Secundaire leverkanker

Wat is Secundaire leverkanker?

Uitzaaiingen in de lever worden ook wel levermetastasen genoemd. Kankercellen van de oorspronkelijke tumor, bijvoorbeeld in de dikke darm, kunnen zich via de bloedbaan verplaatsen. Als deze cellen in de lever ‘vastlopen’, kunnen ze zich daar nestelen en uitgroeien tot een nieuwe tumor. Ook als de darmtumor al weg is dankzij een operatie of een andere behandeling, kunnen er nog levermetastasen ontstaan.

Op deze pagina’s leest u meer over secundaire leverkanker, ook wel uitzaaiingen naar de lever of levermetastasen genoemd. Deze uitzaaiingen kunnen een gevolg zijn van verschillende vormen van kanker zoals dikkedarmkanker, borstkanker of een melanoom.

Van de patiënten met dikkedarmkanker krijgt bijna de helft  te maken met uitzaaiingen naar de lever. Deze uitzaaiingen worden dan tegelijk met de darmtumor ontdekt, maar het kan ook dat de uitzaaiingen pas in de periode na een behandeling aan het licht komen. Daarom is het van groot belang dat iedere patiënt met een vorm van kanker die risico geeft op secundaire leverkanker, goed wordt onderzocht op eventuele uitzaaiingen.  

Wilt u meer weten over kanker die ontstaat in de lever of galwegen en dus niet het gevolg is van uitzaaiingen? Kijk dan bij onze patiënteninformatie over primaire vormen van leverkanker.

Verschijnselen

Uitzaaiingen in de lever geven niet per definitie klachten. Daarom is controle na de behandeling zo belangrijk. Klachten die kunnen ontstaan, zijn onder meer:  

• Afvallen 
• Vermoeidheid, minder energie 
• Nachtelijk zweten 
• Buikpijn

Oorzaak

De reden dat kanker bij iemand wel of niet naar de lever uitzaait, is voor een groot deel nog onbekend. Wel is bekend dat dit voor een deel afhankelijk is van de eigenschappen van de eerste tumor in de darm. In het LUMC doen we hier momenteel onderzoek naar. 

Waarom u bij ons in goede handen bent

Voor uitzaaiingen in de lever bestaan verschillende behandelingen. In het LUMC hebben we veel ervaring met deze behandelingen en wordt u geholpen door een multidisciplinair team. In dit team zit een groot aantal specialisten bij elkaar: oncologisch chirurgen, medisch oncologen, radiologen, interventieradiologen, nucleair geneeskundigen en pathologen. Samen zoekt dit team naar de behandeling voor u.

Universitair Kankercentrum Leiden | Den Haag 

Het LUMC werkt sinds oktober 2016 samen met het Haaglanden Medisch Centrum in het Universitair Kankercentrum Leiden | Den Haag (UKC-LD). Het UKC-LD biedt de patiënt het beste van twee werelden: goede gastvrije zorg in combinatie met academische topzorg waarbij vernieuwing en ontwikkeling voorop staat. Binnen het UKC-LD werken we intensief samen om kennis en ervaring te bundelen en de kwaliteit van de zorg nog verder te verbeteren. 

Wetenschappelijk onderzoek 

In het LUMC doen we veel wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe vormen van diagnostiek en behandeling van uitzaaiingen in de lever. Zo proberen we de zorg bij secundaire leverkanker steeds verder te verbeteren. We werken daarvoor samen met medisch specialisten, onderzoekers en patiëntverenigingen binnen en buiten Nederland. 

Als er een vermoeden bestaat dat u secundaire leverkanker heeft, maken we zo snel mogelijk een afspraak voor u bij een van onze specialisten. 

Afspraak maken voor een diagnose 

Uw specialist of huisarts kan u naar het LUMC verwijzen en zorgt daarbij dat alle medische gegevens die al over u beschikbaar zijn, bij ons terecht komen. Zo kunnen we uw eerste afspraak al zo goed mogelijk voorbereiden. 

Na uw aanmelding neemt een medewerker van de polikliniek zo spoedig mogelijk contact met u op. U krijgt daarbij alle informatie die u nodig heeft voor uw eerste afspraak. 

Wie komt u tegen en wat staat u te wachten? 

