Wat is Sondevoeding thuis, bij kinderen?

In dit document leest u hoe u de voeding klaar moet maken en hoe u de voeding het beste kunt bewaren. Vervolgens wordt beschreven hoe u voeding geeft via de maagsonde. Daarna wordt beschreven hoe u medicatie dient te geven. Als een kind weinig drinkt kan de mond uitdrogen. Ook kan er wat meer slijm worden gevormd in de neus door prikkeling van het neusslijmvlies door de sonde. Daarom is de verzorging van de mond en neus van uw kind extra belangrijk. U leest hoe u de mond en neus van uw kind kunt verzorgen. Hierna kunt u lezen tegen welke problemen u aan kunt lopen en wat de juiste acties hierbij zijn.
Aan het einde van het document is een verkorte handelingenlijst opgenomen waarop u kort en bondig alle stappen terug kunt vinden. Ook vindt u een aftekenlijst waarop vorderingen bijgehouden kunnen worden. In het ziekenhuis wordt deze lijst ingevuld in het dossier van uw kind. Tenslotte vindt u het formulier ‘voedingsafspraken’ waarop u de gegevens m.b.t. voeding en materialen overzichtelijk bij elkaar heeft.
Alleen indien u thuis gebruikt maakt van de voedingspomp Flowcare Infinity vindt u aan het einde van dit document een instructie voor het geven van sondevoeding via deze pomp.

Waarom doen we dit onderzoek/deze behandeling?

Door het lezen van dit document beschikt u over de benodigde kennis om uw kind sondevoeding en/of medicatie toe te dienen via de maagsonde. De verpleegkundige die voor uw kind zorgt neemt met u deze theorie door en u krijgt de gelegenheid uw vragen te stellen. Hierna doet zij de handelingen voor. Daarna kunt u onder begeleiding van de verpleegkundige deze handelingen gaan oefenen. Indien zowel u als ouders als de verpleegkundige vindt dat alle onderdelen worden beheerst zal de kolom ‘zelfstandig’ worden afgetekend. U kunt hierna zelfstandig voeding en/of medicatie via de maagsonde geven zowel in het ziekenhuis als thuis. Dit document kunt u als naslag gebruiken.

Wat gaat er vooraf aan het onderzoek of de behandeling?

Hoe bereidt en bewaart u de voeding? 

Moedermelk afkolven en adviezen rondom hygiëne 

• Moedermelk met schone handen afkolven in daarvoor bestemde materiaal.
• Reinig de kolfsets na elke kolfsessie. Spoel de kolfsets eerst met koud water af. Stop de sets in een warm sopje en spoel ze daarna nogmaals af. Droog ze af met een hydrofiele luier. Pak bij elke kolfsessie een schone hydrofiele luier.
• Bewaar de kolfsets in een afgesloten, droge en schone bak.
• Kook de kolfsets dagelijks uit.

Bewaren van de moedermelk

• Na het kolven kortdurend de melk laten afkoelen en daarna de flesjes achter in de koelkast (niet in de deur) zetten.
• Moedermelk na kort afkoelen direct invriezen, indien de verwachting is dat dit niet binnen 48 uur gebruikt wordt.
• Voorzie elk flesje afgekolfde moedermelk van een etiket met daarop de datum en tijd van afkolven.

Kunstvoeding bereiden en bewaren 

Voeding kan per portie of voor 24 uur klaargemaakt worden. 

