Radio-embolisatie met Yttrium-90

Wat is Radio-embolisatie met Yttrium-90?

Radio-embolisatie is een vorm van bestraling via het bloed bij leverkanker. Hiervoor gebruiken we het radiotherapeutisch middel Yttrium-90. De behandeling blijkt goed te werken om de groei van de kanker te remmen. Ook verbetert de levensverwachting bij deze therapie. ‘Normale’ bestraling vindt van buitenaf door de huid heen plaats. Maar bij de behandeling van de lever is de kans aanwezig dat ook gezond leverweefsel beschadigt. Radio-embolisatie werkt van binnenuit en heel plaatselijk. Zo blijft het gezonde weefsel zo veel mogelijk gespaard.

Wat gaat er vooraf aan het onderzoek of de behandeling?

Hoe bereidt u zich voor op de behandeling 

Voordat de behandeling kan beginnen, krijgt u enkele onderzoeken. Het begint met een algemeen vooronderzoek. Daarna volgt het ‘angiografisch’ vooronderzoek. Hierbij test de arts hoe de bolletjes zich verdelen in de lever.  

Vooronderzoek 

Er zijn voorwaarden waaraan u moet voldoen voordat u de behandeling kunt ondergaan. Daarom wordt uw medische voorgeschiedenis en medicijngebruik met u besproken. Ook wordt er bloed afgenomen. Daarnaast wordt een eventueel eerder gemaakte CT- of MRI-scan herhaald.  

Angiografisch vooronderzoek 

Tijdens dit onderzoek kijkt de arts hoe het bloed naar de lever stroomt. Hij bekijkt hoeveel bloed naar de tumor gaat en hoeveel naar het gezonde deel van de lever. Onder het kopje ‘Dag van de procedure’ ziet u wat er tijdens dit onderzoek precies gebeurt. U wordt 1 dag opgenomen voor dit onderzoek.  

Als het resultaat van het vooronderzoek positief is, wordt de afspraak gemaakt voor de radio-embolisatie. Deze therapeutische behandeling zal 1 of 2 weken later plaatsvinden.  

Hoe kunt u zich voorbereiden?

Opname 

Voor het angiografisch vooronderzoek wordt u een dag opgenomen. Dat betekent dat u dezelfde dag weer naar huis gaat, maar dat u voor en na de ingreep op de verpleegafdeling verblijft. Naast kleding die ook in bed makkelijk zit, kunt u ook een ochtendjas of vest meenemen en slippers of pantoffels. Neem verder zo weinig mogelijk mee naar de afdeling behalve bijvoorbeeld wat leesmateriaal.

De dag van de radio-embolisatie wordt u opgenomen op een verpleegafdeling. In de meeste gevallen blijft u na de behandeling nog 2 nachten op deze verpleegafdeling. Kijk hier hoe u zich kunt voorbereiden.  

Medicijnen 

Over het algemeen kunt u uw medicijnen op de gebruikelijke manier en tijd innemen. Kan dat niet, dan hoort u dit van tevoren van uw behandelend arts. Neem in ieder geval een recente lijst (maximaal 14 dagen oud) mee met de medicijnen die u slikt. Weet u niet precies wat u gebruikt? Dan kunt u een medicijnenlijst bij uw apotheek ophalen. 

Let op: Meld het als u bloedverdunners gebruikt of recent gebruikt heeft. Ook wanneer u een stollingsziekte hebt, moet u dit altijd van tevoren doorgeven aan uw behandelend arts. 

Eten en drinken 

Zowel voor het angiografisch vooronderzoek als de radio-embolisatie mag u 3 uur voor de procedure niet eten en drinken.  

Wat moet u meenemen? 

• Uw paspoort, ID-kaart of rijbewijs. 
• Het pasje van uw ziektekostenverzekering. 
• Een lijst van de medicijnen die u gebruikt. U kunt die ophalen bij uw apotheek. 
• Thuis gebruikte medicijnen, in de originele verpakking 
• Een dieetvoorschrift, als u dat heeft.  
• Eventueel een mobiele telefoon.  
• Uw inschrijfkaart van het LUMC. Die heeft u alleen als u al eens eerder in het LUMC behandeld bent. 

Meld bijzonderheden vooraf 

Laat het ons weten wanneer u een lichamelijke beperking of handicap hebt. Zo kunnen we als het nodig is extra tijd inplannen voor uw onderzoek. 

Zwangerschap 

De behandeling is niet veilig voor ongeboren kinderen. Vrouwelijke patiënten mogen daarom niet zwanger zijn tijdens de therapie. Ook 3 maanden na de behandeling mogen vrouwen niet in verwachting raken. Mannen moeten tot 3 maanden na de behandeling een zwangerschap voorkomen. Het is dus belangrijk om goede anticonceptie te gebruiken. Bijvoorbeeld door de pil te slikken of condooms te gebruiken. 