Uw eerste afspraak is op de polikliniek Heelkunde, chirurgische oncologie. Daar maakt u kennis met uw behandelend arts. Dit is een oncologisch chirurg of internist-oncoloog. Voorafgaand aan uw eerste poliklinische bezoek is er al bloed bij u afgenomen en zijn alle onderzoeken die u eerder heeft gehad besproken in het multidisciplinaire team van artsen. Als er verder geen onderzoeken nodig zijn, licht de arts de diagnose verder toe en neemt met u de mogelijke behandelingen en een behandelvoorstel door.

Soms is het nodig om nog verder onderzoek te doen. Mogelijke onderzoeken zijn: 

• MRI-scan. Een MRI-scan maakt gebruik van een magnetisch veld om de lever in beeld te brengen. Om die reden zullen we u vragen alle voorwerpen van metaal uit of af te doen. De MRI-scan duurt gemiddeld 30 minuten en het kan nodig zijn om een contrastmiddel toe te dienen. Deze vloeistof zorgt voor betere beelden en plast u nadien gewoon weer uit. 
• CT-scan. Een CT-scan maakt gebruik van röntgenstraling, net als een normale röntgenfoto. Ook bij een CT-scan kan het nodig zijn contrastvloeistof toe te dienen. De scan duurt over het algemeen een kwartier. 
• PET-scan. Een PET-scan wordt gebruikt om tumoren op te sporen door het hele lichaam. U krijgt vooraf een kleine hoeveelheid radioactieve vloeistof toegediend die nodig is om de scan te maken. Deze stof is ongevaarlijk en plast u nadien gewoon weer uit.  
• Punctie. Tijdens een punctie nemen we een kleine hoeveelheid cellen af van de tumor. Dit gebeurt onder lokale verdoving. Met een naald halen we uit de uitzaaiing wat weefsel af. Een patholoog beoordeelt daarna de cellen om te bepalen om wat voor soort tumor het gaat.

U krijgt hiervoor een afspraak op korte termijn. Ook krijgt u duidelijke instructies mee. 

Uitslag van het onderzoek

Uitslag van het onderzoek 

Het multidisciplinaire team bespreekt de uitslagen van alle (eerdere) onderzoeken zodra deze bekend zijn. Zo kunnen we u zo snel mogelijk een passend behandelplan voorleggen. Uw behandelend arts bespreekt de mogelijke behandelingen uitgebreid met u op de polikliniek en samen kiest u voor de behandeling die het beste bij uw situatie en wensen past.  

Het komt soms voor dat een behandeling in het LUMC weinig toegevoegde waarde biedt. De behandeling kan dan ook plaatsvinden bij de specialist van het ziekenhuis dat u heeft verwezen. Ook dit zullen we met u bespreken. Wij zorgen in dat geval ook dat uw eigen specialist en het ziekenhuis op de hoogte worden gesteld, zodat zij de behandeling over kunnen nemen. 

Welke behandelingen zijn er mogelijk?

Als er bij u uitzaaiingen in de lever zijn gevonden, krijgt u een behandeling op maat. Alle vormen van behandeling zijn beschikbaar in het LUMC en binnen ons samenwerkingsverband Universitair Kankercentrum (UKC) Leiden | Den Haag. 

Welke behandelingen zijn er mogelijk? 

Het multidisciplinaire team van specialisten maakt voor u een passend behandelplan. Het is voor uzelf en voor ons belangrijk dat u zelf ook achter dit plan staat. Daarom neemt uw arts dit plan uitgebreid met u door. Zo maakt u samen een keuze waar u zich het meest prettig bij voelt. 

Een operatie 

Als er niet te veel uitzaaiingen zijn en deze niet te groot zijn, kan de chirurg het deel van de lever met daarin de uitzaaiingen verwijderen. Daarbij is het belangrijk dat er genoeg gezond leverweefsel overblijft. Ongeveer 20-30% van de mensen met secundaire leverkanker komt in aanmerking voor deze operatie. Is een operatie niet mogelijk, dan kijken we verder naar alternatieven. Het kan ook voorkomen dat u eerste een andere behandeling (bijvoorbeeld chemotherapie) krijgt om de uitzaaiingen kleiner te maken, waarna we u alsnog kunnen opereren. 