• Voorbereiding 
  • Schoon werkblad (gereinigd met schoon doekje en afgedroogd) met schone materialen 
  • Handen wassen en goed afdrogen met een schone handdoek 
• Alle benodigde materialen bij de hand leggen 
• Indien u voeding per portie klaarmaakt:
  • Let op de houdbaarheidsdatum van de voeding. Eerst de oude voorraad opmaken. 
  • Gebruik koud kraanwater dat rechtstreeks uit de kraan komt (dus geen warm water uit de kraan). 
  • Laat de kraan even doorlopen voordat u het water gebruikt, zodat restjes van boiler- of geiserwater uit de leidingen gelopen zijn. 
  • U kunt ook bronwater gebruiken, maar dit is niet nodig. Indien u bronwater gebruikt, gebruik dan een pak of fles dat net geopend is. Kies een variant met weinig mineralen en zonder koolzuur. Deze merken dragen de vermelding ‘geschikt voor de bereiding van babyvoeding’. 
  • Warm het water op in een flessenwarmer of magnetron. 
  • Voeg de poeder toe en zorg dat poeder en water zich goed vermengen. Roer zo nodig door met een garde of vork, zodat ook alle klontjes oplossen. Door klontjes raakt de sonde eerder verstopt. 
• Indien u voeding voor 24 uur klaarmaakt: 
  • Let op de houdbaarheidsdatum van de voeding. Eerst de oude voorraad opmaken.
  • Kook de juiste hoeveelheid water en laat dit afkoelen. U kunt kraanwater gebruiken. Laat de kraan even doorlopen voordat u het water gebruikt om te koken, zodat restjes van boiler- of geiserwater uit de leidingen gelopen zijn.
  • U kunt ook bronwater gebruiken, maar dit is niet nodig. Indien u bronwater gebruikt, gebruik dan een pak of fles dat net geopend is. Kies een variant met weinig mineralen en zonder koolzuur. Deze merken dragen de vermelding ‘geschikt voor de bereiding van babyvoeding’. 
  • Voeg de juiste hoeveelheid poeder toe en zorg dat poeder en water zich goed vermengen. Roer zo nodig door met een garde of vork, zodat ook alle klontjes oplossen. Door klontjes raakt de sonde eerder verstopt.
  • Dek de voeding in zijn geheel af en zet achter in de koelkast.

Voeding verrijken volgens voorschrift diëtist 

Toevoegingen/verrijking volgens voorschrift van diëtist aan moedermelk of kunstvoeding toevoegen 

• Alle toevoegingen goed oplossen

Houdbaarheid voeding in de thuissituatie zolang uw kind sondevoeding krijgt:

* De voorkeur gaat uit naar koelen direct na het afkolven. 

Voeding mag niet opnieuw opgewarmd of opnieuw ingevroren worden. Restjes opgewarmde voeding wegdoen.

Hoe gaat het onderzoek / de behandeling in zijn werk?

Voor u begint 

• Handen wassen met water en zeep en goed afdrogen met schone handdoek 
• Benodigdheden klaarleggen 

Wat heeft u nodig voor toedienen van sondevoeding? 

Controleren positie maagsonde

• 10 ml sondevoedingsspuit (gebruik dagelijks een schone spuit)

Toedienen voeding 

• Sondevoeding toedieningssysteem
• Voorgeschreven voeding opgewarmd
• Sondevoedingspomp
• Water uit stromende kraan

Stap 1: positie van de maagsonde controleren 

1. Diepte van de maagsonde bij de neus bekijken op overeenkomen met de afgesproken diepte en zichtbare markeringsstreep/markeringspleister 
2. Wat maagsap optrekken en beoordelen: maagsap ziet grasgroen of helder/kleurloos, soms met wat gekleurde stukjes slijm erin of vermengd met (sonde) voedingsresten 
3. Opkrullen van de maagsonde in de mond bekijken 

• Bij opkrullen de maagsonde verwijderen en de thuiszorg bellen 

1. De pleister waarmee de maagsonde op de wang is vastgeplakt, is intact 

• De pleister verschonen als deze vies is of los gaat 
  • Voorzichtig de oude pleister losmaken, waarbij u de maagsonde in positie houdt 
    • Op de maagsonde het aantal centimeters bekijken en de afgesproken diepte behouden 
    • Schone pleister vastplakken

NB. Bij twijfel of de maagsonde in de darmen, longen of de keel zit, contact opnemen met de thuiszorg die zo nodig de pH van het maagsap kan bepalen. 

