Hartziekten / Cardiologie

De afdeling hartziekten houdt zich bezig met de diagnostiek en behandeling van cardiovasculaire aandoeningen. Zoals de zorg voor acute cardiale patiënten op de hartbewaking, het behandelen van patiënten in de kliniek met (aangeboren) hartafwijkingen en de zorg voor patiënten op de polikliniek.

Naast de poliklinieken en verpleegafdelingen (zie onderstaand) bestaat het hartcentrum uit de afdelingen hartbewaking, hartfunctie, hartkatheterisatie en het Cardiologie Centrum Voorschoten. De afdeling hartbewaking biedt acute en/of intensieve hartbewaking zoals bij een acuut hartinfarct, levensbedreigende hartritmestoornissen, hartklep afwijkingen, screening en implementatie van een steunhart, hartfalen en ontstekingen aan het hart. De hartfunctieafdeling wordt bezocht voor het ondergaan van een ECG, echocardiografie, holteonderzoek of fietstest – ook worden hier de pacemaker- en ICD controles uitgevoerd. Naast diagnostische hartkatheterisaties en elektrofysiologisch onderzoek worden dotterbehandelingen, ablaties van ritmestoornissen, klepimplantaties en pacemaker- en ICD implantaties verricht op de Hartkatheterisatieafdeling. Ten slotte vinden alle nodige onderzoeken plaats in het Cardiologie Centrum Voorschoten, een samenwerkingsverband tussen het LUMC, HMC en Cardiologie Centra Nederland.

Thoraxchirurgie

De afdeling Thoraxchirurgie houdt zich bezig met operaties aan in de thorax ofwel borstkas gelegen organen, zoals het hart, de longen en intrathoracale bloedvaten.

Centrum Aangeboren Hartafwijkingen Amsterdam-Leiden (CAHAL)

Het CAHAL is een expertisecentrum voor de diagnose en behandeling van aangeboren hartafwijkingen, vanaf de foetale tot en met de volwassenen leeftijd. Een intitiatief door drie academische ziekenhuizen, het Amsterdamse AMC en VU Medisch Centrum, inmiddels Amsterdam Universitair Medische Centra (Amsterdam UMC) en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in Leiden.

Het CAHAL functioneert als één centrum met één team van congenitaal cardiothoracale chirurgen, kindercardiologen en congenitaal cardiologen en wordt door de overheid als voorbeeld gezien voor het succesvol concentreren van bijzondere zorg. 

Longziekten

Het specialisme Longziekten houdt zich bezig met aandoeningen van de luchtwegen en de longen. We behandelen alle ziektes van de longen, maar zijn gespecialiseerd in de behandeling van longkanker, interstitiële longziekten en ernstig longemfyseem. Onder longziekten vallen de afdeling Endoscopie en de afdeling Longfunctie. Op de afdeling Endoscopie vinden de volgende onderzoeken en behandelingen plaats: bronchoscopie, interventiebronchoscopie, echo-thorax, endo-echografie, pleurapunctie, pleuradrainage en thoracoscopie. De afdeling longfunctie onderzoekt afwijkingen in de functie van de longen en problemen met de ademhaling.

Interstitiële Longziekten

Onder interstitiële longziekten (ILD) vallen de longaandoeningen die zich afspelen in de ruimte tussen de longblaasjes en de bloedvaten (het ‘interstitium’). Dit is de plaats waar uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide plaatsvindt. Door verschillende ziekteprocessen zoals ontsteking en littekenvorming, kan het interstitium verdikt raken. Dit kan er voor zorgen dat de long stugger wordt en de gaswisseling wordt belemmerd. De patiënt kan dan klachten ervaren zoals kortademigheid, benauwdheid, hoesten en vermoeidheid.

De vele verschillende vormen van ILD zijn allen zeldzame aandoeningen. Niet altijd wordt de precieze oorzaak bekend. Voorbeelden van bekende situaties waarin ILD kan ontstaan, zijn: auto-immuunziekten, contact met (giftige) stoffen, medicijnen, bestraling, na een doorgemaakte infectie. Per type ILD kan het ziektebeloop, de klachten, mogelijke behandelingen en prognose verschillen.

Patiënt verwijzen via ZorgDomein of rechtstreeks via een afdeling

Huisartsen die zijn aangesloten bij ZorgDomein kunnen patiënten via ZorgDomein digitaal verwijzen.

Verwijzers die niet zijn aangesloten bij ZorgDomein kunnen patiënten doorverwijzen via de afdelingen van het LUMC.