Hoe de operatie wordt uitgevoerd, bespreekt de chirurg vooraf met u. Soms is het bijvoorbeeld mogelijk om de operatie laparoscopisch uit te voeren. De chirurgen maken dan een of meerdere kleine sneetjes in de buik en werken via die sneetjes. Zo blijft u grote littekens en een langere herstelperiode bespaard.   

Het LUMC is daarnaast een van de weinige ziekenhuizen in de wereld die tijdens de operatie standaard fluorescentiebeeldvorming gebruikt om tumoren in de lever beter in beeld te krijgen. Hiervoor krijgt u de dag voorafgaand aan de operatie een contrastmiddel via het infuus. Dit middel hecht zich aan de uitzaaiingen en licht op tijdens de operatie, zodat de chirurgen heel nauwkeurig kunnen zien waar de uitzaaiingen zitten.   

Houdt u er rekening mee dat alle operaties een risico meebrengen op een bloeding, gallekkage, infectie of verstoorde wondgenezing. Mocht u hier vragen over hebben, dan kunt u deze aan uw behandelend chirurg stellen. 

Chemotherapie 

Als het niet mogelijk is om de tumor direct te opereren, is een behandeling met chemotherapie mogelijk. U ziet hiervoor de medisch oncoloog. De behandeling kan een combinatie zijn van verschillende soorten chemotherapie. Als de tumor voldoende reageert op de chemotherapie, is het soms mogelijk hierna alsnog de tumor te verwijderen via een operatie en/of radiofrequente ablatie.  

Als de tumor niet of onvoldoende op de chemotherapie reageert, bespreekt de medisch oncoloog met u hoe de behandeling verder gaat. De behandeling kan ook in een ziekenhuis dichter bij huis plaatsvinden. Voor vragen kunt u terecht bij uw behandelend internist-oncoloog.

Radiofrequente ablatie (RFA) en microwave ablatie (MWA) 

Een tumor of delen van een tumor zijn ook met radiogolven - radiofrequente ablatie (RFA)- of met microgolven - microgolf ablatie (MWA)- te bestrijden. Soms vindt RFA of MWA plaats in combinatie met een operatie. RFA of MWA kan ook een geschikte behandeling zijn als een operatie niet mogelijk of te riskant is. Bijvoorbeeld omdat de tumoren diep in de lever liggen. 

Het soort radiogolf van RFA en MWA is verschillend, maar de behandelingen gebeuren volgens hetzelfde principe en onder narcose. De interventieradioloog prikt (delen van) de tumor aan met een dikke naald die aan het uiteinde radiogolven uitzendt. Hierdoor raakt de tumor verhit en sterven de kankercellen.  

Zoals bij elke operatie kan ook na RFA en MWA op de plek van de verwijderde (delen van de) tumor een bloeding, orgaanbeschadiging, ontsteking (abces) of verstoorde wondgenezing optreden. Daarom blijft u na de ingreep vaak nog enkele uren of een nacht in het LUMC.  

Mocht u hier vragen over hebben, dan kunt u deze aan uw behandelend arts stellen.

Video: Ablatie

Stereotactische radiotherapie 

Stereotactische radiotherapie is een vorm van bestraling waarbij de tumor heel nauwkeurig wordt bestraald. Zo wordt het gezonde leverweefsel zo veel mogelijk gespaard. Voor deze behandeling krijgt u een afspraak bij een radiotherapeut-oncoloog. 

Deze behandelvorm vindt plaats in het Universitair Kankercentrum Leiden | Den Haag (UKC), op de locatie Haaglanden Medisch Centrum (HMC) Antoniushove te Leidschendam-Voorburg. Na een intakegesprek bij de radiotherapeut start de behandeling.  

Radioembolisatie 

Radioembolisatie is een vorm van inwendige radiotherapie die uitgevoerd wordt door de interventieradioloog. Via het slagaderlijke stelsel worden kleine bolletjes met radioactief materiaal in een levergezwel gespoten. Deze vorm van behandeling wordt uitgevoerd bij patiënten bij wie de tumor niet operatief verwijderd kan worden, of waar chemotherapie niet het gewenste effect heeft.

VideoTace en Radio-embolisatie

Hoe kunt u zich op de behandeling voorbereiden?