Bij twijfel NOOIT voeding toedienen en de thuiszorg bellen

Stap 2: Sondevoeding toedienen

• Fles vullen met afgesproken hoeveelheid voeding, met 10 ml extra voor toedieningssysteem. Indien je vooraf voeding klaargemaakt hebt voor 24 uur, dit eerst zwenken/roeren voor uitschenken in de fles. 
• Fles opwarmen 
  • Temperatuur van de voeding controleren: een druppel voeding op de binnenkant van uw de pols is lauwwarm (rond 34C). 
• Bij gebruik van zak met sondevoeding deze schudden en houdbaarheidsdatum controleren. 
• Voeding aansluiten op voedingssysteem. Deze in de voedingspomp bevestigen en het systeem vullen. 
• Sluit het gevulde systeem aan op de maagsonde. 
• Stel de pomp in en druk op start.

Aandachtspunten tijdens inlopen van voeding 

• Blijf altijd in de buurt van uw kind tijdens het inlopen van de voeding.
• Zorg ervoor dat uw kind niet naar de maagsonde kan grijpen en deze onbedoeld kan verwijderen tijdens het geven van de voeding. 
• Observeer reacties van uw kind tijdens het inlopen van de voeding. 
• Bij spugen, verslikken, hikken, misselijkheid of hoesten:
  1. Voeding direct stoppen
  2. Positie van de maagsonde controleren 

Hoe lang mag continue sondevoeding aangesloten zijn? 

Stap 3: Beëindigen van de voeding 

• Nadat de voeding is ingelopen, het toedieningssysteem loskoppelen van de maagsonde. 
• De maagsonde doorspoelen met water afkomstig uit de stromende kraan. Dit kan met 2-5 ml bij baby’s en 5-10 ml bij grotere kinderen. Indien uw kind een vochtbeperking heeft kan dit ook met lucht. Doorspoelen verkleint de kans op verstopping van de maagsonde. 
• Maagsonde met dopje afsluiten 
• Het toedieningssysteem na de voeding reinigen met water uit stromende kraan 
  • Toedieningssysteem 1x per 24 uur systeem vervangen (tenzij fabrikant anders voorschrijft). 
• Indien van toepassing na de voeding de fles omspoelen met KOUD water en vervolgens reinigen in de vaatwasser op minimaal 55°C of in heet sop met een speciale flessenborstel 
  • Fles naspoelen met warm water om zeepresten te verwijderen 
  • Fles ondersteboven laten drogen op een droge, schone doek.

Hoe geeft u medicatie via de maagsonde?

Wat heeft u nodig voor toedienen van medicatie via de maagsonde? 

• Medicijnflesje (liefst met Nutrisafe schroefdrop): let op dat de medicatie via maagsonde gegeven mag worden. 
• (Voedings)spuit om medicatie (volgens voorschrift arts) in op te trekken. 
• 10 ml sondevoedingsspuit (controleren maagsonde).
• Kraanwater.

Medicatie toedienen 

• Eerst de handen wassen met water en zeep en goed afdrogen met schone handdoek. 
• Houdbaarheid van medicatie op medicijnflesje controleren. 
• Aantal ml op te trekken medicatie berekenen
  • Optrekken uit medicijnflesje met sondevoedingsspuitje
• Positie van de maagsonde controleren met 10 ml voedingsspuit, zie ‘stap 1: positie van de maagsonde controleren’, blz. 2.
• Medicatie langzaam in de maagsonde spuiten. 
• Maagsonde naspoelen met 2-5 ml bij baby’s en bij grotere kinderen met 5-10 ml water (bij vochtbeperking met lucht).
• Maagsonde afsluiten met dopje of sondevoeding starten, zie ‘stap 2: Sondevoeding toedienen’, blz. 3.

Waar moet u op letten direct na het onderzoek / de behandeling?

Hoe verzorgt u de mond en neus van uw baby?

Wat heeft u nodig voor de mondverzorging? 