In een verwijsbrief dient te worden vermeld:

• Persoonsgegevens van de patiënt (inclusief telefoonnummer);
• Naam van de verwijzer;
• Reden van verwijzing en voorgeschiedenis;
• Gebruikte medicatie.

Op grond van deze informatie wordt vastgesteld hoe snel de patiënt gezien moet worden. Medewerkers van de polikliniek nodigen de patiënt vervolgens uit, telefonisch of schriftelijk, voor een afspraak voor een eerste polikliniekbezoek.

Second opinion aanvragen

U kunt als arts een second opinion aanvragen voor uw patiënt door een verwijzing te sturen - inclusief de benodigde medische gegevens - naar het LUMC. Onze medisch specialisten zullen de verwijzing bekijken en beoordelen. Valt de verwijzing binnen het expertisegebied van het LUMC, dan ontvangt uw patiënt een schriftelijke uitnodiging voor een second opinion op onze polikliniek.

Intercollegiaal consult

Onze medewerkers zijn binnen en buiten kantooruren bereikbaar voor overleg met collega's uit de eerste en tweede lijn. Tijdens kantooruren kunt u contact zoeken met de betreffende polikliniek en overleggen met de specialist. Het spoedeisende karakter van het overleg bepaalt of dat direct of later op afspraak plaatsvindt. Alle verwijsinformatie is te vinden in de ZorgApp.

Opleiding tot medisch specialist

Na de studie Geneeskunde volgt over het algemeen nog een vervolgopleiding. Er bestaan veel mogelijkheden. Zo kan iemand ervoor kiezen om bijvoorbeeld de opleiding tot huisarts te volgen of om specialist te worden. Binnen het Hart Long Centrum Leiden worden op dit moment drie opleidingen tot specialist aangeboden. Zo kan men de opleiding tot cardioloog, cardiothoracaal chirurg of longarts in het LUMC volgen.

Opleiding tot cardioloog

In het Hart Long Centum Leiden kunnen ieder jaar 4 artsen starten met de opleiding tot cardioloog. De opleiding bestaat uit twee jaar interne geneeskunde (waaronder stages nefrologie, longziekten en intensive care) en vier jaar cardiologie. Eén jaar van de cardiologie opleiding wordt uitgevoerd in één van de aangesloten ziekenhuizen (Medisch Centrum Haaglanden in Den Haag, Groene Hart ziekenhuis in Gouda, Alrijne ziekenhuis in Leiderdorp of Reinier de Graaf in Delft). 

De opleiding is opgesteld op basis van nationale normen. Dit geldt ook voor competentiegericht onderwijs, specifieke stages en een specifiek aantal procedures die uitgevoerd dienen te worden (bijvoorbeeld coronairangiografie, pacemakerimplantaties, transthoracaal en transoesofageaal echocardiogram).

Tijdens de stages leren de cardiologen in opleiding hoe te diagnosticeren en te handelen bij diverse hartziekten in verschillende klinische settings. De stages duren drie of zes maanden en vinden onder andere plaats op de afdeling cardiologie, CCU, afdeling hartkatheterisatie (interventie / elektrofysiologie), afdeling niet-invasieve beeldvorming, de afdeling thoraxchirurgie, en een continu schema voor de poliklinieken (o.a. congenitale cardiologie). 

In het laatste jaar van de opleiding kunnen de artsen een aandachtsgebied kiezen om zich daar verder op te concentreren: algemene cardiologie, interventiecardiologie, elektrofysiologie, niet-invasieve beeldvorming en congenitale cardiologie.

Opleiding tot cardiothoracaal chirurg

e opleiding tot cardiothoracaal chirurg duurt 6 jaar en bestaat uit een aantal modules waarvan sommige in de algemene heelkunde (1 jaar) en daarna 5 jaar aansluitend in de cardiothoracale chirurgie.

Tijdens de opleiding tot cardiothoracaal chirurg krijgen aios diepgaande kennis van hartziekten, longen, mediastinum, borstkas en de grote thoracale bloedvaten. Bovendien doen zij diagnostische kennis op van de pathologie en de indicaties voor al dan niet chirurgische behandeling. Ze leren hoe ze patiënten moeten voorbereiden op chirurgisch ingrijpen, ze krijgen ervaring in de behandeling in de intensieve en postoperatieve zorg en tenslotte kennis van de basisprincipes en mogelijkheden van hart- en longtransplantaties.

