Gewrichtsbescherming bij gewrichtsklachten

Wat is Gewrichtsbescherming bij gewrichtsklachten?

Het beschermen van uw gewrichten is van essentieel belang om gewrichtsklachten te verminderen en te voorkomen. Bij gewrichtsbescherming wordt een gewricht op een verantwoorde wijze ingeschakelt bij dagelijkse activiteiten zodat gewrichstklachten kunnen worden verminderd en voorkomen.

Wanneer u structureel alert bent op het verantwoord gebruik van de gewrichten, kunt u zelf een bijdrage leveren aan het verminderen van pijn, overbelasting van uw gewrichten en vermoeidheidsklachten. Uw dagelijks handelen aanpassen, wil niet zeggen dat u geen handelingen meer kunt uitvoeren. In het begin zult u bewust moeten na gaan hoe u uw handelen gewrichtsbeschermend kan vormgeven.

Op den duur wordt dit toepassen  een automatisme en hoeft u hier niet (meer) bewust over na te denken. Het voorkomen van klachten speelt dus een belangrijke rol in de behandeling van reumatische aandoeningen. Met kleine  aanpassingen in het dagelijks leven en eventueel het gebruik van eenvoudige hulpmiddelen kunnen veel klachten worden voorkomen.

Wat gaat er vooraf aan het onderzoek of de behandeling?

Gewrichtsbeschermende principes 

Binnen de gewrichtsbescherming gaan we uit van een aantal principes welke u kunt toepassen in het dagelijks leven. U zult zelf gaan ervaren welke principes voor u toepasbaar zijn.  Het betreft de volgende principes welke in deze folder nader worden toegelicht: 

• Belast een gewricht niet te lang en te zwaar 
• Blijf bewegen  
• Voorkom plotselinge bewegingen 
• Wissel rust en activiteit af 
• Houd rekening met pijn  
• Belast een gewricht in de meest stabiele stand  
• Afwisselen van statische en dynamische arbeid  
• Gebruik de grote in plaats van de kleine gewrichten 
• Verdeel de belasting over meerdere gewrichten 

Belast een gewricht niet te lang en te zwaar 

Het bewegen bij een reumatische aandoening kan pijnlijk zijn. De pijn kan toenemen wanneer u de gewrichten te lang en / of te intensief belast. Indien de pijn langer dan een half uur aanhoudt, na het uitvoeren van een activiteit, is er sprake van overbelasting. Om overbelasting te voorkomen zijn er een aantal strategieën: 

• Voer de activiteit op een rustig tempo uit 
• Voer een activiteit op een aangepaste wijze uit 
• Verdeel de kracht die bij de activiteit komt kijken over meerdere gewrichten 
• Gebruik een hulpmiddel om de activiteit minder belastend te maken

Blijf bewegen 

Wanneer u regelmatig beweegt,  doorvoed u het gewricht met voedingsstoffen en kan het gewricht zijn afvalstoffen kwijt. Hierdoor blijven uw gewrichten soepel.

Indien u te weinig belast, vergroot de kans dat de gewrichten stijver worden. Wanneer u te veel belast, overbelast u de gewrichten en kunnen de klachten van pijn, stijfheid en vermoeidheid toe nemen. Het is dus van belang dat u een evenwicht vind tussen wat u wilt / moet doen (belasting) op een dag en wat uw lichaam aan kan (belastbaarheid).

Ook is bewegen essentieel om de spieren, pezen en banden rondom het gewricht te versterken. Door regelmatig lichamelijke activiteiten uit te voeren (ook oefeningen) kunt u de spieren, pezen en banden versterken. U beweegt voldoende wanneer u dagelijkse minimaal 30 minuten matig intensieve inspanning levert.

Bij matig intensieve inspanning verhoogd de hartslag iets en krijgt u een snellere ademhaling. Dit gebeurd bijvoorbeeld wanneer u fietst en stevig wandelt of intensief in het huishouden bezig bent. Wanneer de spieren, pezen en banden in goede conditie zijn, kunnen ze het beschadigde gewricht beter ondersteunen bij het opvangen van schokken.

Voorkom plotselinge bewegingen 

Wanneer u plotseling beweegt kan er ineens veel kracht op uw gewricht komen te staan. Dit is voor de kwetsbare gewrichten extra belastend. Het kraakbeen kan door de plotselinge beweging niet als ‘stootkussen’ optreden om schokken op te vangen.

Verstandig is het om rustig te bewegen waardoor de gewrichtsvloeistof zich kan verdelen over de gewrichtsvlakken. Hierdoor glijden uw botuiteinden gemakkelijker over elkaar. 