• Voor iedere behandeling in het ziekenhuis is het belangrijk dat uw conditie zo goed mogelijk is. Zorg daarom dat u uitgerust aan uw behandeling begint.  
• Voorafgaand aan de behandeling bespreekt de arts met u de mogelijke risico’s en uw eigen wensen. Denkt u hier van tevoren vast over na en schrijf alle vragen op die u hebt, zodat u deze aan uw arts kunt stellen. Zo kunt u samen met uw arts een weloverwogen beslissing maken. 
• Het is belangrijk dat uw behandelend arts op de hoogte is van uw medische voorgeschiedenis en eventuele allergieën. Zorg dat deze bekend zijn bij uw behandelend arts als dit nog niet op uw eerste poliafspraak besproken is.

Wat is de prognose?

Het is van belang om te beseffen dat cijfers over een prognose alleen een gemiddelde geven. Uw behandelend arts kan u meer vertellen over uw persoonlijke situatie. De prognose hangt sterk af van het soort tumor van waaruit de uitzaaiingen in de lever gekomen zijn en de uitgebreidheid van de uitzaaiingen. De prognose is de afgelopen jaren in zijn algemeenheid verbeterd en binnen het LUMC doen we veel wetenschappelijk onderzoek om de prognose steeds verder te verbeteren.

Meedoen aan wetenschappelijk onderzoek

In het LUMC doen we verschillende onderzoeken om de behandelingsmogelijkheden en vooruitzichten bij uitzaaiingen in de lever te verbeteren. Het kan daardoor zijn dat het voor u mogelijk is om aan een wetenschappelijk onderzoek mee te doen, bijvoorbeeld naar een nieuwe behandeling. Uw arts of de arts-onderzoeker bespreekt de risico’s en voorwaarden van zo’n behandeling als u daarvoor in aanmerking komt. Sommige behandelvormen worden alleen nog maar in studieverband uitgevoerd, omdat de effectiviteit ervan nog niet (volledig) bewezen is. Uiteraard is de keuze altijd volledig aan u of u aan een onderzoek mee wilt doen.  

Na de behandeling houden we een vinger aan de pols. U blijft bij ons onder controle, zodat we goed in de gaten kunnen houden of de kanker niet terugkomt.

Welke specifieke nazorg kunnen we bieden bij deze aandoening?

U komt de eerste 2 jaar na uw behandeling om de 4 maanden op het spreekuur voor controle. Voordat u langskomt, krijgt u een CT-scan van uw borst en buik en doen we bloedonderzoek. In overleg met u kunnen na verloop van tijd de controles ook plaatsvinden in het ziekenhuis dat u heeft verwezen of in een ziekenhuis bij u in de buurt. 

Het krijgen van kanker en het ondergaan van een behandeling kunnen ingrijpend zijn. De oncologisch maatschappelijk werkers van het LUMC kunnen u helpen om zaken rondom de ziekte en behandeling te verwerken.  

Waar moet u op letten na uw behandeling?

Na het ondergaan van iedere behandeling kunnen er complicaties optreden. Het is belangrijk dat u bij thuiskomst alert bent op signalen die mogelijk op een complicatie wijzen. Mogelijke signalen zijn:

• Koorts
• Buikpijn
• Geelzucht
• Jeuk

Heeft u last van een of meerdere symptomen of heeft u hier een vraag over, neemt u dan contact met ons op. 

Contact bij problemen na uw behandeling

Als u geopereerd bent of een radiofrequente ablatie heeft ondergaan, krijgt u van de verpleegafdeling contactinformatie mee voor het geval zich problemen voordoen. Aarzel bij ernstige problemen niet en bel meteen 112 of ga naar de dichtstbijzijnde spoedeisende hulp. 

Bij minder acute problemen kunt u contact opnemen met de polikliniek Oncologische chirurgie via telefoonnummer
071 – 526 43 09. 

Behandelteam

Dr. H.H. Hartgrink 

Oncologisch chirurg

Dr. G.J. Liefers 

Oncologisch chirurg

Dr. H.W. Kapiteijn 

Internist-oncoloog

Dr. F.M. Speetjens 

Internist-oncoloog

Dr. A.R. van Erkel 

Interventieradioloog

Dr. M.C. Burgmans 

Interventieradioloog

Dr. C.S.P. van Rijswijk 

Interventieradioloog

Dr. R.W. van der Meer 

Interventieradioloog

Prof. dr. L.F. De Geus-Oei 

Nucleair geneeskundige

Wie kunt u nog meer tegenkomen? 