Vanaf dag één worden de AIOS betrokken in het operatieprogramma van de afdeling. Naarmate hun ervaring toeneemt gaan ze meer onafhankelijk werken. Tijdens deze continue opleiding worden klinische stages gevolgd om hun begrip en kennis verder te vergroten. Deze stages bestaan uit 2 maanden longziekten, drie maanden cardiologie, een continue betrokkenheid bij kinderhartchirurgie of een stage van drie maanden volgens de Nederlandse richtlijnen voor congenitale chirurgie en tenslotte een stage van drie maanden op de postoperatieve IC. Een buitenlandse stage van drie tot zes maanden wordt van harte aanbevolen.

Opleiding tot longarts

Op de afdeling Longziekten worden artsen opgeleid tot longarts. De training bestaat uit een vooropleiding van twee jaar interne geneeskunde en daarna vier jaar van longziekten.

De training bestaat uit een aantal modules met een tijdsduur variërende van 3 tot 12 maanden. Deze omvatten de zorg voor pulmonale patiënten op de verpleegafdeling, de polikliniek en de specifieke zorg voor patiënten met longkanker, obstructieve en interstitiële longziekten.

De inhoud van de training is verdeeld in verschillende thema’s, zoals tuberculose en longkanker waarbij opleidingsassistenten wisselende bekwaamheid in deze thema’s moeten bereiken. De opleidingsmodules en focus op de thema’s moeten er ook voor zorgen dat de longartsen in opleiding aan het einde van hun opleiding ten minste 90% van de gedefinieerde bevoegdheden bereiken die samen het palet van de longziekten omvatten (90% van de proefpersonen op niveau 4 en 5).

Bovendien, ontwikkelen longartsen in opleiding specifieke vaardigheden, zoals het uitvoeren van een bronchoscopie, thoracoscopie en diverse longfunctie onderzoeken, alsmede de beoordeling van beeldvormend onderzoek (X-thorax en CT-scan van de thorax).

Geneeskunde

In het in 2012 geheel vernieuwde Geneeskunde curriculum bestaat het eerste jaar van de bachelorfase uit zes geïntegreerde onderwijsblokken.

Jaar 1

Het grootste eerstejaarsblok ‘Van Basis tot Homeostase’ wordt gecoördineerd door dr. Steendijk. In dit blok bestuderen de studenten de basale fysiologie en anatomie van het cardiovasculaire systeem, het respiratoire systeem en de nieren.

Daarnaast leren de studenten hoe deze vitale orgaansystemen in onderlinge interactie bijdragen aan de homeostase van het organisme en maken ze ook kennis met de belangrijkste voor deze orgaansystemen relevante ziektebeelden. In dit intensieve, door de studenten hooggewaardeerde blok, volgen de studenten naast ruim 70 hoorcolleges en responsiecolleges ook 8 patiëntdemonstraties, 7 werkgroepen en 9 practica.

Het onderwijs in dit blok wordt voor een belangrijk deel gegeven door docenten vanuit het Hart Long Centrum, in nauwe samenwerking met collega’s van o.a. de afdelingen nierziekten, anatomie en anesthesiologie. 

Jaar 2

In het tweede jaar verbreden de studenten hun kennis op cardio-pulmonaal gebied onder andere in het blok ‘Vraagstukken Borst en Nier’, dat gecoördineerd wordt door dr. Willems. De studenten verdiepen zich tijdens dit blok intensief in klinische vraagstukken, waarbij kleinschalig onderwijs met veel aandacht voor patiëntcontacten en academische competenties een belangrijk onderdeel vormen. Ook in diverse andere blokken leveren docenten van het Hart Long Centrum een belangrijke bijdrage, met name in de derdejaarsblokken ‘Late Levensfase’ en ‘Spoedeisende Hulp’.

Jaar 3

In het vernieuwde Bachelor curriculum begint jaar drie met 10 weken onderwijs in de vorm van Halve Minoren. Deze minoren weerspiegelen de belangrijkste wetenschappelijke aandachtsgebieden van het LUMC. Studenten die de Engelstalige minor ‘Heart and Blood Vessels’ kiezen, mede gecoördineerd door prof. Atsma, maken in 10 weken intensief kennis met het nieuwste cardiovasculaire onderzoek en leren wat de belangrijkste ontwikkelingen op dit gebied zijn. Tijdens de minor ‘Clinical Immunology’ geven prof. Hiemstra en zijn collega’s onderwijs specifiek gericht op de immunologie van longziekten.

