u een stoma heeft gekregen, wordt u ook gecontroleerd door de stomaverpleegkundige. Indien nodig schakelen we een incontinentieverpleegkundige of bekkenbodemfysiotherapeut in.

Na bestraling

Na uitwendige bestraling krijgt u een controle bij de uroloog en de radiotherapeut in het LUMC. U ontvangt hiervoor een oproep. Dit is gewoonlijk 3 tot 6 weken na de laatste bestraling. Op dat moment zijn de acute bijwerkingen van de bestraling meestal grotendeels voorbij. Uw radiotherapeut bekijkt samen met de uroloog wat het effect van de behandeling is. Zij controleren of u last heeft van bijwerkingen en bespreken met u het plan voor verdere controles.

Na chemotherapie

U komt op controle bij de medisch oncoloog, zo vaak als nodig is.

Maatschappelijk werk

De ziekte kanker en de behandeling daarvoor kunnen ingrijpend voor u zijn. In het LUMC werken oncologisch maatschappelijk werkers die u kunnen helpen uw gevoelens rond de ziekte en de behandeling te verwerken.

Waar moet u op letten na uw behandeling?

De behandeling van blaaskanker kan bijwerkingen geven. Sommige zijn te verwachten, andere komen onverwacht. Let u goed op eventuele bijwerkingen en bespreek deze met uw arts. Ook als u na de behandeling last krijgt van pijn, koorts of zwellingen, moet u contact opnemen met uw arts.

Contact bij problemen na uw behandeling

Problemen kunt u aangeven tijdens de controles. Voor urgente problemen belt u naar:

• De polikliniek Urologie (na urologische ingrepen): 071 - 526 23 04 (maandag t/m donderdag van 8.00-12.30 uur en van 13.30-15.00 uur, vrijdag van 8.00-11.30 uur).
• De polikliniek Radiotherapie (na bestraling): 071 - 526 19 90 (dagelijks van 8.30-15.00 uur).
• De polikliniek Medische Oncologie (na chemotherapie): 071 – 526 353 (dagelijks van 9:00-16:30 uur)

Behandelteam

Bij de behandeling van blaaskanker in het LUMC is een groot aantal gespecialiseerde medewerkers betrokken. Naast de uroloog, oncoloog en radiotherapeut zijn dat bijvoorbeeld ook een radioloog, medisch secretaresses, artsen in opleiding, verpleegkundig specialisten en een patholoog. Sommigen van hen ziet u regelmatig, anderen zetten zich vooral achter de schermen voor u in.

Drs. R. Altink-Kleijne

Radiotherapeut-oncoloog

Dr. R.F.M. Bevers

Uroloog

Dr. H.W. Elzevier

Uroloog

Prof. A.J. Gelderblom

Oncoloog

Drs. E.J. van Gennep

Uroloog

Drs. S.A.C. Luelmo

Klinisch oncoloog

Prof. dr. S. Osanto

Klinisch oncoloog

Prof. dr. R.C.M. Pelger

Uroloog

Afdelingshoofd Urologie

Drs. E.J.F. van Reij

Radiotherapeut-oncoloog

Drs. W.C.G. Zonneveld

Uroloog

Dr. S.E. Rademakers

Radiotherapeut-oncoloog

Dr. M. Donker

Radiotherapeut-oncoloog

Wie kunt u nog meer tegenkomen?

• Uroloog: J.I.M. van Uhm

Aan welke studies kan je meedoen?

Waar doen we momenteel onderzoek naar?

Op dit moment lopen er verschillende onderzoeken naar blaaskanker in het LUMC.

• We onderzoeken welk type scan optimale informatie geeft over de aanwezigheid van uitzaaiingen, voorafgaand aan een operatieve behandeling van blaaskanker.
• We doen onderzoek naar een immunotherapeutische behandeling (anti-PD-L1) bij uitgezaaide blaaskanker.
• Het LUMC doet mee aan de URICA-trial, waarbij onderzocht wordt of een urinetest de kijkonderzoeken van de blaas kan vervangen als controlemiddel.
• Daarnaast werken we aan een aantal basale wetenschappelijke onderzoeken.

Steun ons onderzoek 

Het onderzoek naar blaaskanker dat de afdeling Urologie doet, kost veel geld. Een deel daarvan betaalt het LUMC zelf, maar voor een groot deel zijn we afhankelijk van fondsen en giften. Met uw hulp kunnen we ons onderzoek blijven doen.

Contact

Wilt u meer weten of hebt u nog vragen? Neem dan contact met ons op of volg de links voor aanvullende informatie.

Patiëntportaal mijnLUMC

In het patiëntportaal mijnLUMC vindt u een duidelijk overzicht van uw behandelingen en hebt u inzicht in uw medische gegevens. Snel en veilig. Thuis, onderweg en in het ziekenhuis.

Patiënt verwijzen

Informatie voor artsen en instellingen die patiënten naar het LUMC willen verwijzen.

• Verwijsinformatie
  

Contactgegevens voor patiënten

• Polikliniek Urologie: 071 - 526 23 04
• Polikliniek Radiotherapie: 071 - 526 19 90

• Polikliniek Medische Oncologie: 071 - 526 63 53

Links

• Alles over urologie

• Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties
• De Stomavereniging

• Stoma of neoblaas