Bent u zwanger of denkt u zwanger te zijn? Neem dan contact op met uw behandelend arts en meld het voorafgaand aan het onderzoek bij de afdeling Radiologie.  

Bent u verhinderd? 

Laat het ons op tijd weten wanneer de afspraak niet kan doorgaan. Wij kunnen dan een andere patiënt in uw plaats helpen.  

Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?

De dag van de procedure 

Waar moet u zich melden? 

Voordat u naar uw afspraak gaat, meldt u zich eenvoudig aan via de aanmeldzuilen in de centrale hal. Bij aankomst op de verpleegafdeling dient u zich nogmaals te melden bij de aanmeldzuil. Op het scherm van de aanmeldzuil wordt getoond in welke wachtruimte u mag plaatsnemen. 

Voorbereiding op de verpleegafdeling 

Een van onze verpleegkundigen ontvangt u op de verpleegafdeling. Die wijst u uw bed en legt u uit wat er tijdens de opname gaat gebeuren. Natuurlijk kunt u altijd bij de verpleegkundigen terecht met uw vragen. Op de verpleegafdeling krijgt u een operatiejasje aan en een infuus. Ook neemt de verpleegkundige bloed af. Daarna wordt u naar de onderzoekskamer gebracht.  

Angiografisch vooronderzoek 

Vanuit de wachtkamer haalt een medewerker (de radiodiagnostisch laborant) u op. U neemt plaats op de onderzoekstafel, waarbij de laborant ervoor zorgt dat u zo comfortabel mogelijk ligt. De laborant sluit u aan op de bewakingsapparatuur om zo uw bloeddruk, hartslag en het zuurstofgehalte in het bloed in de gaten te houden. 

Om infecties te voorkomen maakt de laborant eerst uw lies schoon met een roodgekleurd desinfectiemiddel. Daarna wordt u toegedekt met een steriel laken. U krijgt nu een plaatselijke verdoving. Zodra die is ingewerkt, prikt de interventieradioloog in de slagader in de lies en schuift een dun slangetje (katheter) naar binnen. Door het slangetje wordt contrastvloeistof ingespoten. Vervolgens maakt de interventieradioloog röntgenfoto’s van de leverslagader en zoekt de juiste aftakkingen die de tumor bloed geven. 

Soms is het nodig om bloedvaten die naar organen (zoals de maag of darmen) gaan, af te sluiten. Zo kunnen er geen radioactieve bolletjes onbedoeld in andere organen terechtkomen. Deze bloedvaten blijven ook na de behandeling afgesloten.   

Vervolgens dient de arts via de katheter een licht radioactieve vloeistof toe. Deze is niet schadelijk en helpt te voorspellen hoe de bolletjes zich bij de echte behandeling zullen verspreiden. Het gaatje in het bloedvat van de lies maakt de arts dicht met een soort plugje (een ‘closure device’). Het plaatsen ervan kan ongeveer 15 seconden gevoelig zijn.  

Het laatste onderdeel van het vooronderzoek is een SPECT-CT scan op de afdeling Nucleaire Geneeskunde. De radiodiagostisch laborant brengt u hierheen. Deze scan brengt de verdeling van de bolletjes in beeld. Ook kijkt de arts of er (bijna) geen radioactiviteit in de longen of andere organen terecht is gekomen. 

Wat gebeurt er bij radio-embolisatie? 

De lever krijgt op 2 manieren bloed: via de poortader en via de leverslagader. Gezond leverweefsel krijgt voor 75% bloed van de poortader. De andere 25% komt via de leverslagader. Maar levertumoren krijgen juist vooral bloed via de leverslagader. Daarom wordt bij radio-embolisatie deze leverslagader gebruikt voor de behandeling. Via dit bloedvat worden hele kleine radioactieve bolletjes ingespoten. Het bloed vervoert de bolletjes naar de kleinste bloedvaten van de tumor. Daar kunnen ze niet verder en komen ze vast te zitten (embolisatie). Eenmaal in de tumor geven de bolletjes hun radioactiviteit af. Zo maken ze de tumorcellen kapot.  

De therapeutische radio-embolisatie behandeling 

De behandeling lijkt veel op het angiografisch vooronderzoek. Alleen worden nu via het slangetje in uw lies de radioactieve bolletjes met Yttrium-90 ingespoten. Zodra het klaar is, maakt de arts het gaatje in de lies weer dicht met een closure device. Hierna gaat u terug naar de verpleegafdeling. 

Duur van de procedure 

Het angiografisch vooronderzoek duurt gemiddeld 3 uur. De radio-embolisatie ongeveer 2 uur. 

Waar moet u op letten direct na het onderzoek / de behandeling?

Houdt u er rekening mee dat u, na ontslag uit het ziekenhuis, geen voertuig mag besturen.

Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?

Risico's 

Aan elke medische ingreep zijn risico’s en bijwerkingen verbonden. Voor het angiografisch vooronderzoek en de radio-embolisatie zijn dat: infectie of schade aan een bloedvat. Ook kan er een nabloeding ontstaan op de plek waar de katheter heeft gezeten. 

Na afloop van de radio-embolisatie kunt u griepachtige verschijnselen ervaren zoals misselijkheid, buikpijn, koorts en vermoeidheid. Dit gaat binnen een paar dagen vanzelf over. Tegen de misselijkheid kunt u medicijnen krijgen. Sommige patiënten hebben pijn rechts in de bovenbuik. Hier zijn medicijnen voor. De pijn houdt meestal niet langer dan 48 uur aan. 

Ernstige complicaties zijn bij deze behandeling zeldzaam. De behandeling geeft een heel klein risico op een leverabces (ophoping van pus). Leverfalen (slecht functioneren van de lever) kan voorkomen als het de lever niet goed lukt om te herstellen van de veranderingen in de bloedsomloop. Bij de behandeling bestaat een klein risico dat de bolletjes in de verkeerde bloedvaten of in andere organen dan de lever terechtkomen. Gevolgen daarvan kunnen zijn: longontsteking, schade aan de galwegen, galblaasontsteking, maag- of darmzweer of alvleesklierontsteking. 

Contrastmiddel 

Voor dit onderzoek gebruikt de radioloog jodiumhoudend contrastmiddel. Dit middel maakt bloedvaten beter zichtbaar. Voor de meeste mensen is het gebruik van contrastvloeistof ongevaarlijk, binnen een paar uur plast u het weer uit. De interventieradioloog dient de contrastvloeistof toe via de katheter. Het inspuiten kan gevoelig zijn. Ook kunt u het kort warm krijgen, of een beetje misselijk worden.  

Bij een klein aantal patiënten treedt een allergische reactie op, waar in de meeste gevallen geen behandeling voor nodig is. Hebt u ooit zo’n reactie gehad? Meld dit dan van tevoren bij uw behandelend arts. 

Welke specifieke nazorg kunnen wij bieden?

Na het onderzoek 

Wanneer u weer terug bent op de afdeling, moet u minimaal 2 uur bedrust houden. De verpleegkundige bekijkt regelmatig de plaats in de lies waar de katheter zat. Ook meet die een aantal keer uw bloeddruk, hartslag en temperatuur. U mag 1 tot 2 uur na het onderzoek weer gewoon eten en drinken. Dit geldt zowel voor het angiografisch vooronderzoek en de therapeutische behandeling. 

Als de plek waar de katheter zat er rustig uitziet en u geen moeilijkheden hebt bij het bewegen, wordt u geholpen om weer te ‘mobiliseren’. Dat wil zeggen dat de verpleging u helpt uit bed te komen en te bewegen.  

De dag na de radio-embolisatie worden controle opname met een SPECT-CT scan gemaakt op de afdeling Nucleaire Geneeskunde. Tijdens dit onderzoek kijkt de arts hoe de radioactieve stof verdeeld is in de levertumor. 

Waar moet u op letten na uw onderzoek/behandeling?

Mag ik na vertrek uit het ziekenhuis weer alles doen?  

Gedurende de eerste 3-4 dagen (of tot de huid genezen is) mag u wel douchen, maar niet in bad of zwemmen. Verschoon de pleister dagelijks totdat de huid genezen is.  

Tot 3 dagen na de procedure moet de lies niet te veel belast worden. Dat houdt in:  

• Zo min mogelijk de trap op- en afgaan 
• Niet zwaar tillen (zwaarder dan 5 kilo) 
• Niet sporten 
• Niet bukken

Houdt u er rekening mee dat u, na ontslag uit het ziekenhuis, geen voertuig mag besturen.

Leefregels  

Straling 

De radioactieve Yttrium 90-bolletjes zorgen voor inwendige bestraling zodra ze zijn ingespoten. De stralingsactiviteit buiten het lichaam is minimaal, maar niet 0. Hoewel dit geen direct gevaar met zich meebrengt, moet u toch met wat dingen rekeninghouden. Dit is voor iedereen in uw omgeving belangrijk, maar speciaal voor kleine kinderen en zwangere vrouwen. Volg de leefregels die hieronder staan daarom zo goed mogelijk na de radio-embolisatie. Na het angiografisch vooronderzoek heeft u geen leefregels.  

Tijdens uw ziekenhuisverblijf na radio-embolisatie 

Mag ik bezoek ontvangen in het ziekenhuis?

Tijdens uw ziekenhuisopname mogen familie en vrienden u bezoeken. Zorg wel dat een bezoek niet langer dan 30-40 minuten per keer duurt. Zwangere vrouwen en kinderen onder de 10 jaar kunnen de eerste 2 dagen na de radio-embolisatie beter niet langskomen.  