Masterfase

In de masterfase doen de geneeskundestudenten naast hun co-schappen, een semi-arts stage van 16 weken en een wetenschapsstage van 18 weken. Artsen en wetenschappers van het Hart Long Centrum zijn betrokken bij diverse specialistische onderdelen van de Master fase zoals een cursus Acute Dyspneu, ECG onderwijs en Farmacotherapie onderwijs voor co-assistenten, maar ook bij meer algemene onderdelen zoals Klinische Rondes, Vroege Praktijkcontacten en de begeleiding van Algemene Co-schappen en van de semi-arts stages.

Biomedische wetenschappen

De opleiding Biomedische Wetenschappen houdt zich bezig met alle aspecten van gezondheid en ziekte en leidt wetenschappers op die onderzoek doen naar de onderliggende oorzaken en met name de moleculaire en cellulaire processen.

Bachelor

In het eerste jaar van de Bachelor geven dr. Steendijk en dr. Willems de studenten een introductie in de functionele anatomie en fysiologie van het cardiovasculaire en het respiratoire systeem in het blok ‘Humane Biologie’.

In het tweede (Engelstalige) jaar worden deze onderwerpen verder verdiept in de blokken ‘Physiology Basic Concepts’ (coördinator dr. Steendijk) en ‘Physiology Advanced Concepts’ (coördinator dr. De Vries).

Het Hart Long Centrum verzorgt in het tweede jaar ook onderwijs in de blokken ‘Infection and Immunity in Practice’ (mede-coördinator prof. Hiemstra) en ‘Human Pathology’.

Master

De Master Biomedical Sciences is al een aantal achtereenvolgende jaren beoordeeld als de beste masteropleiding op dit gebied in Nederland en biedt naast een algemeen deel de keuze uit de specialisaties research, educatie, communicatie en management. 

Het Hart Long Centrum is mede organisator van delen van deze master zoals de Frontiers of Science cursussen ‘The Immune Response in Health and Disease’ (prof. Hiemstra), ‘Electrical Interactions in the Heart’ (dr. Pijnappels, dr. de Vries) en ‘Cardiovascular Disease and Metabolic Syndrome’ (prof. Jukema) en levert voor deze en andere onderdelen diverse docenten. Prof. Hiemstra is ook lid van de toelatingscommissie voor de Master Biomedische Wetenschappen.

Ook door deelname aan commissies zoals de Decentrale Selectiecommissies, Toetsbeoordelingscommissies en de Geneeskunde Voortgangstoetscommissie, en werkgroepen zoals  Educational Research draagt het Hart Long Centrum bij aan het onderwijs in het LUMC en de verdere verbetering daarvan.

Klinische technologie

Deze in september 2014 gestarte opleiding is een samenwerking tussen de Technische Universiteit Delft, Erasmus Universiteit Rotterdam en het LUMC.

Klinische technologie is een multidisciplinaire studie op het grensvlak van geneeskunde en techniek. Dr. Steendijk is als lid van de opleidingscommissie en coördinator van de onderwijsblokken ‘Cardiovasculair en Respiratoir Systeem en Biomedische Instrumentatie 1 en 2’ (eerste- en tweede jaar) nauw betrokken bij deze opleiding.

Ook diverse andere docenten van het Hart Long Centrum geven met enthousiasme onderwijs aan deze studenten die als klinisch technologen in de toekomst een grote rol gaan spelen bij de ontwikkeling en invoering van nieuwe technieken in de zorg. 

Cursussen voor medisch specialisten in opleiding

Het Hart Long Centrum Leiden organiseert verschillende cursussen voor cardiologen, cardiothoracaal chirurgen en longartsen. Een actueel overzicht van de cursussen vindt u hieronder. 

Echocursussen

Cursussen voor verpleegkundigen / hartfunctielaboranten

De verpleegkundigen, cardiologen, thoraxchirurgen en longartsen van het Hart Long Centrum Leiden zijn actief betrokken bij het onderwijs van het LUMC.

Naast het geven van onderwijs aan IC- en CCU-verpleegkundigen in opleiding en het geven van reanimatietrainingen, verzorgen zij ook de cursus Hartziekten en de cursus Interventietechnieken. 

Cursus Hartziekten

Reanimatieonderwijs scholieren

Het Hart Long Centrum Leiden vindt het belangrijk dat veel mensen kunnen reanimeren. Daarom ondersteunen wij Taskforce Qualitative Resuscitation by Students (QRS) Leiden: een initiatief van een groep enthousiaste geneeskundestudenten.

Dagelijks krijgen ongeveer 35 mensen in Nederland een hartstilstand. 80 procent van deze patiënten bevindt zich op dat moment buiten het ziekenhuis. Op tijd starten met reanimeren in de eerste zes minuten na een hartstilstand vergroot de overlevingskans aanzienlijk. 

