Toxisch adenoom
Deze informatie is opgesteld door de afdeling(en) Endocrinologie.
Wat is Toxisch adenoom?
Een toxisch adenoom is een goedaardige ziekte van de schildklier, waarbij schildkliercellen zich onttrekken aan de normale regulatie en te veel schildklierhormoon gaan produceren. Het gevolg hiervan is een te snel werkende schildklier, ofwel hyperthyreoïdie.
Verschijnselen
De verschijnselen van een toxisch adenoom ontstaan doordat de schildklier te veel schildklierhormoon produceert (hyperthyreoïdie). Er ontstaan klachten, waarvan de ernst afhangt van de mate van overactiviteit van de schildklier (mate van overproductie van schildklierhormoon) en de snelheid waarmee dit ontstaan.
Klachten van een te snel werkende schildklier zijn vermoeidheid, vermagering, hartkloppingen, nervositeit en prikkelbaarheid, warmte-intolerantie, overmatig zweten, diarree, menstruatiestoornissen en spierzwakte. Verder kunnen er lokale klachten ontstaan door zwelling van de schildklier.
Oorzaak
Bij een toxisch adenoom groeit een groep cellen van de schildklier te snel. Deze groei kan merkbaar zijn doordat in de schildklier een zwelling te voelen is. Behalve dat de cellen te snel groeien, produceren ze ook een overmaat aan schildklierhormoon. Waarom deze groep cellen te snel groeit is niet duidelijk, hoewel veranderingen in de genen een rol lijken te spelen.
Naar aanleiding van uw klachten en de bevindingen bij lichamelijk onderzoek zal er bij de arts een verdenking ontstaan op een te snel werkende schildklier. Door het doen van bloedonderzoek, kan de arts inzicht krijgen in de oorzaak van de hyperthyreoïdie. Verder zal de arts een schildklierscan laten maken. Samen met het bloedonderzoek zal de schildklierscan de diagnose toxisch adenoom kunnen bevestigen.
Welke behandelingen zijn er mogelijk?
De reden voor behandeling van een toxisch adenoom is dat een te snel werkende schildklier op de lange termijn nadelige effecten heeft op het lichaam. Daarnaast geeft behandeling afname van de klachten die door de hyperthyreoïdie worden veroorzaakt.
De behandelstrategie bij een toxisch adenoom hangt af van de klachten die de patiënt heeft en de mate van hyperthyreoïdie. Indien er geen klachten zijn en de schildklierwaarden slechts licht verhoogd zijn zal de behandeling bestaan uit toediening van radioactief jodium (zie verder). Indien er klachten zijn van hyperthyreoïdie en wanneer de waarde van het schildklierhormoon te hoog is zal er in eerste instantie worden begonnen met pillen die de schildklierhormoon aanmaak blokkeren (strumazol). Deze behandeling zal de concentratie schildklierhormoon in het bloed doen dalen en de klachten passend bij hyperthyreoïdie doen afnemen. Zodra in het bloed blijkt dat dit goed gelukt is (meestal na ongeveer 6 weken), zal de arts naast strumazol ook schildklierhormoon voorschrijven (levothyroxine) aangezien het doorgaan met strumazol alleen zal leiden tot te weinig schildklierhormoon in het bloed (hypothyreoïdie).
Levothyroxine dient 's morgens op een lege maag een half uur voor het ontbijt met wat water ingenomen te worden. Bij het voorschrijven van de dosis wordt door uw behandelend arts ook gekeken naar uw persoonlijke situatie, zoals bijvoorbeeld het gebruik van bijkomende medicijnen. Aangezien gelijktijdige inname van melk of ijzertabletten de opname van schildklierhormoon vermindert, moet men dit voorkomen. Strumazol kunt u innemen wanneer u wilt. Belangrijk om te weten is dat het gebruik van strumazol soms leidt tot een zeer zeldzame (risico <0.1%) maar potentieel gevaarlijke bijwerking, agranulocytose genoemd, wat inhoudt dat het beenmerg onvoldoende witte bloedlichaampjes maakt, met als gevolg een verhoogd risico op zeer ernstige infecties. Meestal presenteert agranulocytose zich als koorts en keelpijn. Bij dergelijke klachten is het dan ook verstandig onmiddellijk contact op te nemen met uw behandelend arts. Verder kan als gevolg van het gebruik van strumazol een overgevoeligheidsreactie ontstaan, die zich meestal uit als jeukende huiduitslag.
De behandeling met strumazol en levothyroxine zal de ziekte niet genezen. Hiervoor is therapie met radioactief jodium aangewezen. Hierbij wordt radioactief jodium als capsule ingenomen, waarna het jodium zich ophoopt in de schildklier. In de schildklier leidt de toediening van het radioactieve materiaal tot uitschakeling van de te snel werkende schildkliercellen. Hierdoor zal de overproductie van schildklierhormoon afnemen. Omdat het enige maanden duurt alvorens het effect van radioactief jodium bereikt is, zal in afwachting van het effect de eventuele behandeling met strumazol worden voortgezet. Behandeling met radioactief jodium leidt bij 80% van de patiënten tot een normaal functioneren van de schildklier. Daarnaast neemt de zwelling van de schildklier veelal af. Voor de rest van het lichaam heeft deze behandeling geen nadelige effecten. Behandeling kan echter pas plaatsvinden als een zwangerschap uitgesloten is omdat de behandeling nadelige effecten op het ongeboren kind kan hebben. Om deze reden mogen patiënten de eerste zes maanden na behandeling niet zwanger worden.
Voor de behandeling met radioactief jodium zult U uitgebreid worden voorgelicht door de nucleair geneeskundige.
In uitzonderingsgevallen worden patiënten met een toxisch adenoom geopereerd.