• Gaasjes 
• Water uit stromende kraan 
• z.n. Vaseline

Mondverzorging 

Als uw kindje niet of weinig drinkt, kan de mond uitdrogen. Verzorg daarom minimaal 3 keer per dag de mond van uw baby. 

• Gaasje nat gemaakt met water om de pink wikkelen. 
• Voorzichtig om de lipjes strijken, zodat uw kind de mond zal openen. 
• Met het natte gaasje van de binnenkant van wangzak via de tong naar de andere wangzak en weer terug via het gehemelte strijken. 
  • Eventueel slijm weghalen. 
  • Verzorging met schone natte gaasjes herhalen tot de mond schoon en vochtig is. 
  • Mond- en keelholte bekijken op wit beslag, wondjes, oneffenheden, en/of uitdroging. 
• Mond- en keelholte inspecteren om te kijken of de maagsonde zichtbaar is in de keel en NIET opkrult. 
  • Bij opkrullen de maagsonde verwijderen en thuiszorg inschakelen. 
• Bij zeer droge lippen kunt u met vaseline de lippen verzorgen, nadat losse velletjes van de lippen zijn verwijderd met een schoon nat gaasje. 

Wat heeft u nodig voor de verzorging van de neus? 

• Gaasjes 
• Water, eventueel met opgelost keukenzout (½ theelepel op 150 ml water) 
  • Of z.n. neusdruppeltjes van fysiologisch zout 
• Schone pleister om de maagsonde (opnieuw) te fixeren

Neusverzorging 

Een sonde zorgt voor prikkeling van het neusslijmvlies, waardoor extra slijm wordt gevormd. De neus kan hierdoor verstopt raken. Bij verstopte neus of zichtbare verontreiniging in de neus, de neus schoonmaken. 

• Gaasje nat maken met het water en daarmee de neus van uw baby schoonmaken. 

• u kunt ook neusdruppeltjes van fysiologisch zout geven. 

• Pleister waarmee de maagsonde is vastgemaakt, verschonen als deze vies is of loslaat. 

Hoe verzorgt u de mond en neus van uw kind? 

Mondverzorging 

Als uw kind niet of weinig drinkt, kan de mond uitdrogen. Verzorg daarom minimaal 3 keer per dag de mond van uw kind. 

• Minimaal tweemaal per dag de tanden poetsen. Drie keer per dag of vaker de mond spoelen met een mondspoeling zoals fysiologisch zout of water. Eventueel de binnenkant van de mond schoonmaken met een gaasje. 
• Lippen invetten met vaseline. 
• Dagelijks de mond controleren op onregelmatigheden.

Neusverzorging 

Een sonde zorgt voor prikkeling van het neusslijmvlies, waardoor extra slijm wordt gevormd. De neus kan hierdoor verstopt raken. Bij verstopte neus de neus laten snuiten en evt druppelen met fysiologisch zout.
Verschoon de pleister waarmee deze op de wang is vastgeplakt indien deze vies is geworden of loslaat.

Wat zijn de risico's, bijwerkingen of complicaties?

Sonde is voor een groot gedeelte of helemaal uit de neus 

Uw kind heeft zelf de sonde verwijderd of de sonde zit niet meer goed. Indien de sonde nog niet helemaal verwijderd is, verwijder deze. 

• Neem contact op met de thuiszorg om een nieuwe maagsonde in te brengen

Spugen tijdens de voeding

• Toediening van de sondevoeding (tijdelijk) stoppen 
• Uw kind rechtop houden 
• Positie van maagsonde opnieuw controleren: 

• Kijken in de mond op opkrullen maagsonde 
  • Positie van de maagsonde en fixatie op de neus bekijken 
  • Is de positie goed, kan de rest van voeding gegeven worden indien uw kind niet meer spuugt en rustig is 
  • Bij twijfel over positie en aanhouden van spugen de thuiszorg bellen

Spugen als geen voeding wordt gegeven en situaties als hoesten en niezen 

• Uw kind rechtop houden 
• Positie van maagsonde opnieuw controleren: 