Het doel van Taskforce QRS is het vergroten van de overlevingskans van slachtoffers met een hartstilstand. Dit willen de studenten bereiken door reanimatieonderwijs te verzorgen op middelbare scholen. Naast Leiden bestaat Taskforce QRS ook in Groningen, Maastricht, Nijmegen en Utrecht. Inmiddels leren jaarlijks meer dan 10 duizend leerlingen reanimeren door de vijf actieve stichtingen van Taskforce QRS.

Taskforce QRS bezoekt de middelbare scholen ieder jaar om de lessen te herhalen; herhaaltraining is noodzakelijk om de vaardigheden van de leerlingen op peil te brengen en te behouden. Hiermee ondersteunt Taskforce QRS Leiden het initiatief van de Hartstichting bij het creëren van zes minuten zones, waarbij binnen zes minuten de reanimatie kan worden gestart.

Hiernaast is de groep studenten onlangs gestart met het aanbieden van reanimatiecursussen die voor iedereen toegankelijk zijn. Voor meer informatie kunt u terecht op de website van Taskforce QRS. 

Maatschappelijke of beroepsoriënterende stage

Middelbare scholieren kunnen bij het Hart Long Centrum een maatschappelijke of beroepsoriënterende stage volgen.

Tijdens een maatschappelijke stage leveren scholieren een onbetaalde bijdrage aan de samenleving. Het doel van deze stage is scholieren kennis te laten maken met vrijwilligerswerk en ze een onbetaalde bijdrage te laten leveren aan de samenleving.Binnen het Hartcentrum hebben we verschillende werkzaamheden die door een maatschappelijke stagiair uitgevoerd kunnen worden. Zo kunnen stagiairs meelopen in de keuken op onze verpleegafdelingen, de post verzorgen, seizoensgebonden taken uitvoeren etc. Samen met de stagiair wordt gekeken welke werkzaamheden het meest geschikt zijn. 

De beroepsoriënterende stage is een meer gerichte stage, afhankelijk van de interesses van de leerling. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om een dag mee te lopen met een verpleegkundige, mee te kijken bij de werkzaamheden van een echolaborant of om mee te lopen op verschillende plekken binnen onze afdeling.

Mocht je interesse hebben om bij ons een maatschappelijke of beroepsoriënterende stage te komen doen, of wil je meer informatie hierover, neem dan contact met ons op. 

Wetenschappelijke stage

Studenten Geneeskunde of Biomedische Wetenschappen, maar ook studenten van andere opleiding (o.a. HBO Laboratoriumopleidingen) kunnen een wetenschappelijke stage in ons centrum volgen.

Er kan bijvoorbeeld een stage gevolgd worden in het laboratorium Experimentele Cardiologie (onder leiding van dr. Pijnappels) en het Laboratorium voor Respiratoire Celbiologie en Immunologie van de afdeling Longziekten (onder leiding van prof. Hiemstra). 

Ook kan er stage gevolgd worden binnen het klinische onderzoek, bijvoorbeeld op het gebied van Non-Invasieve Imaging onder leiding van prof. Bax en dr. Delgado of Elektryfysiologie en Ritmestoornissen onder leiding van prof. Zeppenfeld. 

Geïnteresseerd in een wetenschappelijke stage bij ons? Neem dan contact met ons op. 

Promotieonderzoek (PhD training)

Afgestudeerden die een carrière nastreven in de wetenschap of geneeskunde kiezen vooral voor een promotieonderzoek om daarmee de titel van doctor te bemachtigen.

Een promotieonderzoek in het Hart Long Centrum Leiden duurt gemiddeld 3-4 jaar, waarbij de kandidaat zicht richt op basaal en/of klinisch onderzoek, onder leiding van een of meerdere stafleden. De begeleider zorgt voor een gedetailleerd plan voor de aankomende jaren en houdt de voortgang goed in de gaten, waarbij het plan zo nodig wordt aangepast.

Gedurende deze intensieve periode wordt de kandidaat opgeleid tot een zelfstandig onderzoeker en dient daarbij instaat te zijn om hypotheses te genereren, passende experimenten te ontwerpen en de daaruit voortkomende resultaten te kunnen analyseren, interpreteren, presenteren en ten slotte te publiceren in peer-reviewed wetenschappelijke tijdschriften. Veelal zijn er minimaal 4 publicaties (original contributions) als eerste auteur nodig om een kandidaat toegang te verlenen tot de openbare verdediging van zijn of haar proefschrift. 

Geïnteresseerd in het doen van promotieonderzoek bij ons? Neem dan contact met ons op.