Wat is Omgaan met lage bloeddruk/orthostatische hypotensie?

Daling van de bloeddruk 

Een lichte daling van de bloeddruk bij staan is geen probleem, maar bij een groot verschil kunt u klachten krijgen. Als de daling van de bovendruk (systolische druk) 20 mm kwikdruk of meer is of als de daling van de onderdruk (diastolische druk) 10 mm kwikdruk of meer is, spreken artsen van 'orthostatische hypotensie'. Bijvoorbeeld,als de bloeddruk in liggende houding 140/90 (ook wel “140 over 90” genoemd) bedraagt, en tijdens staan 100/70, dan is de daling met 40 mm kwikdruk groot (het gaat om de daling van de bovendruk of systolische bloeddruk, dat is het eerste getal van de twee getallen).

Verschijnselen

• Het eerste wat u merkt is een merkwaardig gevoel in het hoofd: licht in het hoofd, danwel een zwaar gevoel in het hoofd, of duizeligheid.

• Een pijnlijk gevoel in schouders en nek in staande houding; als u gaat liggen verdwijnt die pijn snel.
• Hartkloppingen

• Als de bloeddrukdaling doorzet kan het u zwart voor de ogen worden en lijken geluiden van een afstand te komen; oorsuizen komt ook voor.

• Uiteindelijk kunt u het bewustzijn verliezen en vallen (flauwvallen). 

Bijkomende invloeden 

Onder sommige omstandigheden kunnen de klachten makkelijker optreden, zoals in de volgende situaties: 

• Lichamelijke inspanning kan een verergering veroorzaken. Dat kan tijdens de inspanning zelf zijn, zoals traplopen of fietsen, maar vooral ook direct na stoppen van de inspanning: dan voelt u zich onwel worden als u bijvoorbeeld bovenaan de trap even stilstaat, of als u op de fiets bent en moet stilstaan voor een stoplicht.
• De klachten kunnen erger worden als er wat minder vocht in het lichaam is. Dat geldt bijvoorbeeld voor de vroege ochtend na het opstaan als u nog niet ontbeten heeft, maar ook als u weinig gedronken heeft of vocht verloren heeft in een warme omgeving, door sterk transpireren bij warm weer, of door braken en diarree. 

Gebruik van alcohol heeft ook een bloeddrukverlagend effect. Vaak zijn er meerdere effecten tegelijk aanwezig, zoals tijdens een feestje: warmte, staan, alcoholgebruik.

Oorzaak

Er zijn vele redenen waarom de bloeddrukregeling in het lichaam kan falen. Een veelvoorkomende oorzaak is het gebruik van bepaalde medicijnen.

Medicijnen die orthostatische hypotensie kunnen geven zijn:  

•  Middelen tegen depressie en angststoornissen (zogenaamde ‘antidepressiva’, waaronder tricyclische antidepressiva en MAO-remmers), 
•  Middelen tegen psychoses (zogenaamde ‘antipsychotica’), 
•  Middelen tegen hoge bloeddruk, 
•  Plaspillen, 
•  Hartmedicatie, 
•  Middelen voor neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, 
•  Vele andere medicijnen. 

Kijk in de bijsluiter of informeer bij uw apotheek.

Diverse ziekten zoals suikerziekte, nierziekten en neurologische ziekten (ook de ziekte van Parkinson) kunnen het effect op de bloeddruk ook nog eens versterken.

Het aantonen van orthostatische hypotensie  

Uw behandelaar denkt aan orthostatische hypotensie op basis van de klachten die u vertelt. In de meeste gevallen kan orthostatische hypotensie aangetoond worden door de bloeddruk eerst liggend te meten, als u een tijdje rustig gelegen heeft, en daarna een aantal keren in staande houding. Dat moet in ieder geval na twee minuten, maar soms langer.

Welke behandelingen zijn er mogelijk?

De behandeling richt zich er op om bloeddrukdalingen te voorkomen, of de ernst ervan te beperken. 

Wat kunt u zelf doen? 

1. Manieren om de bloeddruk te verhogen

Als u de lichtheid in het hoofd voelt opkomen, moet u oppassen, want dan bent u dichtbij bewusteloosheid en dan zou u kunnen vallen. U kunt dan het volgende doen: 

• Gaan zitten of hurken. Thuis kunt u zorgen dat er op plaatsen waar u soms klachten hebt  (bijvoorbeeld bovenaan de trap) een stoel of een kruk staat. Sommige mensen nemen bij wandelen een opklapbaar krukje mee om overal te kunnen zitten.

• Uw benen kruisen en tegen elkaar duwen. Dit verhoogt de bloeddruk, en kan zowel staand als zittend gedaan worden. Als u al evenwichtsproblemen hebt kunt u dit beter niet staand doen.
• Stevige vuisten maken; ook dit verhoogt de bloeddruk.
• Uw billen aanspannen; ook dit verhoogt de bloeddruk.

• Probeer te gaan zitten, want u kunt uw klachten niet onderdrukken, en als u blijft staan kunt u flauwvallen.

Uw dokter of verpleegkundige kan deze bewegingen voordoen en met u oefenen. Niet al deze 'trucjes' werken bij iedereen even goed. Welke bij u werkt kunt u zelf uitproberen.

2. Algemene maatregelen

• Voldoende vocht drinken en zout eten. Uw zenuwstelsel kan de bloeddruk beter op peil houden als er voldoende bloed is. De kleur van de urine is een simpele methode om te zien of het lichaam genoeg water bevat: hoe donkerder, des te minder water.

• Voor mannen: zittend plassen, vooral ’s nachts.
• Heeft uw bed een verstelbaar  hoofdeinde, zet dit dan omhoog. Vermijd lang staan. Zit er niet mee te gaan zitten, ook al vinden anderen dat vreemd.

• Niet plotseling stoppen met inspanning, maar even 'afbouwen' van de beweging. Als u aan sport doet is een duursport zoals wandelen en zwemmen waarschijnlijk beter dan een sport met een piekbelasting (zoals sprinten).

Wat kan uw behandelend arts doen: 

3. Medicijnen

Soms is aanpassing van uw medicatie nodig als die de oorzaak van uw klachten zijn, bijvoorbeeld verandering van de dosering of een ander medicijn kiezen. Belangrijk is dat u nooit zelf zonder overleg met uw behandelend arts uw medicijnen verandert. Als het veranderen van de dosering of overgaan op een ander medicijn niet gewenst is, en alle eerder genoemde adviezen onvoldoende helpen om uw klachten te verminderen, dan kan in sommige gevallen een bloeddrukverhogend medicijn bijgegeven worden. Er moet dan geregeld een controle van de bloeddruk en bloedonderzoek plaatsvinden.