• Kijken in de mond op opkrullen 
  • Positie van de maagsonde en fixatie op de neus bekijken 
  • Wat maagsap optrekken en beoordelen 
  • Bij aanhouden spugen de thuiszorg inschakelen 

Twijfel over positie van maagsonde (anders dan bovenstaande situaties) 

1. Voorafgaand aan bevestiging van lege 10 ml voedingsspuit op maagsonde deze 2 ml optrekken, vervolgens op maagsonde draaien, met vaart spuit indrukken (lucht inspuiten) en daarna klein stukje optrekken (sap verkrijgen). 

• Als geen sap komt, uw kind 5 minuten op de andere zij neerleggen en nogmaals proberen. 
  • Opgetrokken sap beoordelen: 
    • Maagsap is grasgroen of helder/kleurloos, soms met gekleurde stukjes slijm of voeding(sresten). 
    • Duodenum-(darm)sap bevat gal (goudgeel tot bruingroen) en is meestal dikker. 
    • Luchtwegsap kan, net als maagsap, helder en kleurloos zijn.

2. Bij twijfel over soort opgetrokken sap, de thuiszorg inschakelen.

Obstructie van de sonde 

Voeding of medicatie kan voor verstopping van de maagsonde zorgen. Daarnaast kan ook een knik in de maagsonde voor een obstructie zorgen. 

1. Zichtbare knik opheffen.
2. Maagsonde doorspuiten met 2 ml water uit de stromende kraan. 

• Als dit goed gaat, kan de voeding hervat worden.

1. Als de obstructie niet op de heffen is, contact opnemen met de thuiszorg om een nieuwe maagsonde in te brengen.

Spruw 

Zichtbaar witte puntjes op de tong of wangslijmvlies die niet weg te vegen zijn voorafgaand aan de voeding, kan duiden op spruw (een schimmelinfectie).

• Overleg met uw huisarts

Bij blijvende problemen als spugen, hoesten en niezen kunt u de thuiszorg bellen.

Waar moet u op letten na uw onderzoek/behandeling?

Hoe en wanneer reinigt u de voedingspomp? 

1x per week 

• Voedingspomp volledig uitschakelen 
• Altijd de stekker uit het stopcontact verwijderen voor het schoonmaken van de pomp 
• Pomp 1x per week reinigen met een warme, niet al te vochtige schone doek; 

`Bij voeding op de pomp, meteen: 

Pomp direct schoonmaken als voeding op de pompbehuizing, sensor of de rotor terecht is gekomen. U kunt hiervoor een warme, niet al te vochtige doek en evt een wattenstaafje voor gebruiken.

Overig

Korte handelingenlijst: toedienen van sondevoeding 

Lijst ter registratie van ouders/verzorgers om sondevoeding thuis te geven 

Let op: vul ook altijd de registratie in HiX in! 

Naam ouder/verzorger A:                  .....……………………………………………………………. 

Naam ouder/verzorger B/n.v.t.*:       .………………………………………………………………. 

Naam 3 persoon/n.v.t.*:                  ……………………………………………………………….. 

* Streep door wat niet van toepassing is

Bij die personen (1, 2 of 3) die thuis sondevoeding gaan geven, zijn alle hokjes afgetekend.

Bij die personen (1, 2 of 3) die thuis sondevoeding gaan geven, zijn alle hokjes afgetekend. 

Lijst ter registratie ouders/verzorgers om medicatie via maagsonde te geven 

Naam ouder/verzorger A:                  .....……………………………………………………………. 

Naam ouder/verzorger B/n.v.t.*:       .………………………………………………………………. 

Naam 3 persoon/n.v.t.*:                  ……………………………………………………………….. 

* Streep door wat niet van toepassing is 

Bij die personen (1, 2 of 3) die thuis medicatie via de maagsonde gaan geven, zijn alle hokjes afgetekend.