Mag ik lichamelijk contact hebben met mijn bezoek?

U mag na de radio-embolisatie niet langer dan enkele minuten direct lichamelijk contact hebben met volwassenen. Houd voor perioden langer dan enkele minuten meer dan 1 meter afstand tot andere volwassenen.  

Kan ik vrij over de afdeling en door het ziekenhuis lopen?

Ligt u op een eenpersoonskamer? Dan mag u niet buiten uw ziekenhuiskamer komen. Als u bent opgenomen op een kamer met meerdere personen, dan moet u in en op uw bed blijven. 

Kan ik gewoon gebruikmaken van het toilet?

Ja, maar kijk uit met knoeien. Daarom moet u zittend plassen, óók als u man bent. Gebruik altijd toiletpapier, spoel het toilet door en was uw handen grondig. 

Na ontslag uit het ziekenhuis 

Hoe lang moet u de leefregels thuis volgen?

De meeste van onderstaande leefregels gelden voor 1 week na ontslag uit het ziekenhuis. 

Hoe staat het met contact met zwangere vrouwen?

Probeer op minstens 1 meter afstand van zwangere vrouwen te blijven. 

Mag ik nog steeds voor mijn baby of jonge kinderen zorgen?

Bij kinderen jonger dan 2 jaar moet u iemand vragen om u gedurende 1 week te helpen bij de verzorging, zoals luiers verwisselen en eten geven. Als uw kinderen jonger dan 10 jaar zijn, moet u langdurig direct lichamelijk contact met uw kinderen vermijden. Denk daarbij aan knuffelen en op schoot houden. 

Mag ik doorgaan met borstvoeding?

Radioactief Yttrium komt niet via het bloed in de moedermelk terecht. De borst ligt wel vlak bij de behandelde lever. Daardoor kan het drinkende kind wat straling ontvangen. U moet daarom gedurende 1 week na de behandeling stoppen met borstvoeding. Melk afkolven mag wel. 

Mag ik lichamelijk contact hebben met mijn partner of andere huisgenoten?

Lichamelijk contact zoals omarmen of vrijen is gewoon toegestaan. 

Mag ik bezoek ontvangen?

Bezoek ontvangen is geen probleem. 

Mag ik werken?

De meeste patiënten kunnen niet werken wegens hun leverziekte. Bent u daar wel toe in staat, dan mag u gaan werken. Als u met kleine kinderen werkt en veel direct en langdurig contact met hen hebt, moet u 1 week wegblijven van uw werk. 

Mag ik naar school?

Nee, gedurende 1 week mag u niet naar school. 

Mag ik naar de film, theater, et cetera, gaan?

U kunt gerust uitgaan. 

Mag ik gebruikmaken van het openbaar vervoer?

Er zijn geen bezwaren om met het openbaar vervoer te reizen. 

Mag ik vliegen?

Dat hangt van de situatie af. Hiervoor heeft u persoonlijk advies van de stralingsdeskundige nodig. 

Mag ik hetzelfde toilet gebruiken als anderen?

Ja, maar kijk uit met knoeien. Daarom moet u zittend plassen, óók als u man bent. Gebruik altijd toiletpapier, spoel het toilet door en was uw handen grondig. 

Wat moet ik of mijn familie doen als ik (onverwachts) in een ziekenhuis wordt opgenomen?

Wordt u binnen 3 maanden na de behandeling opgenomen in een ziekenhuis, vertel dan direct dat u behandeld bent met radioactief Yttrium. Dit moet ook als u in hetzelfde ziekenhuis opgenomen wordt als waarin u met Yttrium behandeld bent. 

Wat moeten mijn familie en/of nabestaanden doen als ik overlijd?

In het geval dat u binnen 30 dagen na de behandeling overlijdt, gelden de volgende richtlijnen. 

• Er moet direct contact worden opgenomen met de stralingsdeskundige. Die kan advies geven over de te volgen werkwijze. Dit moet in elk geval gebeuren voor een eventuele lijkschouwing en het verzorgen van het lichaam. 
• Het lichaam mag zonder extra maatregelen naar een mortuarium gestuurd worden. Voor een lijkwake hoeven geen bijzondere maatregelen te worden getroffen. 

Contactgegevens van de betrokken poliklinieken

Hebt u nog vragen? 

Als u vragen hebt, kunt u contact opnemen met de afdeling Interventie Radiologie. Dat kan op werkdagen tussen 8.15 en 16.00 uur op telefoonnummer 071-526 24 10 of via e-mail: SecretariaatAngio-interventie@lumc.nl.

Handige links

Meer informatie 

Bekijk ook het filmpje over radio-embolisatie. Hierin wordt uitgelegd wat de behandeling precies inhoudt. 

Video