Wissel rust en activiteit af 

Zoals eerder aangegeven, is bewegen belangrijk om uw spieren en gewrichten in een goede conditie te houden en te krijgen. Rust is ook belangrijk, omdat hierdoor uw lichaam de kans krijgt zich te herstellen na een activiteit.

Rusten houdt niet per definitie in dat u naar bed moet gaan, het rusten kan ook in een comfortabele stoel of op de bank. U kunt beter regelmatig een korte pauze nemen in plaats van één keer een lange pauze. Bedenk dat een taak niet in één keer af hoeft en vraag hulp aan derde. Wanneer u stofzuigt kunt u bijvoorbeeld eerst de woonkamer doen, rusten en vervolgens de slaapkamer.

Houd rekening met pijn 

Pijn is een signaal van het lichaam waar u rekening mee moet houden. Wordt de pijn veroorzaakt door een ontstoken gewricht,  dan is het  belangrijk dat u het gewricht zo veel mogelijk ontziet. Heeft pijn ten gevolgen van (over)belasting, dan is het verstandig om na te gaan wat u heeft gedaan en op welke wijze u deze handelingen heeft uitgevoerd.

Het is voor de toekomst dan verstandig om de werkwijze bij deze handeling aan te passen om overbelasting te voorkomen. 

Belast de gewrichten in de meest stabiele stand  

De stabiele stand van een gewricht is de stand waarin de gewrichtsvlakken elkaar over een groot oppervlak raken. Op deze manier wordt de kracht, die bij een activiteit komt kijken,  over een groot oppervlak verdeeld. Spieren en de gewrichten worden niet onnodig (over)belast. 

Indien u last heeft van uw pols is het aan te raden om de pols te belasten in de stand waarbij de duimkant van uw hand naar boven gericht is. Bijvoorbeeld voor het snijden zijn hiervoor aangepaste messen ontwikkeld. Zie foto 1 en 2.

Foto 1: belasting in onstabiele stand 

Foto 2: gewrichtsbeschermende houding  

Afwisselen van statische en dynamische arbeid 

Het is van belang om een evenwicht te vinden tussen statische en dynamische arbeid. Statische arbeid zijn handelingen waarbij u de spieren aanspant zonder dat u een beweging maakt. Tijdens statische arbeid neemt de doorbloeding van uw spieren af waardoor afvalstoffen niet goed kunnen worden afgevoerd. Dit kan pijn veroorzaken waardoor de spieren nog meer aanspant.

Enkele voorbeelden van statische belasting zijn het werken achter een computer (de schouderspieren worden aangespannen), het tillen van boodschappen en staan. Wanneer u dynamisch beweegt maakt uw lichaam daadwerkelijk een beweging. Uw spieren worden afwisselend aangespannen en ontspannen. Voorbeelden hiervan zijn lopen, bukken en stofzuigen. Zie foto 3 en 4.

Foto 3: zonder greepverdikker 

Foto 4: met greepverdikker

Gebruik de grote in plaats van de kleine gewrichten 

De grote gewrichten van uw lichaam zijn over het algemeen minder kwetsbaar dan de kleine gewrichten. Probeer dan ook de kracht zoveel mogelijk te dragen met deze grote gewrichten. Grote gewrichten zijn de gewrichten van uw elleboog, schouder, knie en heup. De kleine gewrichten zijn de hand en polsgewrichten.

Indien u toch de kleine gewrichten moet belasten zoals bij schrijven of bij het hanteren van bestek, kunt u het beste de greep vergroten (bijvoorbeeld met isolatiemateriaal van verwarmingsbuizen).  

Verdeel de belasting over meerdere gewrichten 

Wanneer u de kracht die bij een activiteit komt kijken over meerdere gewrichten verdeeld, worden specifieke gewrichten minder belast. Wanneer u water uit een waterkoker wilt inschenken, kunt u hierbij het beste twee handen gebruiken. Een ander voorbeeld is om een voorwerp met de hele hand te pakken in plaats van met de vingertoppen. Zie foto 5 en 6.

Foto 5: belaste houding 

Foto 6: gewrichtsbeschermende houding

Contactgegevens van de betrokken poliklinieken

Afdeling Reumatologie Academische Zorg
Sectie ergotherapie
Telefoonnummer: 071 526 46 62 (08.30 – 16.00 uur)
Email: reumatologie.academischezorg@lumc.nl (uitsluitend voor niet medische vragen)