Voedingsafspraken 

Uw kind gaat met een voedingssonde naar huis. Op dit formulier vindt u een lijst met de belangrijkste gegevens hierover. 

Datum: …..-…..- 20…. 

Voeding 

• De voeding die voor uw kind per 24 uur is afgesproken, is als volgt: 

....... keer per dag ............. ml ............................................................ 

op de volgende tijden ...., ....., ....., ....., ....., ....., ....., ....., ............uur 

*of continue 

• De sondevoeding krijgt uw kind in *porties of continue met voedingspomp 

snelheid van de pomp .......... ml per uur 

• De snelheid van de voedingspomp kunt u *wel/niet ophogen als uw kind de voeding goed verdraagt tot max. ……….ml per uur 

• Uw kind heeft *wel/geen vochtbeperking van max. ……. ml per dag 

• Uw kind krijgt *onverrijkte/verrijkte voeding 

Bij onverrijkte voeding: afgekolfde borstvoeding of kant en klare voeding gebruiken óf voeding bereiden volgens aanwijzingen op pak 

Bij verrijkte voeding: voeding klaarmaken volgens voorschrift van diëtiste. 

Materiaal 

• U maakt thuis gebruik van de sondevoedingspomp, van het merk …………………………………………………………………………..

• Uw kind heeft een *maagsonde/PEG-catheter/Maagbutton, , Charrière (dikte van de sonde)…..

• De maagsonde is ingebracht op ….. cm, vanaf de *neus/mond

• Deze maagsonde is ingebracht op ..…-…..-20…. en wordt na ….. weken vervangen, dat is op …..-…..-20…..

Bij problemen met de sonde altijd contact opnemen met de thuiszorg 

*Streep door wat niet van toepassing is 

Bijlage: voedingspomp Flocare Infinity

Plaatsen van het toedieningssysteem en voeding in de pomp 

1. Voedingspomp openen 

• op lipje (A) drukken en tegelijkertijd deur (B) openen 

1. Lus van het toedieningssysteem om het wiel heen leggen (met het plastic naar boven), deze voorzichtig strak trekken 
2. Cassette vastklikken 
3. Klep sluiten 
4. Fles met opgewarmde voeding in bijgevoegde plastic ring plaatsen 
5. Bovenkant (dop) van toedieningssysteem op fles draaien 
6. Fles ondersteboven aan paal hangen met plastic ring 

Vullen van toedieningssysteem 

1. Indien het systeem over een druppelkamer beschikt: in de druppelkamer knijpen zodat deze voor ⅓ gevuld is 
2. Voedingspomp aanzetten 

• <start/stop> 2 s ingedrukt houden tot piep hoorbaar is

• Voedingspomp voert zelftest uit

1. <clr> 2 s indrukken om geheugen te wissen 
2. <fill set> 2 s ingedrukt houden om het toedieningssysteem te vullen: 

• fill set verschijnt in display
• pomp stopt automatisch als het systeem gevuld is

Toedieningssysteem aansluiten op maagsonde

• d.m.v. Nutrisafe tussenstukje maagsonde verbinden met toedieningssysteem 

Voedingspomp instellen 

1. <ml/h>  <+> of <-> om de gewenste ml/h in te stellen (1-400 ml/h) 
2. <volume ml>  <+> of <-> om het gewenste volume in te stellen (1-4000 ml) 
3. <start/stop> om de voeding te starten 

• Als de dosis is toegediend, verschijnt ‘END OF DOSE’. De pomp stopt automatisch en een signaal is hoorbaar. 

Uw kind zo mogelijk op schoot nemen tijdens de voeding en eventueel mee laten zuigen op een fopspeen of een nat gaasje. 

Toedieningssysteem na de voeding reinigen 

• Schoon flesje vullen met KOUD water 
• <fill set> 2 seconden indrukken om het toedieningssysteem te spoelen. 
• Het sondevoedingssysteem 24 uur gebruiken en tussen twee voedingen in de koelkast bewaren