• Oncologisch chirurg: Dr. R-J Swijnenburg, Dr. S. Mieog, Dr. A. Vahrmeijer 
• Physician Assistant: Jacob Lutjeboer
• Medisch secretaresses: Elles Verhoogt, Nel van Zwieten, Abra Wezemer

Aan welke studies kan je meedoen?

Binnen het LUMC wordt er uitgebreid onderzoek gedaan naar betere behandelmethoden voor patiënten met uitzaaiingen in de lever. Alle betrokken specialismen doen hier onderzoek naar. 

Zo vindt er op de afdeling Chirurgie onderzoek plaats naar een meer nauwkeurige vorm van opereren door de uitzaaiing tijdens de operatie op een andere manier in beeld te brengen. Dit gebeurt door het toedienen van een contrastvloeistof voor de operatie. Met speciale camera’s kijkt de chirurg tijdens te operatie naar de uitzaaiing en stelt vast of er zich nog andere uitzaaiingen in de lever bevinden. Ook kan zo worden gekeken of al het kwaadaardige weefsel verwijderd is.  

Vanuit de afdeling radiologie vindt onderzoek plaats naar het beter in beeld brengen van uitzaaiingen vóórdat een behandeling gestart wordt. De onderzoekers kijken welke vormen van scans, of een combinatie hiervan, het beste de uitzaaiingen in beeld brengen, met als doel een zo passend mogelijk behandelplan op te stellen. 

Vanuit de afdeling medische oncologie wordt onderzoek gedaan naar betere combinaties van chemotherapie. Lang niet bij alle patiënten is het nodig, of mogelijk, om chemotherapie te geven. Als u hiervoor in aanmerking komt, zal de medisch oncoloog u benaderen.  

Contact

Wilt u meer weten of hebt u nog vragen? Neem dan contact met ons op of volg de links voor aanvullende informatie. 

Patiëntportaal mijnLUMC 

In hetpatiëntportaal mijnLUMCvindt u een duidelijk overzicht van uw behandelingen en hebt u inzicht in uw medische gegevens. Snel en veilig. Thuis, onderweg en in het ziekenhuis. 

Patiënt verwijzen 

Informatie voor artsen en instellingen die patiënten naar het LUMC willen verwijzen. 

Verwijsinformatie

Contactgegevens voor patiënten 

Polikliniek Oncologische chirurgie: 071 - 526 43 09

Links

Het Leverpanel is verantwoordelijk voor het beoordelen van patiënten met secundaire levertumoren, zoals levermetastasen van colorectale carcinomen of levermetastasen van andere primaire origine, en het opstellen van een behandelvoorstel. 

Uw verwijzing dient ten minste de volgende gegevens te bevatten: 

1. Brief met relevante patiëntgegevens (incl. voorgeschiedenis, beloop en verslag van relevant aanvullend onderzoek zoals laboratoriumuitslagen, endoscopie en beeldvorming, evt. pathologie) 
2. Een CD met relevante beeldvorming

De brief kan bij voorkeur als PDF per e-mail naar: Leverpanel@lumc.nl óf per post (net als de CD) worden verzonden naar het volgende adres: 

LUMC
Polikliniek Oncologische chirurgie Heelkunde
t.a.v. Leverpanel
K2-R, kamer 99
Postbus 9600
2300 RC Leiden

Huisartsen die zijn aangesloten bij ZorgDomein kunnen patiënten via ZorgDomein digitaal verwijzen.

Het secretariaat van de polikliniek controleert of de gegevens compleet zijn en meldt uw patiënt aan voor de bespreking van het leverpanel, iedere dinsdag om 15.30 uur.  

Graag vragen wij u duidelijk te vermelden of het een verwijzing of een beoordeling betreft. Vermeldt u contactgegevens duidelijk in de verwijzing zodat wij het resultaat van de leverpanel bespreking aan u terug kunnen koppelen. 

Voor patiënten met primaire levertumoren is een apart zorgpad beschikbaar.

Handige links 

• Nederlandse Leverpatiënten Vereniging